یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قارچ در کشور:

تخصص و سرمایه دو بال کارآفرینی

در حال حاضر یکی از دغدغه‌ها و مشکلات فعلی کشور و به تبع آن استان‌های مختلف در بخش اشتغال و بازار کار، فارغ‌التحصیلانی هستند که پس از فراغت از تحصیل و آماده شدن برای ورود به عرصه کار و تولید، تفکر پشت میز نشینی را دارند و همین تفکر در برخی شهرو‌ها و استان‌ها به‌ویژه استان‌های غربی منجر به بالا بودن نرخ بیکاری نسبت به دیگر شهرهای کشور شده؛ تاسف‌بارتر اینکه امروز نگاه جامعه به مقوله اشتغال این است که تنها پشت میز نشینی را شغل می‌دانند، در حالی که به اعتقاد صاحب نظران می‌بایست برای تغییر این دیدگاه تفکر کارآفرینی را در کشور رواج داد.

از آنجایی که توجه به تولید و رفع نیاز داخلی سرمنشأ بسیاری از فعالیت‌های کارآفرینانه در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و اقتصادی است گفت‌و‌گو با تولیدکنندگان کارآفرین در این عرصه‌ها یقیناً می‌تواند تا حدودی راهگشا باشد.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع در این شماره از صفحه کار و دانش برآن شدیم تا گفت‌و‌گویی را با مدیر عامل مجتمع تولیدی قارچ خوراکی بیتا ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

محمدحسن افشار با بیان اینکه دکترای اقتصاد دارد، گفت: این واحد تولیدی قارچ را اوایل دهه 70 در شهرستان شهریار استان تهران دایر کردم.

وی با تأکید بر اینکه این مجتمع تولیدی یک واحد بزرگ و کامل است، ابراز کرد: واحد کمپوست این مجموعه ظرفیت 10 هزار تنی دارد.

وی با اشاره به دایر بودن واحد اسفن در این مجموعه افزود: ظرفیت تولید این محصول نیز در سال چیزی حدود هشت هزار تن است.

مدیر مجتمع تولیدی قارچ بیتا با بیان اینکه واحد تولیدکننده خاک پوششی نیز در این مجموعه با ظرفیت 72 هزار تن در سال فعالیت دارد خاطرنشان کرد: ظرفیت تولید قارچ در این مجموعه نیز بالغ بر 500 تن در سال است.

افشار با بیان اینکه این واحد از سال 1373 فعالیت خود را آغاز کرد گفت: مجتمع قارچ بیتا کار خود را با تولید سالانه 60 تن آغاز کرده اما خوشبختانه در حال حاضر این عدد به 500 تن در سال رسیده و با اجرای طرح توسعه، پیش‌بینی شده که این عدد به هزار تن در سال خواهد رسید.

وی عنوان کرد: در خصوص چگونگی ورود به این عرصه باید بگویم پس از اتمام جنگ تحمیلی همه به‌دنبال رشد و تغییر شرایط کشور بودیم که در این بین دولت نیز بخش‌های مختلف به‌ویژه بخش خصوصی را برای ورود به عرصه تولید تشویق می‌کرد؛ بنده نیز بنا به وظیفه‌ای که برای خود قائل بودم تلاش کردم تا وارد عرصه تولید شوم.

این کارآفرین موفق افزود: بر این اساس تولید و الزامات آن در بخش‌های مختلف را بررسی و مطالعاتی انجام دادم؛ سرانجام یک کتاب به زبان انگلیسی در خصوص روش‌های تولید کشت قارچ به دستم رسید که برایم بسیار جالب بود؛ از آنجا که بنده در عرصه مترجمی زبان انگلیسی تبحر خاصی دارم این کتاب را ترجم کرده و بر اساس آن طرح تولیدی را تدوین و به وزارت جهاد کشاورزی ارائه کردم.

افشار با اشاره به اینکه با تأیید طرح در وزارتخانه توانستم برای احداث مجتمع و دایر کردن آن مجوزهای لازم را بگیرم، بیان کرد: مسئله این است که ما جزو نخستین‌ افراد در کشور بودیم که در عرصه تولید قارچ ورود کردیم؛ بنابراین نیروی متخصص نداشتیم و کسی هم نسبت به ماشین‌آلات این صنعت آشنا نبود و از روش‌های تولید این محصول اطلاعی نداشت به طوری که تعداد واحدهای فعال در این صنعت در آن مقطع زمانی به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسید.

وی با اشاره به اینکه با ورود به این عرصه کاری با احتمال ضرر و زیان بالا را در تاریکی آغاز کردیم، ابراز کرد: بنده از مؤسسان انجمن تولیدکنندگان قارچ در کشور هستم و سال‌ها نیز به‌عنوان رئیس هیئت مدیره این مجموعه فعالیت کردم. با راه‌‌اندازی این انجمن تلاش کردیم که ارتباطمان را با اروپا برقرار کرده و با رایزنی و مکاتبه با متخصصان هلندی، ایتالیایی و انگلیسی نسبت به تبادل نظر در این عرصه اقدام کنیم.

این تولیدکننده نامدار حوزه کشاورزی ادامه داد: میزگردهایی را با حضور اساتیدی از این کشورها برگزار کرده و در عین حال هیئت‌هایی را به این کشورها فرستادیم؛ در بازدید از واحدهای مدرن قارچ آن‌ها اطلاعات دست اولی در خصوص تولید این محصول بدست آوردیم.

افشار با بیان اینکه اقدامات مذکور منجر به آن شد که شاهد رشد سریع صنعت قارچ در کشور باشیم بیان کرد: وقتی ما در این عرصه ورود کردیم کل تولید قارچ در ایران محدود به یک واحد در همدان به نام قارچ سینا و چند واحد در استان تهران می‌شد که تعدادشان همانطور که پیشتر عنوان کردم از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر بود.

وی با اشاره به اینکه در آن سال‌ها که تولید روزانه در کشور زیر پنج هزار تن بود که در کشور هم مصرف‌کننده نداشت و متاسفانه نسبت به خرید این محصول علاقه‌ای نداشتند اذعان کرد: در گام دوم برآن شدیم تا این محصول غذایی ارزشمند را به مردم معرفی کنیم، پس از طریق جراید و رسانه‌های گروهی نسبت به تبلیغ این محصول و ارزش آن اقدام کردیم.

این تولیدکننده قارچ با بیان اینکه این تبلیغات ثمر داد و اکنون توزیع در کشور روزانه به 500 تا 600 تن رسیده است، اظهار کرد: البته طی این سال‌ها با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم کرده و همچنان می‌کنیم اما مسئله این است که ما در برابر همه این مشکلات سینه سپر کرده و همچنان با آن‌ها مبارزه می‌کنیم.

افشار در پاسخ به این مسئله که همواره یکی از موضوعات مهم و پرچالش در عرصه کارآفرینی سرمایه است به طوری که در گفت‌و‌گو با کارشناسان این عرصه همواره این مسئله مطرح می‌شود که تنها با تکیه بر تسهیلات بانکی نمی‌توان در عرصه کارآفرینی ورود کرد بلکه می‌بایست از پشتوانه مالی لازم نیز برخوردار بود، نظر شما چیست؟ گفت: نکته نخست اینکه هرکسی کاری را شروع می‌کند باید از تخصص لازم برخودار باشد.

وی ادامه داد: وقتی من این کار را شروع کردم در کشور اطلاعاتی در خصوص الزامات تولید قارچ نبود پس با ریسک بالای این صنعت کنار آمده و وارد این عرصه شدم به طوری که در آن بازه زمانی از تسهیلات بانکی به مبلغ 18 میلیون تومان استفاده کردم؛ از آنجا که مردم شناختی از محصول نداشتند پس رغبتی برای خرید نبود و متحمل خسارت شدم، برای جبران خسارت و بازپرداخت تسهیلات، از منابع مالی شخصی و فروش ملک و خانه‌ام اقدام کردم.

مدیر عامل مجتمع تولیدی قارچ خوراکی بیتا با تأکید بر اینکه با وجود همه این مشکلات بدهی را پرداخت کرده و کارخانه را سر پا نگهداشته و با تلاش و فعالیت آن را نیز طی این سال‌ها گسترش دادم اذعان کرد: اگر از من کارآفرین تولیدکننده بپرسند تأکید می‌کنم اگر کارآفرین به‌دنبال ایجاد یک واحد تولیدی است باید حداقل 60 درصد منابع مورد نیاز مالی خود را بتواند شخصاً تأمین کند.

افشار افزود: اینکه برخی افراد پس از تأمین یک قطعه زمین بدون داشتن پشتوانه مالی، برای دریافت تسهیلات به بانک مراجعه می‌کنند باید بدانند در محصولی همچون قارچ نوسان قیمت فروش محصول بسیار است و هر آن ممکن است ورشسکته شوند؛ سرانجامی که متأسفانه نمونه آن را در کارخانه قارچ سینای همدان همدان شاهد بودیم.

وی ادامه داد: این شرکت با وجود سابقه‌ای که در تولید قارچ داشت و تا امروز هم به عنوان برند قارچ در ایران مطرح است، بر اثر بدهی بانکی ورشکسته شد و محل تولیدی به مصادره بانک درآمد، هنوز هم بر خلاف گذشت سال‌ها از تعطیلی این کارخانه برخی‌ها به وقت مراجعه به شرکت ما عنوان می‌کنند قارچ سینا ندارید؟ این موضوع واقعاً باعث تأسف است.

وی با بیان اینکه تولید قارچ با دو بخش راهبردی در حوزه کشاورزی در ارتباط است اظهار کرد: همانطور که مشخص است ماده اولیه کمپوست قارچ، کلش گندم است، گندم یک کالای استراتژیک در حوزه امنیت غذایی مردم به‌حساب می‌آید و دولت تولید آن را به‌عنوان یک محور اصلی در این عرصه دنبال می‌کند؛ قبل از رشد صنعت قارچ در کشور کشاورزان کلش گندم را آتش می‌زدند اما اکنون فعالان صنعت قارچ هر کیلو کلش را به مبلغ چهار هزار تومان از کشاورز خریداری می‌کنند.

این کارآفرین با بیان اینکه شاید بتوان گفت با این خرید 30 درصد از هزینه تولید کشاورز را تأمین می‌کنیم افزود: تولید قارچ یک بازوی کمکی برای تولید گندم در کشاورزی است.

افشار با اشاره به اینکه ماده مورد استفاده دیگر در صنعت قارچ، کود مرغ گوشتی است، ابراز کرد: رشد صنعت مرغداری و تولید سالانه 800 هزار تنی آن در کشور یقیناً موضوعاتی همچون ایجاد کود به میزان وسیعی را در پی خواهد داشت حال آنکه این ماده می‌بایست در یک فرایند مورد استفاده قرار گیرد که دراین بین نیز صنعت قارچ نقش مؤثری داشته است.

وی تصریح کرد: تا قبل از فعال شدن این صنعت در کشور اغلب واحدهای مرغداری با معضلات زیست‌محیطی دست‌وپنجه نرم می‌کردند اما در حال حاضر تیمی از صنعتگران قارچ در این زمینه فعال شده و کود مرغداری‌ها را در قبال اعطای پوشال، تمیز کردن سالن‌ها و خدمات به آن‌ها خریداری می‌کنند.

وی با اشاره به اشتغال‌زایی صنعت قارچ در کشور اظهار کرد: بنده تا یک سال پیش رئیس انجمن‌ پرورش‌دهندگان قارچ خوراکی بودم؛ طبق آخرین آماری که در اختیار دارم اکنون بیش از دو هزار و 500 واحد مجوزدار در این صنعت مشغول به کار هستند گفت: بیش از 20 هزار واحد غیر مجاز نیز در این عرصه فعالیت می‌کنند حال آنکه در هر یک از واحدهای مجاز در کمترین حالت حدود 40 کارگر مشغول به کار هستند؛ بنابراین تنها در بخش مجاز این صنعت برای حدود 100 هزار نفر شغل ایجاد شده که با در نظر گرفتن اشتغال سه نفر به‌صورت متوسط در واحدهای غیر مجاز این عدد به 160 هزار نفر خواهد رسید.

افشار افزود: علاوه بر این به‌صورت غیر مستقیم نیز با یک حساب سرانگشتی با در نظر گرفتن تولید سالانه 180 هزار تنی حدود 180 هزار نفر در عرصه توزیع مرغ فعالیت دارند اظهار کرد: تولید قارچ در کشور هم سرمایه‌طلب و هم کارگر‌طلب است.

وی افزود: علاوه بر این صنعت قارچ نیازمند فناوری و علم بالایی است پس می‌توان از آن به‌عنوان یک صنعت بیوتکنولوژی در نظر گرفت که صنعت قرن 21 به حساب می‌آید.

این تولیدکننده بزرگ قارچ در کشور با اشاره به اینکه این نوع از صنعت برای قشر تحصیلکرده نیز اشتغال بالایی ایجاد کرده است، ابراز کرد: در هر واحد تولیدی حداقل دو مهندس کشاورزی مشغول به کار هستند.

افشار در پاسخ به سؤالی در خصوص فراهم بودن بستر صادرات این محصول نیز گفت: این امکان از آنجا که قارچ یک ماده غذایی بین‌المللی است، فراهم شده و ما نیز در سطح استانداردهای جهانی محصول تولید می‌کنیم اما به دلیل بروز تحریم‌ها امکان برقراری ارتباط برای رونق صادرات وجود ندارد.

وی با بیان اینکه ایران در حال حاضر در فضای بین‌الملل با چند کشور ازجمله چین دارای روابط حسنه است که خود بزرگ‌ترین تولیدکننده قارچ (هشت میلیون تن) در جهان به‌حساب می‌آید بنابراین نمی‌توان در خصوص صادرات روی آن حساب باز کرد گفت: به کشور روسیه نیز به دلیل فشل بودن ساختار بانکی این کشور و نیز نبود زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی امکان صادرات نداریم؛ در حال حاضر به دلیل مشکل سوئیفت تنها مقدار کمی از محصولات به کشورهای همسایه آن هم در اغلب موارد به‌صورت تهاتر فروخته می‌شود.