با این داروها آستانه تحمل‌تان را می‌کُـــشــیـد!

حتما نام داروهای OTC به گوشتان خورده است. داروهایی که از داروخانه بدون نسخه پزشک می‌توان تهیه کرد. بیشتر مسکن‌ها(ضد دردها) جزو این دسته داروها هستند. بیشترین فروش در بخش OTC داروخانه‌ها مربوط به مسکن‌ها است. وقتی درد به سراغ افراد می‌آید به دنبال راهی برای تسکین آن هستند. با توجه به شواهد می‌توان گفت در ایران اولین گزینه مورد نظر برای تسکین و کنترل درد، پناه بردن به مسکن‌ها است. ایرانی‌ها معمولا در منزل حداقل یک نوع مسکن دارند. انواع مختلف داروهای مسکن مثل استامینوفن، ایبوپروفن، مفنامیک اسید و دیکلوفناک دارای کاربردهای مختلف هستند که تشخیص آن‌ها به عهده پزشک می‌باشد. وقتی یک داروی ضد درد را بدون تجویز پزشک مصرف کنیم، بدن خود را مقاوم می‌کنیم و آستانه تحمل را کاهش می‌دهیم. بسته به نوع و شدت درد باید مسکن‌های متناسب تجویز شود در غیر اینصورت مصرف داروهای غیر متناسب قطعا برای بدن مشکل‌ساز خواهد شد. دکتر ایرج خسرونیا رئیس جامع پزشکی متخصصان داخلی ایران در گفت‌وگویی با ایرنازندگی از آستانه تحمل درد و ارتباط آن با شیوع مصرف مسکن‌های قوی می‌گوید. اگر می‌خواهید در ارتباط با آستانه تحمل درد و عوامل موثر بر آن بیشتر بدانید در ادامه مطلب، این گفت‌وگو را بخوانید.
 آقای دکتر بدن انسان چگونه با درد مقابله می‌کند؟
مراکزی در مغز انسان، وجود دارد که تا یک میزانی شروع درد را تحمل می‌کند و بعد با قرص‌های مسکن خیلی ضعیف هم می‌توان آن را تسکین داد. این مراکز بیشتر در نخاع و بصل‌النخاع هستند. اگر درد کم کم، قوی و ادامه‌دار باشد و مزمن شود ممکن است به این داروهای ضعیف، جواب ندهد و مجبور هستیم از داروهای مخدر یا قوی‌تر استفاده کنیم که این مراکز درد را از بین ببرد یا به اصطلاح ساکت کند و ما بتوانیم درد را تحمل کنیم و در واقع درد را احساس نکنیم.
 آیا شیوع مصرف مسکن‌های قوی باعث ضعیف شدن آستانه تحمل درد می‌شود؟ شایع‌ترین عوارض مصرف خودسرانه مسکن چیست؟
افرادی که بدون تجویز پزشک برای آرام کردن درد خود از مسکن‌های قوی استفاده می‌کنند، اعتیاد پیدا می‌کنند و کم کم دیگر مراکز احساس درد به آن مقدار دارو جواب نمی‌دهد. مثل افراد معتاد که اوایل با مقدار بسیار کم مواد مخدر، حالت شادی به آن‌ها دست می‌دهد و کم کم باید مقدار آن را اضافه کنند، ارتباط مسکن‌ها با آستانه تحمل درد هم همین طور است. ابتدا با مقدار بسیار کم مسکن (دُز پایین) جواب می‌دهد ولی کم کم بدن عادت می‌کند و باید مقدار بیشتری مصرف کند. قطعا مصرف خودسرانه داروهای مسکن عوارضی برای قسمت‌های مختلف بدن نیز دارد که شایع‌ترین عوارض، خونریزی دستگاه گوارش است (از معده و اثنی عشر خونریزی پیدا می‌کنند) و حتی اگر تکرار شود منجر به بستری شدن در بیمارستان و فوت فرد هم شود. این است که باید سعی کنیم کمی در مقابل درد مقاومت کنیم و بدون تجویز پزشک مسکن مصرف نکنیم.
 چه مواردی باعث کاهش آستانه تحمل درد می‌شود؟
فردی که بتواند در مقابل درد تحمل کند، با مقدار داروی کم می‌تواند تسکین پیدا کند اما گاهی افراد، ضعیف هستند و به محض داشتن کوچکترین دردی از مسکن استفاده می‌کنند. خود این کار باعث کاهش آستانه تحمل درد می‌شود. از طرفی درست است که داروی مسکن آن درد را آرام می‌کند اما ممکن است عارضه برای قسمت‌های دیگر بدن ایجاد کند.
 آیا تغییرات دمایی تاثیری در آستانه تحمل درد دارند؟
بله، سرما و گرما به میزانی در آستانه تحمل درد تاثیر دارند. مثلا اگر شخصی آرتروز گردن دارد و باد سرد به گردن بزند یا در یک مکان سرد باشد، درد شدت پیدا می‌کند. همین طور سردرد و سینوزیت به محض این که باد سرد به سر بخورد این درد بدتر می‌شود.
 استرس چه تاثیری در آستانه تحمل درد دارد؟
استرس باعث می‌شود که آستانه تحمل درد کاهش پیدا کند و فرد نتواند درد را تحمل کند. چون تصوری به فرد می‌دهد که فکر می‌کند درد شدت پیدا می‌کند. این باعث می‌شود در این حالت، استفاده از مسکن برای کنترل درد بیشتر شود و عارضه‌های متعدد این مسکن‌ها در استفاده بدون تجویز پزشک اجتناب ناپذیر است. انواع و اقسام مسکن‌ها در بازار وجود دارد که بدون نسخه در دسترس افراد است. بعضی از افراد بعد از استفاده از انواع مسکن‌های قوی که دیگر جواب نمی‌گیرند به مواد مخدر پناه می‌برند و متاسفانه معتاد می‌شوند.
همچنین استرس با تاثیری که روی بی‌خوابی شبانه دارد هم باعث کاهش آستانه تحمل درد می‌شود. در واقع اگر استرس نداشته باشیم، خواب شبانه خوبی خواهیم داشت و تحمل درد برای انسان راحت‌تر می‌شود.
 آیا آستانه تحمل درد افراد با یکدیگر متفاوت است؟
بله صد در صد متفاوت است. تحمل درد، بستگی به ژنتیک دارد. بعضی افراد بدون مصرف دارو درد را تحمل می‌کنند. مثلا می‌بینیم که برخی افراد در طول عمر خود هیچ دارویی مصرف نکرده اند. آستانه تحمل درد این افراد با افرادی که مدام دارو مصرف می‌کنند قطعا متفاوت است. پس در واقع آستانه درد به سیستم اعصاب فرد بستگی داشته و خود افراد نقش چندانی در آن ایفا نمی‌کنند.
 می‌توان آستانه تحمل درد را در مردان و زنان مقایسه کرد؟
این موضوع بستگی به خود فرد دارد. نمی‌توان گفت زنان یا مردان آستانه تحمل درد بالاتری دارند. البته معمولا زنان آستانه تحمل دردشان پایین‌تر است یعنی سریعتر به درد تحریک می‌شوند اما گاهی برخی زنان هم تحمل درد بالایی دارند. پس به طور کلی بسته به شخص دارد. مثلا کسی ممکن است دستش هم بشکند و هیچ دارویی مصرف نکند ولی یک شخص حتی تحمل درد یک ضربه را هم ندارد و شروع به خوردن مسکن می‌کند.
 آیا راهکار کاربردی برای تقویت آستانه تحمل درد وجود دارد؟
معمولا باید شخص را از نظر روحی تقویت کرد. البته که قبلا هم اشاره کردیم که بیشتر ژنتیک است. برخی خانواده‌ها تحمل دردشان نسبت به خانواده‌های دیگر متفاوت است. به عادت از زمان طفولیت هم بستگی دارد.
گفته می‌شود که موسیقی و فعالیت‌های آرامبخش می‌تواند تحمل را در افراد بالا ببرد.متخصصان این موضوع را تایید می‌کنند؟
موسیقی حتی روی گیاهان و حیوانات نیز تاثیرات مثبت دارد. در مورد تحمل درد، فقط ممکن است به واسطه ایجاد حواس پرتی از درد، کمی کمک کند اما نمی‌توان گفت آستانه تحمل درد را خیلی تغییر می‌دهد.
 آستانه تحمل درد در طول شبانه روز متفاوت است؟
آستانه تحمل درد در شب با روز متفاوت است. اکثر دردها شب بیشتر احساس می‌شود پس می‌توانیم بگوییم که در ساعات شب آستانه تحمل درد افراد پایین‌تر است.
*راضیه بلالی