سبکی که به دلیل استحکام بالا شهرت جهانی دارد، بافت فشرده و ضخیم این سبک فرش‌بافی امکان هر نوع تا کردن آن را که به فرش آهنی مشهور است، نمی‌دهد و به‌اجبار باید به‌صورت لول شده جابجا شود.

فرش بیجار از نظر طراحی هم خطوطی ملایم‌تر نسبت به دیگر طرح‌های فرش این استان دارد. استفاده از مواد اولیه مرغوب کیفیت آن را ضمانت کرده است. فرش «سنه» جزء فرش‌های درشت‌بافت است فرشی تک‌پود که اندازه تار آن‌ها دو برابر قالیچه‌های عشایری و جنس تار و پود آن‌ها از نخ است. به دلیل تراکم بالای این قالی‌ها برای شست‌و‌شو از شامپوهای مخصوصی باید استفاده شود. قالی سنه معمولاً در اندازه سجاده‌ای و ذرع و نیم (یک متر و نیم) ساخته می‌شود و فرش افشار نیز یکی دیگر از سبک‌های قالی‌بافی در این استان است که بیشتر در شهرهای سقز، بانه و دیواندره رواج دارد.

**گره‌اندازی تأمین اجتماعی بر تار و پود صنعت فرش کردستان

مدیر کارگاه تولید فرش و تابلوفرش نظرپور گفت: یکی از اساسی‌ترین مشکلات تولیدکنندگان، سازمان تأمین اجتماعی است به گونه‌ای که نه‌تنها حمایت از تولید و تولیدکننده نمی‌کند بدتر چوب لای چرخ تولید هم می‌گذارد.

مظفرپور تولیدکننده تابلوفرش اظهار کرد: مواد اولیه تابلوفرش و فرش دست‌باف شامل کار طراحی، رنگریزی و صنایع تکمیلی فرش را در مجتمع تولید خود انجام می‌دهیم و بسته به سفارشاتی که می‌گیریم از 10 تا 20 نفر نیرو در خود مجتمع در زمینه‌هایی که ذکر کردم فعالیت می‌کنند.

وی با بیان اینکه برخی از نیروها به‌صورت دورکاری در خانه مشغول انجام کارهای طراحی نقشه و غیره هستند، خاطرنشان کرد: 10 نفر از نیروها نیز در حوزه بسته‌بندی و رنگرزی فعالیت دارند.

این تولیدکننده گفت: 500 نفر بافنده در شهرها و روستاهای استان در حال حاضر با این مجتمع تولیدی کار می‌کنند و در نقشه‌های مختلف و با توجه به نیاز و رغبت بازار مشغول به تولید فرش هستند.

مظفرپور با بیان اینکه کل محصول تولیدشده این مجتمع در داخل کشور عرضه و به‌صورت مستقیم صادرات به خارج از کشور نداریم و در هر نقطه‌ای از کشور نیاز به نقشه فرش داشته باشند تهیه و ارسال می‌کنیم.

وی اضافه کرد: برای بیش از دو هزار سفارش‌دهنده در استان‌های مختلف نقشه فرش ارسال کرده‌ایم و این روند با سرعت و گستره بیشتری همچنان استمرار دارد.

این تولیدکننده تابلوفرش در پاسخ به این سؤال که آیا تولید تابلوفرش با نقشه‌های قدیمی و سنتی زیان‌آور است؟ گفت: به هیچ عنوان این مطلب که برخی‌ها مطرح می‌کنند، قبول ندارم، چون واقعیت مطلب این است که در گذشته تنها بافندگان فرش بودند که مورد اجحاف و ظلم قرار می‌گرفتند.

وی عنوان کرد: بافندگان با کمترین میزان دستمزد فرش‌های مرغوب و زیبا را برای تولیدکنندگان می‌بافتند و در این میان تولیدکنندگان بیشترین سود را به جیب می‌زدند و به این صورت بافندگان مورد اجحاف و ظلم واقع می‌شدند.

این تولیدکننده تابلوفرش افزود: زمانی که پای تابلوفرش به استان کردستان باز شد شاهد خروجی مثبت زیادی بودیم در کنار آموزش بافندگی که از کم‌درآمدترین زنجیره‌های چرخه صنعت فرش است کشیدن نقشه و غیره نیز به مهارت‌آموزان آموزش داده می‌شود که به لحاظ اقتصادی بسیار به‌صرفه‌تر است.

مظفرپور اظهار کرد: شاید تابلوفرش‌هایی که از سایر استان‌ها توسط بافندگان استان بافته می‌شود آسیب‌زا باشد، اما هدف ما تولید با تأکید بر درآمدزایی برای خود بافندگان است به گونه ای که مردم را تشویق می‌کنیم بجای بافتن فرش برای دیگران مواد اولیه را از ما خریداری و فروش محصول تولید شده را نیز برای بافنده تضمین می‌کنیم.

وی از عدم حمایت متولیان از تولیدکنندگان حوزه فرش در استان انتقاد کرد و افزود: به جز سازمان صنعت، معدن و تجارت هیچ سازمانی از تولیدکننده حمایت نمی‌کند و پشت تولیدکنندگان را خالی کرده‌اند.

این تولیدکننده تابلوفرش اظهار کرد: یکی از اساسی‌ترین مشکلات تولیدکنندگان سازمان تأمین اجتماعی است به گونه‌ای که نه‌تنها حمایت از تولید و تولیدکننده نمی‌کند بدتر چوب لای چرخ تولید هم می‌گذارد.

مظفرپور اضافه کرد: سهم دولت در بحث بیمه قالیبافان نقش مهمی در حمایت از تولید و تولیدکنندگان در این حوزه دارد اما متاسفانه نگاه و برخوردهای سلیقه‌ای در این حوزه موجب شده که بافندگان و تولیدکنندگان واقعی از مزایا و حمایت‌های این طرح بهره‌مند نشوند.

وی با بیان اینکه شرایط کرونایی در کنار تحریم‌های طی دو سه سال اخیر بدترین ضربه را به بخش تولید و به طور تولیدکنندگان فرش وارد کرد، گفت: با وجود اینکه بیش از 90 درصد تولید در حوزه فرش در مجتمع‌های تولیدی تعطیل و زیان جدی به این صنعت وارد شد، اما متأسفانه از سوی هیچ دستگاه و سازمانی هم حمایتی از ما صورت نگرفت.

وی گفت: در استان کردستان به جای حمایت از تولیدکننده برخی متولیان امر سنگ‌اندازی می‌کنند و همین رویه تولیدکنندگان را فراری داده و انگیزه کار را از بین می‌برد.

این تولیدکننده تابلوفرش تصریح کرد: تنگ‌نظری در این استان زیاد است تا جایی که چندین سال متولی برای تأمین برق سه فاز که بارها وعده داده بودند هیچ حمایتی صورت نگرفت.

مظفرپور به مشکلات حوزه تأمین مواد اولیه به دلیل تحریم‌ها هم گریزی زد و افزود: اکنون مجبور هستیم که مواد اولیه را از سایر استان‌ها تأمین و از سوی دیگر تحریم‌ها موجب افزایش قیمت مواد اولیه و مشکلات جدی برای من تولیدکننده در این حوزه شده است.

وی اضافه کرد: نبود سرمایه یکی از مشکلات جدی واحدهای تولیدی فعال در حوزه فرش است، سال گذشته به دلیل نبود سرمایه 25 نفر از نیروها را تعدیل کردیم، اگر 1.5 تا 2 میلیارد تومان تسهیلات ارزان قیمت در اختیار ما قرار دهند برای 10 نفر به‌صورت ثابت اشتغال و ضمن بهره‌مندی از خدمات بیمه حقوق قانون کار به آن‌ها پرداخت خواهیم کرد.

این تولیدکننده تابلوفرش گفت: زمانی با سود یک فرش می‌شد مواد اولیه فرش دیگری را خریداری کرد ولی الآن افزایش قیمت مواد اولیه موجب شده که سود حاصل از تولید فرش جوابگوی تامین مواد اولیه برای فرش جدید نباشد.

مظفرپور گفت: در حال حاضر 6 میلیارد تومان سرمایه شخصی را به این حوزه تزریق کرده‌ام که اگر این سرمایه را در بانک سپرده‌گذاری می‌کردم بدون هیچ مشکلی بهترین سود می‌بردیم، ما دغدغه اشتغال و تولید داریم به همین خاطر سختی کار را به جان خریده‌ایم.

وی اضافه کرد: همین الآن سفارش تولید 500 تخته فرش از آلمان و یک‌هزار تخته فرش از کشور امارات داریم اما به‌دلیل نبود نقدینگی قادر به انجام کار نیستیم.

**تعطیلی خانه فرش کردستان به دلیل عدم حمایت بخش دولتی

یکی دیگر از تولیدکنندگان فرش دستبافت کردستان گفت: عدم حمایت بخش دولتی از بخش خصوصی از یک سود و نبود پشتوانه مالی و بودجه‌ای خانه فرش کردستان را به تعطیلی کشاند.

رستم‌پور گفت: کارگاه تولیدی فرش ما حدود 120 نفر نیرو داشت اما به دلایل مختلف ازجمله نبود نقدینگی و توجیه‌پذیر نبودند به 20 نفر کاهش پیدا کرده است.

وی افزود: بیمه قالی‌بافی از مشوق‌های بسیار خوب برای ترغیب بافندگان به فعالیت در این حوزه شده است.

تولیدکننده و صادرکننده فرش دستبافت گفت: متأسفانه در زمان آغاز این طرح افرادی فقط به شرط داشتن یک کارت آموزش از مزایای بیمه فرشبافان بهره‌مند می‌شدند و همین موضوع موجب پر شدن سقف سهم استان در حوزه بیمه شد.

این صادرکننده فرش دستباف در کردستان تصریح کرد: نبود بیمه موجب بی‌میلی و عدم رغبت بافندگان در کارگاه‌های تولیدی شده تا جایی که آمار بافندگان در واحدهای تولیدی روزبه‌روز کاهش پیدا کرد و این روند آسیب جدی به صنعت فرش استان زد.

رستم‌پور خاطرنشان کرد: خوشبختانه الآن در بودجه 1401 ردیفی برای پذیرش بیمه قالی‌بافان اختصاص پیدا کرده که در برخی از استان‌ها کلید خورده است.

**نبود واحد ریسندگی در قطب تولید فرش

وی تصریح کرد: براساس آماری که از جهاد کشاورزی داریم سالانه یک‌هزار و 6000 تن تولیدات پشم داریم که یک‌هزار و 200 تن آن مناسب فرش‌بافی است اما به دلیل نبود واحد ریسندگی در استان، با هزینه بالاتر به استان بازمی‌گردد.

وی گفت: عدم حمایت دولت از بخش خصوصی از یک سو و نبود پشتوانه مالی و بودجه‌ای، خانه فرش کردستان را به تعطیلی کشاند.

این تولیدکننده تابلوفرش افزود: بعد از تعطیل شدن خانه فرش کردستان، انجمن فرش در اتاق بازرگانی ایجاد شد، اما متأسفانه به دلیل چهارچوب‌هایی که اتاق بازرگانی داشت و منافع تولیدکنندگان را تأمین نمی‌کرد، انجمن هم بعد از مدتی رها شد.

**عضویت 600 بافنده در اتحادیه فرش سنندج

رئیس اتحادیه فرش سنندج هم با بیان اینکه در حال حاضر 600 نفر عضو این اتحادیه هستند گفت: چهار تا پنج هزار بافنده بیمه شده به‌نوعی با این اتحادیه مرتبط‌اند.

محمد وکیلی اظهار کرد: 14 هزار و 500 نفر بیمه شده در گذشته داشتیم اما سازمان تأمین اجتماعی به بهانه نبود بودجه و عدم حمایت یارانه‌ای دولت روزبه‌روز از شمار بیمه‌شدگان فرش در استان می‌کاهد.

وی افزود: برای رفع مشکل بیمه بافندگان فرش چندین‌بار به دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط مراجعه کردیم، اما متأسفانه پاسخگو نیستند و همین نبود حمایت‌های بیمه‌ای از فرشبافان صنعت فرش استان کردستان را با شیب تندی به سمت نابودی سوق داده است.

رئیس اتحادیه فرش سنندج تصریح کرد: در گذشته بیش از 30 تا 40 کارگاه تولید فرش فعال در شهر سنندج فعالیت می‌کرد که بخش زیادی از این واحدها به دلیل عدم حمایت و نبود سرمایه به حالت راکد و یا نیمه‌فعال درآمده است.

وکیلی افزود: افزایش نقشه‌های جدید تهدیدی برای اصالت فرش کردستان است و امروز خیلی از مشتریان خواهان نقشه‌های قدیمی فرش همچون کلاه‌فرنگ هستند اما متأسفانه کمتر افرادی در زمینه تولید این نقشه‌ها فعالیت می‌کند.

وی گفت: قطع دست دلالان در صنعت فرش نیازمند حمایت برای ایجاد بازارهای فروش با راه‌اندازی فروشگاه‌های عرضه است.

رئیس اتحادیه فرش سنندج گفت: نسل‌های امروز به‌واسطه بافت تابلو فرش دیگر ذهنیتی در مورد نقشه‌های یک هزار و 500 ساله ما نخواهند داشت و نمی‌دانند فرش آهنین بیجار و یا تک‌پو سنندج چه نوع فرشی است.

وکیلی خاطرنشان کرد: فرش کردستان حدود 80 درصد در بازارهای اروپایی شناخته شده است، اما بازهم نیاز است که برای معرفی برندهای فرش کردستان تلاش کرد.

وی گفت: امروز 16 کشور جهان فرش دست‌بافت به بازارهای اروپایی صادر می‌کنند، همین مسئله موجب شده که فرش ایران تا حدود زیادی به حاشیه کشیده و شاید تازه‌واردهای بازارهای امروز اروپا شناختی از فرش‌های برند ایران نداشته باشند.

وی تصریح کرد: در سالهای 65 تا 80 کشورهای فرانسه و آلمان خریداران اصلی فرش دو پو و دانمارک، سوئد و چند کشور دیگر بیشتر تمایل به خرید فرش یک‌پو و آمریکا هر دو نوع را خریداری می‌کرد اما لآن به دلیل تحریم‌ها کشور چین و غیره بازارهای اروپا را در دست گرفته‌اند.

گره تأمین اجتماعی بر تار و پود فرش «سنه»