از آموزهها و میراث گرانبهای مهدویت در اندیشه آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (ره) فرهنگ انتظار است. این اندیشه آکنده از امید، نگاه به آینده و آینده سازی پیش دستانه و فعالانه برای رسیدن به وضعیت مطلوب و جامعه مطلوب در مسیر ظهور امام زمان(عج) است که در پرتو بصیرت، جهاد، مقاومت، تدبیر و زمان شناسی و توکل به خدا به دست میآید. کارکردهای انتظار فرهنگ انتظار در اندیشه آیت الله صافی گلپایگانی مجموعهای از هنجارها، ارزشها، آیینهای اعتقادی، شعائر و سنتهای رفتاریِ مرتبط با حضرت مهدی(عج) و انتظار ظهور ایشان است که قدرت تغییر نظام کنونی جهان و تحقق زمینههای ظهور را دارد؛ کارکردهای این انتظار، مقاوم سازی جامعه و فرد منتظر در برابر سختیها و دشواریها و اقتداربخشی و تواناسازی او در حل مشکلات و چالشها است. مهمترین بعد فرهنگ انتظار، آینده نگری و آینده سازی و آینده پردازی است که مطالعه آن در حیطه دانش آینده پژوهی اسلامی جای میگیرد. آینده پژوهی اسلامی، برخلاف آینده پژوهی مرسوم (سکولار و غربی)، نه تنها دین را کنار نمی گذارد، بلکه بر این باور است که منبع اصلی آینده پژوهی، دین اسلام است و نمی توان بدون سازگاری با اسلام و بهره گیری از آموزههای گسترده آن آینده پژوهی کرد. چشماندازسازی از روشهای پرکاربرد در آینده پژوهی اسلامی است؛ همچنین است تصویرپردازی به معنای تلاش خلاقانه برای تجسم، شناخت، و ساخت هدفمند آینده ممکن، محتمل، و مطلوب با تکیه بر واقعیات بیرونی. ادیان و به ویژه دین اسلام و خصوصا مذهب تشیع سرشار از تصویرسازی از آینده است. هدف اصلی چشم اندازسازی و تصویر پردازی در اندیشه فرهنگ انتظار، تحقق جامعه ای منتظر و صالح است و تلاش بر این دارد تا وضعیت کنونی جامعه بهبود یابد و عظمت اسلام را به دست آورد. چشم انداز ظهور اندیشه فرهنگ انتظار آیت الله صافی چشم اندازی روشن، جذاب و قابل تحقق بر اساس یک مدینه فاضله را ترسیم میکند، چشم اندازی که با ظهور امام زمان(عج) محقق میشود. ایشان میفرماید: «عقیده به ظهور حضرت مهدى(عج) و قیام انقلابى و حکومت جهانى و عدالتگستر آن حضرت نیز، فکر و اندیشه را وسیع و جهاناندیش میسازد، که به دورترین نقاط جهان بنگرد و خیر و رفاه مردم تمام مناطق گیتى را بخواهد و عالم را مملکت خدا بداند، که عاقبت و پیروزى با پرهیزکاران و شایستگان است، که خداى متعال در قرآن چنین بشارت داده است...». نگاه به حرکتهای اجتماعی و سیاسی شکل گیری انقلاب اسلامی نیز در اندیشه آیت الله صافی گلپایگانی بر مبنای چشم انداز ظهور است، چنان که آورده است: «در انقلاب اسلامى که تداوم دارد و همیشه بوده است، آن چیزى که محرّک و الهامبخش انقلابیون اسلامخواه است، همان ایمان به حکومت «الله» و رهنمودهاى سیاسى قرآن و سیره حضرت رسول(ص) است...». از کارکردها و وظایف مسلم آینده پژوهی در هر جامعه(و در سطح بالاتر در هر تمدن) ترسیم الگوی آرمانی جامعه است؛ در اندیشه فرهنگ انتظار آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، این آینده نگری، هم به ترسیم وضعیت مطلوب برای خود پرداخته است (آرمانشهر منتظر) و هم درصدد حرکت و پویش به یک وضعیت مطلوب و پسندیده و برگزیده (آینده مرجح) است: «دنیا از اینهمه اضطرابات روزافزون، ناامنىها، افکار متضاد و رژیمهاى رنگارنگ ظالمانه نجات یافته و در مهد امن و امان و اطمینان و اعتماد و اتّحاد قرار بگیرد.» نتیجه آنکه فراگیر بودن اسلام در جهان، تحقق حکومت عدل مهدوی و تحقق و تقرب به جامعه آرمانی مهدوی از اهداف بلند اندیشه آیت الله صافی گلپایگانی در فرهنگ انتظار است.
|