چگونه از سبک زندگی پیامبر (ص) الگو بگیریم؟

جهان امروز تشنه دریافت معارف و دانش حقیقی بر پایه سبک زندگی اخلاق‌مدار است و این تشنگی را جز از طریق نوشیدن از چشمه گوارای اسلام و آموزه‌های نبی مکرم اسلام و اهل بیت علیهم السلام نمی‌تواند پاسخ بدهد.

در ادامه گفت‌وگو با آیت‌الله تحریری، استاد حوزه و پژوهشگر و نویسنده اسلامی،در خصوص سبک زندگی اسلامی مبتنی بر محبت جهانی شده خاندان رسالت را می‌خوانید:

 دلیل گسترش اسلام و شناخته شدن چهره نبی مکرم اسلام در سطح جهان و میان مردمی از ادیان و مذاهب گوناگون چیست؟

انسان امروز با هر طرز تفکری که دارد و در هر نقطه تاریخی و گستره جغرافیایی که زندگی می‌کند، اولاً از زندگی بی‌هدف خسته شده است. علت این خستگی آن است که عطش درونی انسان سیراب نشده است. مکاتبی که ادعای سیراب کردن بشر را داشته‌اند درمانده‌اند. از طرف دیگر انسان به طور ذاتی در پی زیبایی است. محبت، راستگویی، عشق، شجاعت و امثال این خصلت‌های زیبای اخلاقی گمشده انسان دنیای امروز است. به این ترتیب انسان دنبال سرچشمه‌ای می‌گردد که سیراب واقعی شود. چون از تغذیه کردن از نحله‌ها و مکاتب فکری باطل خسته شده است.

امروزه با از بین رفتن مرزهای جغرافیایی و ارتباطات گسترده مردم در سراسر دنیا، این عطش به وضوح جلوه‌گری می‌کند. به طوری که امروز این سؤال مطرح است که چگونه و از چه مکتبی تغذیه فکری شود تا به طور حقیقی سیراب شود. این اتفاق در مکتب اخلاقی نبی مکرم اسلام و اهل بیت علیهم السلام ممکن می‌شود.

  همان طور که اشاره کردید، برخلاف اینکه دشمن در تلاش است این چشمه را گل‌آلود کند و مانع رسیدن بشر تشنه به این منبع پر فیض الهی شود، مشاهده می‌کنیم که روز به روز اشتیاق مردم به پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله بیشتر می‌شود. دلیل این اتفاق مبارک را چه می‌دانید؟

ابن ابی الحدید درباره حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام نوشته است: «و ما أقول فی رجل أقر له أعداؤه و خصومه بالفضل» به این معنی که راجع به شخصی که دشمن به فضل و دانش او اقرار می‌کند، چه بگویم؟ و در ادامه تأکید می‌کند از آن زمانی که بر تاریخ مسلط شدم و تاریخ را مطالعه کردم، بنی امیه تلاش کردند نور آن حضرت را از بین ببرند و نتوانستند.

دشمنان اسلام راجع به پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله نیز همین رفتار را در پیش گرفتند. آنها خواستند این نور را از بین ببرند اما نتوانستند و هیچ زمانی هم موفق نخواهند شد، چراکه خداوند متعال فرموده است: «یرِیدُونَ لِیطْفِئُوا نُورَ اللَهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَهُ مُتِمُ نُورِهِ وَلَوْ کرِهَ الْکافِرُونَ؛ می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند و حال آنکه خدا گرچه کافران را ناخوش افتد نور خود را کامل خواهد کرد.»

از طرف دیگر این خاندان رسالت و نبوت مانند عطر خوشی هستند که مخفی و مستتر نمی‌مانند و بوی خوش آن‌ها فضای عالم را در بر می‌گیرد و به همه مردم می‌رسد.

هر اندازه دشمن سعی می‌کند عطر خوش آموزه‌های اسلامی برگرفته از سبک زندگی پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله را که فضای جهان را عطرآگین می‌کند، مخفی نگه دارد، موفق نخواهد شد. بلکه دیگر مرزهای ایدئولوژیک هم از بین رفته است.

  علت روی آوردن مردم از ادیان دیگر به سمت اسلام و معرفی پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله در سطح جهان به عنوان تنها مسیر راه‌یابی به زندگی سالم چیست؟

خداوند متعال در قرآن کریم به خوبی به این پرسش پاسخ می‌دهد. آنجا که به صفات پسندیده و سجایای اخلاقی آن حضرت اشاره می‌کند و می‌فرماید: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کنْتَ فَظًا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُوا مِنْ حَوْلِک» به این معنا که « مرحمت خدا بود که با خلق مهربان شدی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند.»

البته باید این نکته را یادآوری کنیم که لازم است داعیه محبت نسبت به پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله را به تأسی و الگوگیری صحیح از آن حضرت نیز تعمیم بدهیم. به این معنی که باید در عمل هم در حد توان خود مانند آن بزرگوار باشیم، نه اینکه ادعایی داشته باشیم و در رفتار اثری از اسلام ما باقی نماند.

باید سجایای اخلاقی و صفت‌های پسندیده‌ای که نبی مکرم اسلام را در طول قرن‌ها به عنوان اسوه و الگوی بشریت ساخته، بشناسیم و خود را به آن حضرت شبیه کنیم. درواقع باید رفتار و گفتار ما شباهت به رفتار و گفتار رسول مکرم اسلام داشته باشد تا محبتی که از آن دم می‌زنیم حقیقت داشته باشد.

هرچند که می‌دانیم موضوع محبت نسبت به رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام موضوعی نیست که برای اثبات آن نیاز باشد به منابع علمی و ظاهری پناه ببریم و یا فرهنگ لغت کشورها را بررسی کنیم تا این محبت را اثبات کنیم. زیرا این محبت چنان گسترده است که نیازی به اثبات ندارد.

 اما برای الگو گرفتن از سبک زندگی رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله لازم است که آن حضرت را به درستی بشناسیم. به اعتقاد شما، بهترین منابع برای شناخت آن حضرت کدام است؟

برای شناخت نبی مکرم اسلام لازم است ابتدا به سراغ قرآن کریم برویم و در عین حال به نهج البلاغه و کلام حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام مراجعه کنیم. چون آن حضرت به نمایندگی از تمامی انبیا و اوصیای الهی علیهم السلام، نبی مکرم اسلام را به بهترین وجه ممکن شناخته و معرفی فرموده است.

در این راستا، عملکرد و اوصاف امام علی علیه السلام نمونه‌ای از عمل رسول خدا صلی‌الله علیه و آله است و بر همین اساس باید سبک زندگی ائمه اطهار علیهم السلام را به خوبی بشناسیم. این شناخت نه تنها ایجاد محبت می‌کند، بلکه الگوی بسیار خوبی برای پیدا کردن مسیر زندگی سالم و صالح مورد تأیید خداوند متعال است.

  مگر امام علی علیه السلام، پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله را چگونه معرفی می‌کنند؟

به عنوان مثال امام علی علیه السلام درباره پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله می‌فرمایند: خداوند پیامبرش را با نوری درخشان و برهانی آشکار و راهی روشن و کتابی هدایتگر برانگیخت. خانواده او نیکوترین خانواده و درخت وجودش از بهترین درختان است که شاخه‌های آن راست و میوه‌های آن سر به زیر و در دسترس همگان است. زادگاه او در مکه و هجرت او مدینه پاک و پاکیزه است که در آنجا نام او بلند شد و دعوتش به همه‌جا رسید. دل‌های نیکوکاران شیفته او شد و زمام چشم‌های خردمندان به سوی او خیره شد تا ببینند در ضلالت و گمراهی جهل و نادانی که سر تا سر جهان را فراگرفته چه می‌کند.

دیدند خداوند به وسیله آن حضرت کینه‌های قدیمی را نابود کرد و آتش دشمنی‌ها را خاموش کرد و میان برادران ایمانی را (مانند امیرالمؤمنین و سلمان) الفت و دوستی انداخت و میان خویشان مانند حمزه و ابی لهب به سبب اسلام و کفر جدایی انداخت و به واسطه ظهور و پیدایش آن بزرگوار ذلت و بیچارگی مؤمنین را به عزت و سروری و برتری و بزرگی و کفار را به نکبت و بدبختی مبدل کرد. سخن او بیان و خاموشی‌اش زبان بود. چون سخنی می‌فرمود احکام الهی را بیان می‌کرد و وقتی گفتار و کرداری دیده خاموش می‌ماند، دلیل بر صحت و درستی و مباح بودن آن بود.

امام علی علیه السلام در جای دیگری نبی مکرم اسلام را طوری معرفی می‌کند که سرمشق و الگوی ما باشد و می‌فرمایند: خداوند متعال حضرت رسول صلی‌الله علیه و آله را به پیغمبری فرستاد هنگامی که مردم از راه حق گمراه شده و در کار خود سرگردان بودند و در راه فتنه و فساد از روی خبط و اشتباه قدم می‌گذاشتند.

هواها و آرزوهای بیجا آن‌ها را گرفتار کرده بود و کبر و نخوت آن‌ها را به اشتباه‌کاری واداشته بود. جهل و نادانی آن‌ها را سبک‌سر کرده بود در حالتی که پریشان‌حال و در کار خویش مضطرب و نگران و مبتلا به نادانی بودند. پس حضرت مصطفی صلی‌الله علیه و آله برای نصیحت مردم کوشش فرمود و به گذشت در راه راست و به سوی حکمت و دانش و پند نیکو آن‌ها را دعوت کرد تا از بدبختی رها شوند و سعادت دنیا و آخرت را به دست آوردند.