رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو هشدار داد:

تغییر کاربری و فاضلاب چراغ خطر حیات زریوار را روشن کرده

هفتم مهرماه سال جاری بود که استاندار کردستان در کمیته استانی مدیریت جامع تالاب بین‌المللی زریوار مریوان، نظارت بر تالاب زریوار را ضروری دانست و اظهار کرد: حفاظت از آن نیازمند کار جهادی است.اسماعیل زارعی‌کوشا با اشاره به اهمیت تالاب مریوان از لحاظ اکولوژیکی و گردشگری اظهار کرد: مدیریت درست حاصل از این تالاب می‌تواند به‌تنهایی شهرستان مریوان را از اعتبارات بی‌نیاز کند.

این در حال است که دریاچه «زریوار» در شهرستان مریوان یکی از اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین ظرفیت‌های زیست‌محیطی و گردشگری کردستان و زیباترین دریاچه آب شیرین غرب کشور به‌شمار می‌رود که این ویژگی مهم باعث شده تا نام این دریاچه به‌عنوان صد‌و‌دومین اثر طبیعی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گیرد.

این دریاچه به لحاظ داشتن آب شیرین از اهمیت خارق‌العاده‌ای به لحاظ زیستی برخوردار بود اما متأسفانه این روزها وضعیت کلی «زریوار» مناسب نیست و با گذشت زمان زیبایی‌های این اثر منحصربه‌فرد در حال از بین رفتن است.

سرریز شدن فاضلاب بخشی از شهر مریوان به داخل تالاب، ساخت‌وساز در کنار دریاچه و در حریم آن حیات دریاچه را به خطر انداخته و شاید به‌زودی شاهد مبتلا شدن این جاذبه طبیعی به سرنوشت دریاچه ارومیه باشیم البته طی چند سال اخیر بارها و بارها از سوی مسئولان دم از اجرای طرح‌هایی برای نجات دریاچه زریوار زده شده که متأسفانه همگی در حد شعار بوده و تأسف‌بارتر اینکه شرایط آلودگی این دریاچه به حدی است که اخیراً استاندار کردستان نیز نسبت به ساماندهی عوامل آلاینده این دریاچه و ضرورت آن در جلسه مزبور واکنش نشان داده است.

این رسانه طی چند سال گذشته در چندین شماره به این موضوع مهم پرداخته است و این‌بار نیز با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌وگویی را با رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

محمد درویش با بیان اینکه دریاچه زریوار یکی از معدود پهنه‌های آبی کشور است که از نظر کمیت خوشبختانه وضعیت نسبتاً مناسبی دارد گفت: این مزیت بدان جهت بر این دریاچه حکم‌فرماست که بالادست آن سدی ساخته نشده و در اطراف آن چاه‌های کشاورزی زیادی حفر نکرده‌اند و همچنان چشمه‌های آن در دامنه‌های زاگرس جاری است پس توانسته همچنان به حیات خود ادامه دهد.

وی با بیان اینکه اما دراین‌بین آنچه مسئله‌ساز شده افت کیفیتی منابع آبی دریاچه زریوار است افزود: در حال حاضر به‌دلیل ورود پساب‌ها و فاضلاب‌ها شهری و به‌صورت عمده فاضلاب‌های خانگی کیفیت آبی این منبع حیاتی در حال تهدید است، از طرفی در این منطقه ما با سندرمی به‌عنوان ویلاسازی روبه‌رو هستیم.

این فعال محیط زیست با تأکید بر اینکه تمام محدوده‌های طبیعی حریم و اطراف این دریاچه در حال تغییر کاربری و تبدیل شدن به ملک شخصی است تشریح کرد: درواقع امکان دارد بر سر چشم‌انداز طبیعی این منطقه، همان بلایی بیاید که سر دریای خزر (بیش از 95 درصد ساحل از طریق تغییر کاربری توسط ارگان‌های دولتی و برخی نهادهای خصوصی تصرف شد) بر سر تغییر کاربری آمد.

درویش با بیان اینکه در صورت بروز این اتفاق مردم بومی منطقه دیگر احساس تعلق و مالکیت نسبت به آن نداشته و حتی ممکن است به سمت‌وسوی وندالیسم و بی‌تفاوتی نیز حرکت ‌کنند، تشریح کرد: در این صورت دیگر نمی‌توان جلب مشارکت مردمی در حل بحران‌هایی که این دریاچه با آن روبه‌رو است از شکار بی‌رویه پرندگان مهاجر گرفته تا تخریب این زیست‌بوم از طریق ریختن زباله از سوی گردشگران را انتظار داشت.

وی با بیان اینکه دیگر کسی همچون قبل به‌دنبال تشکیل گروه‌های محیط زیستی برای حفاظت و حل بحران‌های این‌چنینی نخواهد بود، افزود: در این صورت حتی هنگام بروز آتش‌سوزی‌ها دیگر کسی برای خاموش کردن حریق جنگل‌های اطراف این دریاچه نیز داوطلب نخواهد شد.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو با بیان اینکه این بی‌تفاوتی جوامع محلی در پی تخریب حریم و اطراف دریاچه زریوار می‌تواند آغاز روند قهقرایی این دریاچه باشد ابراز کرد: با توجه به آنچه گفته شد انتظار می‌رود مسئولان منابع طبیعی و محیط زیست این استان تلاش کنند تا از اخذ مجوزهای تغییر کاربری جلوگیری شود.

درویش با بیان اینکه همه مردم ایران حق دارند که از زیبایی‌های این موهبت الهی با عنوان دریاچه زریوار لذت برنند، اذعان کرد: نباید این اجازه را به افراد خاص داد که با رانت‌های عجیب‌وغریب اقدام به تغییر کاربری در حریم این دریاچه و ساخت خانه‌ها و ویلاهای چندمیلیاردی در منطقه کرده و در پی آن بحران زیستی ایجاد کنند.

وی با تأکید بر اینکه دریاچه زریوار یکی از گرانی‌گاه‌هایی است که می‌تواند به تعدیل اقلیمی و افزایش زیست‌پذیری منطقه کمک کند تشریح کرد: از سوی دیگر این منطقه محل تمرکز پرندگان و حیات وحش بوده و منابع آب لازم را برای زیست بسیاری از جانداری مهیا می‌کند.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو افزود: از سوی دیگر دریاچه زریوار کانونی است که همچون یک جاروبرقی عمل کرده و می‌تواند ریزگردهای منطقه را در خود جذب کند پس در ثبات و پایداری منطقه بسیار حائز اهمیت بوده و یکی از ظرفیت‌های گردشگری غرب کشور نیز محسوب می‌شود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد گویا در سال 97 ستادی با عنوان احیای تالاب زریوار با عضویت معاون ریاست جمهوری وقت (آقای جهانگیری) و معصومه ابتکار (رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور وقت) و مدیران استانی و شهرستانی تشکیل شده اما برآیندی از آن را شاهد نبوده‌ایم، حال‌آنکه طبق مصوبات این ستاد قرار بود تا پایان سال 97 کلیه عوامل آلاینده از دریاچه زریوار برچیده شوند اما متأسفانه حتی بازدید عیسی کلانتری؛ رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست وقت و تصمیم‌سازی‌های انجام‌شده وی نتوانست دردی را دوا کند و همچنان به‌طور مستمر شاهد ریخته شدن به فاضلاب دریاچه زریوار هستیم.

جالب‌تر اینکه حتی در این ستاد در خصوص ساماندهی تأسیسات گردشگری و تصفیه فاضلاب آن‌ها و نیز ساماندهی گردشگری انبوه که بر تخریب محوطه دریاچه و جنگل‌های اطراف آن تأثیرگذار بود نیز تصمیم‌سازی شد اما متأسفانه گزارش‌های عینی حکایت از آن دارد که همچنان دریاچه در حال نابودی است و هیچ‌یک از وعده‌های داده شده عملیاتی نشده‌اند.

بنابراین در صورت تداوم وضعیت (ریخته شدن فاضلاب) این دریاچه به لحاظ آلایندگی به شرایط بحرانی مواجه خواهد شد که این بحران منجر به خشکی کامل این دریاچه و درنهایت افزایش مهاجرت از شهرستان مریوان به مرکز استان و در پی آن بست حاشیه‌نشینی می‌شود.

بنابراین آنچه مسلم است اینکه در حال حاضر راه‌حل پیشِ‌روی مسئولان استانی و کشوری برای نجات زریوار بازگشت به اصل قانون اساسی که در آن آلودگی منابع آبی به هر طریق ممنوع اعلام شده و ضروری است با متخلفان برخورد قانونی شود پس مدیران استانی باید گام‌های پیگیری را فراتر از وعده و نامه‌نگاری بگذارند و طبق قانون اساسی با متخلفان برخورد کنند و حتی لازم است مدیر ارشد استان از شرکت‌ها و افراد متخلف و حتی علیه سازمان حفاظت از محیط‌زیست به‌عنوان متولی اصلی ساماندهی و حفاظت از تالاب‌ها، در مراجع قضائی اقامه دعوی کند.