بهره‌برداری عالمانه از سه رودخانه‌ همدان راهکاری برای برون‌رفت از بحران

 زهره پوروهابی

با توجه به وضعیت موجود، خوب است کمی اعداد و ارقام را مرور کنیم تا تصویر درستی از وضعیت مخزن اصلی آب همدان یعنی سد اکباتان را در سال آبی که چند روزی تا پایانش نمانده است، داشته‌ باشیم؛ در این سال ورودی سد 19 میلیون متر مکعب بوده که این میزان در سال آبی قبل 27.5 میلیون متر مکعب است، این اعداد به این معنی است که سال گذشته آبی 30 درصد کاهش ورودی و در مقایسه با بلندمدت، 60 درصد کاهش داشته‌ایم.

به اعداد اخیر بیفزاییم در دی‌ماه گذشته 69 درصد و در اسفندماه 79 درصد کاهش پوشش برف داشتیم و در این مدت نیز فضا به سمتی نرفته است که ذخیره برف با سیلابی به‌طور مؤثر وارد حوزه آبریز سد اکباتان شود و درعین‌حال فقط 35 درصد از بارندگی‌ها بالای 10 میلی‌متر بوده که تنها این نوع از بارندگی‌ها منجر به رواناب و منتهی به سد اکباتان می‌شود.

همه این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که در سال آبی جاری وضعیت منبع اصلی آب شهر همدان اصلاً خوب نبوده و طبیعی است که انتظار داشته باشیم مدیریت ارشد استان در دو سال اخیر با پیش‌بینی‌های علمی، خبر از بحران پیش‌ رو داشته باشد و فرصت‌ها را با شعار اینکه دوران ما رو به پایان است، به آتش نکشد؛ طوری که هُرم گرمای آن دامن زندگی مردم را بگیرد. درواقع استاندار و مدیران سابق چه در حوزه آب و چه در حوزه پدافند غیر عامل باید به فکر رینگ کردن شبکه توزیع آب همدان و درنظر گرفتن چاه‌های آب بیشتر برای آب‌رسانی اضطراری به شهر همدان می‌بودند که ظاهراً به دنبال پیشگیری از بحران نبوده‌اند.

همان‌طور که گفته شد، به‌هرروی روزهای داغ همدان درحال گذار است و اکنون در کنار پیگیری مستمر تعیین تکلیف مسببان واقعی وضع موجود، باید به دنبال ایجاد منابع آبی پایدار برای همدان باشیم؛ براساس نظر مسئولان حدود 30 میلیون متر مکعب از آب سد تالوار سهم همدان است و با توجه به اینکه میزان مصرف آب در شهر همدان حدود یک‌هزار و 700 لیتر در ثانیه بوده و در فاز نخست فقط 600 لیتر در ثانیه آب از تالوار به همدان می‌رسد، به نظر نمی‌رسد بتواند تمام نیاز همدان را تأمین کند؛ بنابراین مدیرانی که تاکنون جهادی پای کار آمده‌اند، همان‌طور که وزیر نیرو نیز تأکید کرده‌ است، باید به فکر تأمین منابع تکمیل‌کننده باشند. به عبارت دیگر علاوه‌بر آب چاه‌ها و آب سد تالوار، منبع سومی را نیز درنظر بگیرند، به نظر می‌رسد بهترین منبع استفاده از سه رودخانه دره‌مراد‌بیگ، عباس‌آباد و امامزاده محسن (ع) است که می‌توانند در ماه‌هایی از سال تأمین‌کننده بخشی از آب مصرفی همدان باشند؛ البته بدیهی است که نمی‌توان بدون تدوین رژیم ویژه این رودخانه‌ها از بالادست و تأمین حریم آن‌ها به‌لحاظ بهداشتی و زیست‌محیطی، به دنبال بهره‌برداری مؤثر از آب آن‌ها بود، بنابراین به نظر می‌رسد ضروری است هرچه سریع‌تر در کنار رساندن آب از تالوار و چا‌ه‌های اجاره‌ای، به فکر ایجاد زیرساخت‌های لازم برای استفاده از آب این سه رودخانه باشیم.