مروری بر دلایل تأمین پایدار برق در تابستان؛ «خاموشی» چگونه اتفاق نیفتاد؟

تابستان سال جاری در شرایطی سپری شده که هیچ گونه قطعی برق در بخش خانگی اتفاق نیفتاد و تامین برق متناسب با نیاز بخش صنعت و کشاورزی زمینه رشد تولید در این دو بخش را فراهم کرد.

در این رابطه امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت با انتشار یک یادداشت کوتاه در فضای مجازی گفته بود: امسال برق رسانی به صنایع در فصل گرم سال نسبت به سال قبل بیشتر بوده است و نه تنها برق خانگی قطع نشد، بلکه به فولاد 17.3 درصد، پتروشیمی 27.5 درصد، سیمان 10.5 درصد و خودروسازی 3.3 درصد برق بیش‌تری در فصل گرم نسبت به سال قبل داده شد.‌

بر این مبنا رسیدن به شرایط فعلی برخلاف تابستان سال 1400 که شاهد قطعی برق گسترده در سطح کشور بودیم، دلایل متعددی دارد که در این گزارش به بررسی و مرور این دلایل اقدام خواهیم کرد.

*سیاستگذاری با طعم تغییر نظام تعرفه‌گذاری

نخستین عامل موثر بر تامین برق پایدار در تابستان سال 1401 به بهمن سال 1400 باز می‌گردد. جاییکه هیئت وزیران در قالب مصوبه‌ای زمینه تغییر در نظام تعرفه‌گذاری صنعت برق را فراهم کرد تا وزارت نیرو بتواند از دو مسیر تشویق و تنظیم زمینه تامین برق بخش خانگی را فراهم کند.

در همین راستا بر اساس جزئیات تغییر نظام تعرفه‌گذاری ایجاد شده در بخش برق، مشترکانی به مصرف بالای خود در خارج از مرز الگوی مصرف ادامه دهند، از یک تا 1.5 برابر الگوی مصرف در ماه باید 600 تومان برای هر کیلووات ساعت بپردازند، همچنین برق مصرف شده بین 1.5 تا دو برابر الگو معادل 1000 تومان و برق مصرف شده مازاد دو برابر الگوی مصرف با نرخ حدود 1400 تومان برای هر کیلووات ساعت محاسبه می‌شود.

البته تغییرات انجام شده در بخش نظام تعرفه‌گذاری برق علاوه بر جریمه مشترکان پرمصرف نسبت به تشویق مشترکان کم مصرف نیز اقدام کرده است.

در همین راستا، سخنگوی صنعت برق در تفسیر مصوبه هیئت دولت در بخش برق می‌گوید: «مشترکانی که در 4 ماه گرم سال مصرف خود را زیر الگوی مصرف منطقه قرار دهند یا اینکه نسبت به سال قبل کمتر برق مصرف کنند، از پاداش مدیریت مصرف بهره‌مند می‌شوند.»

به استناد جزئیات ارائه شده در بخش پاداش در نظر گرفته شده برای مشترکان خوش مصرف در فصل گرم، اگر مشترکی در فصل گرم 200 کیلووات ساعت برق مصرف کرده و به دنبال آن 100 کیلووات ساعت زیر الگوی از برق استفاده کند، از یک پاداش کم مصرفی برابر نرخ اولیه پایه معادل 40 هزار تومان به اضافه 20 هزار تومان بستانکاری برای مصرف زیر الگو بهره‌مند خواهد شد، زیرا الگوی مصرف در فصل گرم برابر 300 کیلووات ساعت در مناطق عادی تعیین شده و این عدد در مناطق گرم افزایش می‌یابد.

نتیجه این سیاست سبب شد تا شاهد 4.2 درصدی مصرف برق در بخش خانگی بودیم. این در حالیست که سالانه در این حوزه با در نظر گرفتن حدود یک میلیون مشترک جدید باید شاهد 5 درصد رشد مصرف بخش خانگی بوده باشیم.

*رکوردشکنی پیاپی در ساخت واحدهای نیروگاهی

یکی دیگر از محورهای مهم تامین برق در تابستان سال 1401 رکوردشکنی در ساخت واحدهای نیرگاهی بود. بر این مبنا طی یک سال گذشته در دولت سیزدهم، در مجموع 6 هزار مگاوات نیروگاه در قالب ساخت نیروگاه حرارتی، ارتقاء توان واحدهای نیروگاهی موجود و ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ظرفیت شبکه برق کشور اضافه شده است.

تا پیش از این رکورد ساخت نیروگاه در کشور طی مدت یک سال مربوط به سال 89 باساخت 4935 مگاوات نیروگاه بود که این رکورد در اولین سال فعالیت دولت مردمی شکسته شد.

افزایش 6 هزار مگاواتی ظرفیت تولید برق کشور سبب شد تا انواع و اقسام رکورد صنعت نیروگاهی در سال 1401 جابه‌جا شود. در این راستا رکورد ساخت واحد نیروگاهی در کمتر 6 ماه در دو نیروگاه سمنان و تربت حیدریه در شرایطی شکسته شد که ساخت یک واحد نیروگاهی بین 12 تا 18 ماه زمان نیاز دارد.

از سوی دیگر تنها در شهریور سال 1401 نصاب سنکرون (اتصال) واحدهای نیروگاهی به عددی جدیدی در طول یک ماه رسید، بر این مبنا فقط در طول 31 روز شهریور‌ سال 1401، تعداد 6 نیروگاه، زاهدان-1، عسلویه، فردوسی، زاهدان-2، تربت حیدریه و دو کوهه به مرحله اتصال به شبکه سراسر برق رسید.

این 6 واحد نیروگاهی مجموعا ظرفیت 873 مگاوات تولید برق را بر عهده دارند و به مرحله سکنرون‌سازی با شبکه سراسری تولید برق کشور رسیده‌اند.

*تعمیرات نیروگاهی کلید تامین برق تابستان

محور بعدی و مهم تاثیرگذار در تامین برق پایدار تابستان سال 1401، مسئله آمادگی تولید واحدهای تولید برق به حساب می‌آید. بر این مبنا برنامه تعمیرات نیروگاهی از شهریورماه سال 1400 کلید خورد و تا پیش از اوج بار سال 1401 به انتها رسید.

در این راستا ناصر اسکندری، معاون راهبری تولید شرکت تولید نیروی برق حرارتی تصریح کرد:« انجام کامل و به‌موقع تعمیرات نیروگاهی، موجب شد بالای 98 درصد آمادگی نیروگاه‌ها را در زمان پیک تابستان امسال داشتیم؛ در واقع در فصل گرم 1401، آمادگی نیروگاه‌ها بالای 98 درصد و به صورت پیوسته بوده است.»

وی ادامه داد: «این عدد، رقمی است که اگر با معیارهای جهانی بخواهیم مقایسه کنیم، در استانداردهای جهانی، حدود 95 درصد است و عدد 95 درصد، رنج قابل قبولی در دنیا برای آمادگی نیروگاه‌هاست؛ اما در ایران این رقم در تابستان سال جاری 98 درصد بود.»

در کنار افزایش ظرفیت نیروگاهی برنامه دقیق تعمیرات نیروگاهی نیز با رکوردهایی همراه بود. برای مثال در طی این مدت بیش از 8 هزار قطعه تحریمی مورد نیاز نیروگاه‌ها بومی‌سازی شد و همچنین بر اساس اطلاعات رسیده، تعمیرات 70 ساعته یک نیروگاه در استان خوزستان به منظور حفظ پایداری شبکه در کمتر از 13 ساعت به سرانجام رسید.

اقدامات مذکور بخشی از 100 برنامه تدوین شده وزارت نیرو برای عبور پایدار از تابستان سال 1401 به حساب می‌آید، اقداماتی که به گفته معاون برق و انرژی وزیر نیرو در طی تابستان مو به مو انجام شد تا در نهایت به شرایط کنونی منتهی شود.