چرا وجود اتاق‌های مـــادر و کودک در مراکز عمومی ضرورت دارد؟

مرجان مرتضوی اظهار کرد: اولین اتاق مادر و کودک به صورت پایلوت در پایانه جنوب و در سال 87 ایجاد شد. البته از مدت‌ها قبل بر روی مشکلات مادران به هنگام شیردهی و مشکلات مادران و پدران به هنگام شستشو و تعویض کودک در فضاهای عمومی شهر تهران بررسی‌هایی انجام داده بودم و وقتی داده‌هایم را به سازمان ارائه دادم با طرحم موافقت شد.

وی با بیان اینکه در آن زمان این طرح به شکل دیگری در سایر کشورهای جهان نیز اجرا می‌شد اما «اتاق مادر و کودک» بومی‌سازی شده مطابق با فرهنگ و عرف کشور خودمان بود، ادامه داد: در آن زمان به دنبال استانداردهای جهانی این اقدام بودم اما با بررسی‌هایی که انجام دادم متوجه شدم در سایر کشورها هیچ استانداردی در این راستا وجود ندارد. این امکان که در سایر کشورها به ویژه کشورهای اروپایی با عنوان "Baby Changing Room" وجود دارد، نوعی خدمات به مادران و شهروندان محسوب می‌شود که در این راستا تجهیزاتی برای تعویض و شستشوی کودک در داخل سرویس‌های بهداشتی قرار گرفته است.

مبدع طرح «اتاق مادر و کودک» با اشاره به روند ایجاد و گسترش اتاق‌های مادر و کودک در فضاهای عمومی تهران، تصریح کرد: این طرح در سازمان پایانه‌های شهرداری (ترمینال جنوب، غرب، پارک سوار بیهقی و پارک سوار شرق) کلید خورد اما در مترو تهران جان گرفت چراکه از سال 93 تا 96 شاهد 12 الی 14 اتاق مادر و کودک در ایستگاه‌های مترو تهران بودیم. در سال 93 سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها دعوت کرد تا این دستورالعمل به تمام شهرداری‌های کشور ابلاغ شود. حتی در این راستا ما با شرکت‌های داخلی تولید کننده کالاهای بهداشتی برای کودکان رایزنی کرده بودیم تا در ازای تبلیغات برایشان با محتوای آموزشی و بهداشتی، کالاهای خود را رایگان در این اتاق‌ها برای استفاده قرار دهند و این امر نیز عملی شد. واکنش خوبی از مادران گرفتیم و پیامدهای خوبی داشت.

مرتضوی در عین حال افزود: با این حال اگرچه از این طرح استقبال شد اما در مقابل شاهد آن بودیم که دستورالعمل‌های ویژه مد نظر ما برای ایجاد اتاق مادر و کودک توسط مراکز رعایت نمی‌شد و به نوعی هر کسی آنطور که دوست داشت این اتاق‌ها را در مرکز خود ایجاد می‌کرد. در برخی موارد مسئولان با اختصاص یک اتاق و یک یا دو صندلی و میز بلا استفاده به زعم خود اتاق مادر و کودک ایجاد کرده بودند و این امر ضربه زننده به طرح بود.

وی با بیان اینکه شرایط یاد شده ایجاب کرد تا در صدد گرفتن استاندارد برای اتاق‌های مادر و کودک باشم، ادامه داد: سال 94 از شهرداری تهران بازنشست شدم و با هزینه شخصی خود به دنبال گرفتن استاندارد برای طرح "اتاق مادر و کودک" افتادم. اگرچه بسیار سخت و با مشکلات زیادی برای گرفتن استاندارد مواجه شدم اما نهایتا در سال 95 توانستم استاندارد آن را بگیرم.

*این اتاق خاص مادران نیست

مبدع طرح «اتاق مادر و کودک» درباره استانداردهای این اتاق، افزود: این اتاق باید از دو بخش یعنی یک بخش تعویض و شستشو و یک بخش شیردهی تشکیل شود. اندازه‌ آن باید از 12 تا 60 متر به بالا باشد، یعنی حداقل اندازه آن 12 متر است. باید امکانات شستشو مثل "روآب" را داشته باشد و بخشی از آن کاشی کاری شده و دارای تخت‌های تعویض متناسب با قد مادران باشد تا به هنگام تعویض کودک فشاری به مهره‌های کمر نیاید. حتی فاصله بین دسته‌های صندلی باید طوری باشد که مادر احساس راحتی کند و حتما صندلی غذای کوک در این اتاق‌ها وجود داشته باشد. از سوی دیگر فضای اتاق و طرح و رنگ آن باید مفرح باشد و در اتاق از تابلوها و تصاویر آموزشی استفاده شود. همچنین دستگاه تهویه هوا نیز باید در این اتاق‌ها وجود داشته باشد.

مرتضوی تاکید کرد: ما در استاندارد ملی اصلا درج نکردیم که این اتاق خاص مادران است. اکنون نیز فرهنگ عموم مردم طوری است که وظیفه پرورش کودک بین مادران و پدران تقسیم شده است. همه جای دنیا این اتاق‌ها عموما با عنوان مادر و کودک شناخته می‌شوند اما از ورود پدران به آن ممانعت نمی‌شود و تاکید ما در استاندارد ملی نیز همین بوده است. چه بسا مردانی که به هر دلیل حضانت فرزند را برعهده دارند و هنگام بیرون رفتن با کودک نیاز به استفاده از این اتاق دارند.

وی افزود: پس از گرفتن استاندارد برای اتاق مادر و کودک، دستورالعمل آن را طی مکاتبه‌ای برای شهرداری تهران فرستادم اما اهمیتی به آن داده نشد. با شوای شهر نیز مکاتبه کردم و در آبان ماه سال 99 با تصویب کمیسیون ماده پنج، 13 نوع کاربری به ایجاد اتاق‌های مادر و کودک در مراکز خود ملزم شدند. قرار بر این شد تا از آن پس به مراکزی که اتاق مادر و کودک را ایجاد می‌کنند تخفیف عوارض شهرداری تعلق گیرد و اگر این مراکز اتاق مادر و کودک نداشته باشند، پایان کار به آنها تعلق نگیرد.

مبدع طرح «اتاق مادر و کودک» با بیان اینکه کاربری‌های آموزشی، اداری و انتظامی، تجاری و خدماتی، ورزشی، درمانی، فرهنگی و هنری، پارک و فضا سبز، مذهبی، تجهیزات شهری، تاسیسات شهری، حمل و نقل، تاریخی، تفریحی و گردشگری ملزم به داشتن اتاق مادر و کودک هستند، تاکید کرد: از سوی دیگر الزام ایجاد اتاق مادر و کودک در این 13 نوع کاربری جزو یکی از بندهای سند پشتیبان مصوبه شهر دوستدار کودک نیز هست که امروز حرفی برای گفتن دارد اما کسی صدای آن را نمی‌شنود.