نقش سیستم‌های روشنایی هوشمند در بهبود سلامت انسان‌ها و طبیعت

بدیهی است که مزارع شهری طبیعت را با مناطق پیوند می‌دهد و می‌تواند مزایای بیشماری برای حیوان‌ها و اکوسیستم‌ها در پی داشته باشد. این در حالی است که فعالیت‌های انسانی درست عکس این نتیجه را بر سلامت شهرها و اکوسیستم‌های آن‌ها به جا می‌گذارد به طوری که بر اساس گزارش‌های متعدد، دو بحران حاکم بر جهان، یعنی آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی، تا حد زیادی به‌دنبال سبک زندگی نادرست شهرنشینان اتفاق می‌افتد. در این راستا، اغلب برنامه‌ریزان در تلاش هستند به توسعه فضاهای سبز در شهرها بپردازند و از این طریق، تنوع زیستی را افزایش دهند و به کاهش اثرات دو بحران ذکر شده کمک کنند. اگرچه اقدامات انجام شده در این زمینه بسیار مؤثر واقع شده است، با این حال در طراحی و پیاده‌سازی آن‌ها کمترین توجه به تأثیرات منفی طبیعت روشنایی هوشمند بر چشم‌اندازهای شهری متمرکز شده است.

روشنایی شهری اغلب به‌عنوان رویکردی اثربخش برای بهبود امنیت و پیشگیری از وقوع جرایم در مناطق در نظر گرفته شده، ضمن این‌که زیباسازی چشم‌اندازهای شهری هنگام تاریکی نیز در طراحی آن‌ها مورد توجه قرار گرفته است.

گزارش‌ها حاکی است که شبکه‌ای گسترده از سیستم‌های روشنایی شهری می‌تواند به ایجاد جزایری درخشان منجر شود که تأثیر آن می‌تواند در شهرهای بزرگ حتی درخشش آسمان را در پی داشته باشد که از فاصله 300 کیلومتری نیز نمایان است.

  تأثیرات منفی بی‌شمار سیستم‌های روشنایی بر شهرها

وجود نور مصنوعی در شهرهای مدرن امروزی امری انکارناپذیر است، با این حال استفاده بی‌رویه از آن‌ها یا طراحی نادرست این سیستم‌ها می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر شهرها و ساکنان آن‌ها به جا بگذارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به آلودگی نوری اشاره کرد. آلودگی نوری به سهم خود می‌تواند سلامت انسان‌ها، گیاهان و حیوانات را تحت تأثیر قرار دهد و حتی باعث ابتلای آن‌ها به بیماری‌های مزمن شود.

به عنوان مثال، نتیجه تحقیقات مختلف نشان داده است که در شهرهایی از جهان با بیشترین میزان آلودگی نوری، نرخ ابتلا به سرطان در میان زنان بسیار بالا است، ضمن این‌که اختلالات خواب و مشکلات متابولیکی نظیر دیابت و اضافه وزن نیز به وفور در میان مردم رایج است.

علاوه بر این، تولید نور مصنوعی مستلزم مقدار بسیار زیادی انرژی وابسته به انتشار دی‌اکسیدکربن است که همین امر در تشدید آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی نقش مهمی ایفا می‌کند و سلامت انسان‌ها، گیاهان و حیوانات را به خطر می‌اندازد. آلودگی نوری ناشی از روشنایی مصنوعی همچنین قدرت تولید مثل حیوانات را به طور منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد، به افزایش شکار میان حیوانات منجر می‌شود و مهاجرت آن‌ها را از شهرها در پی دارد که همه این عوامل می‌تواند تهدیدی جدی برای کل اکوسیستم به حساب بیاید.

اکوسیستم‌ها تعادل پیچیده‌ای از تعاملات میان گونه‌ها را در بر می‌گیرد که وقوع هر گونه اختلال در آن‌ها می‌تواند تهدیدی جدی برای حشرات و حیوانات باشد. به‌عنوان مثال، شب‌پره‌ها هنگام تاریکی به روشنایی سیستم‌های نور شهری جذب و دور آن‌ها جمع می‌شود که همین امر، زمینه را برای بلعیده شدن این حشرات توسط خفاش‌ها فراهم می‌آورد و در نهایت، کاهش جمعیت شب‌پره‌ها را در پی دارد. از سوی دیگر، تمام جاندارانی که برای بقای خود به وجود شب‌پره‌ها نیاز دارد، با کاهش جمعیت این حشرات با تهدید جدی مواجه می‌شود.

  لزوم تغییر استانداردهای طراحی سیستم‌های روشنایی شهری

اگرچه بسیاری از مدیران شهرهای جهان از اثرات منفی نور مصنوعی در مناطق آگاه هستند، با این حال تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه تأثیرات روشنایی مصنوعی بر اکولوژی انجام نشده است. به همین دلیل، توجه به این اصل در قوانین طراحی سیستم‌های روشنایی شهری نادیده گرفته شده است و اغلب برنامه‌ریزان آن را منبعی از آلودگی شهری در نظر نمی‌گیرند. این در حالی است که مدیران اغلب در طراحی سیستم‌های روشنایی شهری، ایجاد امنیت و به حداقل رساندن وقوع جرم را مورد توجه قرار می‌دهند و می‌کوشند از طریق سیستم‌های مدرن به زیباسازی مناطق نیز کمک کنند. کاهش مصرف انرژی و به حداقل رساندن میزان انتشار گازهای آلاینده از سیستم‌های روشنایی شهری از دیگر اهدافی به حساب می‌آید که به‌تازگی در میان مدیران شهرهای جهان ترویج یافته و به استفاده از لامپ‌های ال‌ای‌دی و سنسورهای دیجیتالی با اهداف متعدد در آن‌ها منجر شده است. با هوشمندسازی سیستم‌های روشنایی، در صورت حضور نداشتن یک انسان در مسیر، چراغ‌های دارای حسگر، تشخیص خاموشی می‌دهند و به این ترتیب باعث کاهش مصرف انرژی می‌شوند.

بدیهی است با توجه به نکاتی که در مورد اثرات منفی نور مصنوعی بر سلامت انسان‌ها، حیوانات و گیاهان ذکر شد، مدیران باید مقررات جدیدی برای طراحی این سیستم‌ها اتخاذ کنند تا میزان آلودگی نوری ناشی از آن‌ها و تبعات منفی دیگر را به حداقل برسانند.