سه اثر شوم گرانی در جامعه در کلام امام صادق (ع)

اگر بخواهیم با نگاهی ساده مشکلات یک جامعه را شمارش کنیم، همواره بیکاری، اعتیاد و گرانی را در صدر این مشکلات می‌بینیم. افزایش جمعیت و کمبود تقاضای نیروی کار، تبدیل سیستم سنتی به صنعتی و چندشغله بودن از عوامل بیکاری و عدم تناسب میزان دستمزد کارگران و کارمندان با رشد قیمت در بازار موجبات گرانی را فراهم می‌آورد.

گرانی، آثار فردی و اجتماعیِ مخربی برای هر جامعه‌ای به همراه می‌آورد؛‌ یکی از این آثار منفیِ اجتماعی، ثروتمندتر شدن ثروتمندان و فقیرتر شدن فقرا است؛ زیرا روز به روز بر ارزش دارایی ثروتمندان که صاحبان کالا و سرمایه هستند، افزوده می‌شود و از سوی دیگر قدرت خرید فقرا پایین‌تر می‌آید و مجبور می‌شوند برای تهیه مایحتاج خود مبلغ بیشتری هزینه کنند. این مسئله سبب ایجاد شکاف طبقاتی بین مردم می‌شود و از این رهگذر، بداخلاقی و تندخویی در جامعه گسترش می‌یابد.

جالب است که امام صادق علیه‌السلام در روایتی درباره آثار سوء گرانی در جامعه فرمود «غَلَاءُ السِّعْرِ یُسِی‏ءُ الْخُلُقَ وَ یُذْهِبُ الْأَمَانَةَ وَ یُضْجِرُ الْمَرْءَ الْمُسْلِمَ.» یعنی گرانی قیمت، سبب بداخلاقی و رفتن امانت‌داری می‌شود و شخص مسلمان را بی‌تاب می‌کند و به ستوه می‌آورد.

بر اساس این حدیث، گرانی، غیر از اینکه موجبات بداخلاقی را در جامعه فراهم می‌آورد، روح امانت‌داری را هم از جامعه می‌برد؛ یعنی ممکن است جنس صوری و تقلبی به مردم فروخته شود یا غش در معامله صورت گیرد. همچنین سبب می‌شود فرد مسلمان آزرده و خسته شود و به ستوه بیاید. در چنین شرایطی، به مرور کنترل جامعه از دست حاکمیت خارج می‌شود و عواقب شومی را برای هر سرزمینی رقم می‌زند.

سوای از اینکه مسئولان امر باید تدابیر لازم برای کنترل تورم را اتخاذ کنند و به مردم حق اعتراض دهند، لازم است انسان به آموزه‌های قرآنی درباره صبر در مصائب عمل کند؛ صبر یعنی انسان ساختار و شخصیت خود را در مشکلات حفظ و عزتمندانه زندگی کند؛ از این جهت است که خداوند وقتی از برخی مشکلات مانند ترس، گرسنگی، کمبود مال و تهدید جان و کاهش محصولات به‌عنوان ابتلای مؤمنین یاد می‌کند،‌ در انتها دعوت به صبر می‌کند: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرین‏؛ و قطعاً شما را به چیزى از [قبیلِ‏] ترس و گرسنگى، و کاهشى در اموال و جان‌ها و محصولات مى‌‏آزماییم؛ و صابران را مژده بده.»