|
چنانچه شهر را موجودی زنده درنظر بگیریم، برای ادامه زندگی به نشاط نیاز دارد؛ حال آنکه لازمه سرزندگی شهر، حضور پررنگ، فعال و پرشور شهروندان است. حیات شهروندان نیز در میان جمع و در کنار سایر همنوعان معنا پیدا می‌کند. نبود وسعت نظر و جامع‌نگری در برنامه‌ریزی و طراحی فضا موجب شده تا فضاهای امروز شهرها حس نشاط و شادابی لازم را نداشته باشند این در حالی است که از نظر اندیشمندان حوزه شهر، سرزندگی دارای ویژگی‌هایی ازجمله حضورپذیری شهروندان، تنوع و جذابیت، نفوذپذیری، انعطاف‌پذیری، آسایش و آرامش اقلیمی، امنیت، شفافیت، خوانایی و زیبایی است که تمام این عوامل در کنار یکدیگر موجب می‌شود افراد از بودن در یک فضا احساس رضایت کنند.
متأسفانه در کشور ما نقش فضای شهری یا به عبارتی فضایی که در آن تعاملات اجتماعی شهروندان و فرهنگ جامعه شکل می‌گیرد و ارتقا پیدا می‌کند، روز به روز در حال افول است زیرا شرایط حاکم بر شهرهای امروزی شیوه زندگی جدیدی را القا می‌کند جایگاه چنین فضاهایی در شهرهای ما به‌درستی تعریف نشده است.
بر این اساس با توجه به اهمیت نشاط‌افزایی در شهرها برآن شدیم تا گفت‌و‌گویی را با استاد شهرسازی دانشگاه علامه طباطبایی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
غلامرضا لطیفی با بیان اینکه با رشد شهرنشینی و شهرگرایی در دنیای معاصر و گرفتار شدن انسان در قالب زندگی روزمره و مسائلی که در اتباط زندگی اجتماعی است، توجه روزافزون به برون‌رفت از یکنواختی و به‌نوعی حتی جلوگیری از ایجاد افسردگی را باید در طراحی شهرها به‌عنوان مکان شاد جست‌وجو کرد گفت: شهرها باید به گونه‌ای طراحی شوند که شهروندان بتوانند روحیه خوبی را برای زندگی اجتماعی داشته باشند.
وی با تأکید بر اینکه نخستین نظرپردازی که نظریه شهر شاد را مطرح کرد چارلز مونتگومری بود خاطرنشان کرد: این نظریه بعدها در حوزه شهرسازی طرفداران بسیاری پیدا کرد.
وی با اشاره به اینکه این نظریه در ویژگی‌های شهر شاد مطرح شده تصریح کرد: از دیدگاه او شهر شاد انقلابی در شیوه تفکر ما به زندگی شهری خواهد بود. این نظریه کیفیتی جدید از شهر با عنوان شادی را مطرح می‌کند که از یک سو می‌تواند در رده کیفیت‌های پایه طراحی شهری قرار گیرد و از سوی دیگر فراتر از مفهوم کیفیت وضعیتی ایده‌آل از شهر را پیش رو قرار دهد.
این استاد حوزه مدیریت شهری با تأکید بر اینکه رنگ و نور ازجمله عواملی هستند که در شادی شهر تأثیر دارد تشریح کرد: استفاده از مؤلفه‌های ترکیبی و پیاده‌مداری و بسیاری از ویژگی‌هایی که بتواند در زندگی شهروندان تنوع ایجاد کند و قالب‌های رفتاری شهروندان را تحت تأثیر خود قرار دهد، از دیگر شاخص‌هایی است که باید در شهر شاد مورد توجه قرار گیرد.
لطیفی عنوان کرد: قرار گرفتن انسان در اولویت طراحی شهرها و سرزندگی در کنار دیگر شاخص‌ها همچون سلامت، امنیت، آسایش و رضایتمندی شهروندان از شهر می‌توانند در شاد زیستن افراد در شهر تأثیر بسزایی داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه از علم روان‌شناسی نیز باید در جهت ساختن شهری شاد استفاده شود، ابراز کرد: دقت به حالات سایکولوژیکی شهروندان بیانگر نیاز آن‌ها در حوزه تأمین نشاط شهری است که باید از سوی مدیریت شهری در اولویت قرار گیرد.
این استاد شهرسازی با بیان اینکه مدیران شهری باید به این موضوع بیاندیشند که چگونه می‌توانند برای گروه‌های اجتماعی فعال در شهر زمینه شاد زیستن را فراهم کنند اظهار کرد: به عنوان مثال در یک پارک، بخشی که مختص کودکان است باید طرحی برای شاد بودن آن داشته باشد.
لطیفی با تأکید بر اینکه توجه به طیف و اقشار مختلف شهروندی به لحاظ سایکولوژیکی از سوی مدیریت شهری برای شاد زیستن در شهرها یک رکن اساسی در طراحی است، اذعان کرد: متأسفانه جامعه ما در مناسبتهای مختلف از شادی کمتری برخوردار است و در بسیاری از مواقع زمینه‌های میل به افسردگی بیشتر شده بنابراین بسیار مهم است که بتوانیم در فضای شهری نسبت به تولید فضاهای شاد از طریق تنوع اقدام کنیم.
وی با اشاره به اینکه امروزه حتی در شهرها برای نشاط‌افزایی در خصوص زیست شبانه با توجه به تنوعی که در آن نهفته است ورود کرده‌اند گفت: به عنوان مثال در بافت تاریخی شهرهایی که در آن تردد کمتری به‌ویژه در بعدازظهرها و شب‌هنگام شاهد هستیم می‌توانیم با ایجاد کاربری‌های مختلف شهروندان برای تردد و پیاده‌روی در این مکان‌ها ترغیب شده و در آن‌ها احساس تعلق به این مکان‌ها را بیدار کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سؤال که آیا برای طراحی و ایجاد شهری شاد در ابعاد مختلف، استانداردی برای مدیریت شهری وجود دارد یا خیر؟ گفت: مسئله این است که ما در شهرسازی به طور کلی نه‌تنها ایران بلکه در دنیاز از بسیاری از استانداردها پیروی نمی‌کنیم زیرا اغلب آنچه شاهد آن هستیم در قالب اقتضائات اجتماعی و اقتصادی اتفاق می‌افتد.
لطیفی افزود: در حوزه فضای سبز نمی‌توان برای همه شهرها یک نسخه راه استاندارد پیچید زیرا شرایط آب و هوایی و اقلیمی متفاوت است؛ به‌عنوان مثال شهرهای شمالی کشور با داشتن جنگل‌های هیرکانی فضای متفاوتی نسبت به شهرهای کویری دارند؛ بنابراین در این گونه مناطق حتی به لحاظ سکونتی نیز استانداردهای موجود دچار دگردیسی می‌شوند چه برسد به استانداردهای تعریف‌شده در ذیل این استاندارد.
وی با اشاره به اینکه در بسیاری از مواقع موضوعات مرتبط با شهرسازی بنا به اقتضائات، امکان تحقق استانداردها را پیدا نمی‌کنند اظهار کرد: این اقتضائات اجتماعی و دگرگونی‌ها است که نیازهای ما را شکل می‌دهد.
وی با بیان اینکه در فرهنگ شهری نیز باید مدیران شهری به این نتیجه برسند که چگونه می‌توانند به یک فرهنگ شهری پویا برسند که در آن برای همه اقشار شهروندان برنامه درخور داشته باشند، تشریح کرد: تعریف قالب‌های خاص منطبق با زیرساخت‌های هویتی و اجتماعی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
این شهرساز افزود: به عنوان مثال مدیریت شهری در همدان با داشتن منطقه گنجنامه که بیشتر مردم اوقات فراغت خود را در آن می‌گذرانند، باید به این نکته توجه کند که با در نظر گرفتن چه ویژگی‌هایی می‌تواند برای همه اقشار در مدت زمانی که در آن منطقه هستند یک شاد زیستی نسبی را فراهم کند؟
لطیفی با بیان اینکه انسان به‌عنوان یک موجود اجتماعی به مؤلفه‌هایی همچون شادی، سکوت، خلوت و درعین حال شلوغی نیاز دارد ابراز کرد: هنر شهر و مدیریت شهری این است که بتواند شهروندان را نسبت به داشته‌هایشان در شهر آگاه کرده تا آن‌ها از این ظرفیت‌ها لذت ببرند زیرا در جامعه ما نگاه پوپولیستی حکم‌فرماست و مردم همواره خود را با دیگران مقیاس کرده‌اند که منجر به ایجاد حس عقب‌ماندگی می‌شود در حالی که زندگی در معنای واقعی، لذت بردن از لحظه‌هاست و بخش زیادی از این لحظه‌ها در شهر شکل می‌گیرد.
وی در واکنش به نقش مدیریت شهری در نشاط‌افزایی شهر از طریق برگزاری برنامه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی، اظهار کرد: طی سال‌های اخیر در شهرهای مختلف گام‌هایی برای تحقق این موضوع برداشته شده به طور مثال فعالیت گروه‌های موسیقیایی در سطح شهر در مناسبتهای مختلف، برپایی نمایشگاه‌ها و غیره.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در شهری همچون تهران شکل‌گیری بوستان آب و آتش ازجمله اتفاقات خوب در عرصه نشاط‌افزایی شبه شهر بود که در آن فعالیت‌ها فرهنگی و اجتماعی متناسب با فضاهای هویتی و اجتماعی به اجرا در می‌آید گفت: توجه به باورهای هویتی و سنتی در برگزاری برنامه‌های فرهنگی هر شهر برای نشاط‌افزایی می‌تواند از سوی مدیران شهری به‌عنوان یک اولویت دنبال شود.
|
