|
تحولات اخیر در رشد و توسعه شهرنشینی و به‌تبع آن رشد و توسعه کالبدی شهرها مسائلی را در فضای شهر به‌وجود آورده که نه‌تنها ساکنان آن، بلکه تمام محیط زیستی که در معرض عوارض ناشی از آن هستند را، تهدید می‌کند.
با توجه به اینکه بیشترین رشد جمعیت شهری آینده جهان در کشورهای در حال توسعه خواهد بود دغدغه بیشتری برای نیل به توسعه پایدار در این کشورها وجود دارد، در این بین شهر همدان به‌عنوان یکی از شهرهای گردشگرپذیر در غرب ایران، با مشکلات محیط زیستی بسیاری ازجمله برداشت غیرمجاز شن و ماسه, وجود رودخانه شهری متعفن و ورود پساب‌های منازل به آن‌ها، تعرض به حریم رودخانه و تغییر در ساختار اکوسیستم آن‌ها، کمبود آب شرب، وجود حیوانات موذی در کانال و جوی بزرگ شهری، عدم بازیافت زباله و انجام آن به‌صورت غیر اصولی توسط ضایعاتی‌ها و زباله‌گردها و غیره، مواجه است.
بر این اساس با توجه به گستردگی آلودگی‌های محیط زیستی در این شهر بر آن شدیم تا با عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
عبدالرضا کرباسی با بیان اینکه موضوع آلودگی در محیط‌های شهری، پیچیدگی و گستردگی بالایی دارد زیرا فعالیت‌هایی که در محیط‌های شهری انجام می‌شود متنوع هستند گفت: محیط زیست شهری مسئله بسیار مهمی است که بی‌توجهی به آن مشکلاتی همچون آلودگی و تخریب محیط زیست را در شهر به‌وجود می‌آورد که زمینه را برای ابتلا به انواع بیماری‌ها فراهم کرده و در نتیجه مرگ و میر افزایش یافته و امید به زندگی کاهش می‌یابد.
وی با تأکید بر اینکه این آلودگی‌ها گاه چنان تأثیرات مخربی از خود بر جای می‌گذارند که تا چندین نسل بعد هم ساکنان منطقه را درگیر می‌کند گفت: با جدی‌تر شدن مسئله حفظ محیط زیست و لزوم توجه بیشتر به ابعاد این مسئله از دیدگاه مدیریت شهری، به‌نظر می‌رسد که شهرداری‌ها به‌عنوان نهادهای اساسی تأثیرگذار در محقق ساختن اهداف حفاظت از محیط زیست شهری، نقش عمده‌ای را عهده‌دار خواهند بود.
وی ادامه داد: مخصوصاً در شهری همچون همدان که در برخی از نقاط شاهد ورود فاضلاب‌های شهری اعم از مواد آلی و میکروبی به رودخانه‌ها هستیم میزان آلودگی بسیار بالاست.
عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه این آلودگی (فاضلاب خانگی) به‌نوعی از طریق آب در داخل رودخانه و حتی هوا وارد محیط شهری می‌شود اظهار کرد: در صورت عدم توجه به این مقوله بخش اعظمی از این آلایندگی‌ها وارد آب‌های زیرزمینی می‌شوند.
کرباسی با اشاره به اینکه بخشی از این آلودگی‌ها خاک را نیز درگیر می‌کند تشریح کرد: البته قسمی نیز از طریق فعالیت‌های کشاورزی با وارد شدن به محصولات از طریق مصرف آن وارد بدن ما می‌شود.
وی ادامه داد: به همین دلیل است که در محیط‌های شهری میزان ابتلا به بیماری‌هایی همچون سرطان روزبه روز افزایش می‌یابد.
وی با ابراز اینکه اگر بخواهیم آلودگی‌های شهری را به لحاظ اهمیت تقسیم‌بندی کنیم قطعاً آلودگی هوا در صدر قرار می‌گیرد گفت: اما در شهری همچون همدان خوشبختانه به‌دلیل وزش باد مناسب، ماندگاری آلودگی هوا نداریم پس این موضوع در شهرهای دارای مزیت (باد) در رده‌های پایین‌تر اهمیت قرار دارد.
این استاد دانشگاه گفت: بنابراین چنانکه پیشتر عنوان شد آنچه امروز در همدان به لحاظ محیط زیستی باید از سوی دستگاه‌های تأثیرگذار همچون اداره کل محیط زیست و دیگر مدیران شهری در اولویت کاری قرار گیرد، دفع فاضلاب‌های خانگی در مناطقی است که به‌دلیل نداشتن اگو لازم، امکان انتقال آن‌ها به تصفیه‌خانه وجود ندارد و در رودخانه‌ها و چاه‌های جذبی ریخته می‌شوند.
کرباسی با اشاره به اینکه ریخته شدن فاضلاب در چاه‌های جذبی (برخی از نقاط شهر همچون بخش‌هایی از شهرک ولیعصر)، در آلودگی آب‌های زیرزمینی تأثیرگذار خواهد بود گفت: علاوه بر این می‌تواند در بروز بیماری‌های میکروبی در این‌گونه مناطق نیز تأثیر داشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه در شهری همچون همدان نمی‌توان محیط‌زیست شهری را از اطراف آن به‌دلیل ارتباط تنگاتنگ مباحث زیست‌محیطی، منفک ارزیابی کرد، گفت: در حال حاضر به‌دلیل برپایی صنایع فلزی و نیروگاه در اطراف همدان که حجم بالایی از آب را طلب می‌کند، با کاهش سطح آب‌های زیرزمینی مواجهیم.
این استاد محیط زیست عنوان کرد: با این تفاسیر تأمین آب مورد نیاز از خارج شهر، گزینه مناسبی است اما متأسفانه چنانکه عنوان شد در همدان و اطراف آن بنا به دست‌اندازی‌هایی که به محیط زیست شده منابع آبی لازم وجود ندارد، طی سال‌های اخیر حتی شاهد خشک شدن تالاب آق‌گل نیز بوده‌ایم.
کرباسی در خصوص آلایندگی ضایعاتی و زباله‌گردها در شهری همچون همدان و منطقه ینگجه نیز گفت: مشکل این است که مدیران ما تنها نام مدیریت را در بخش‌های این چنینی به یدک می‌کشند؛ شاید بتوان گفت بخشی از کار زباله‌گردها و کارگاه‌های ضایعاتی در حوزه بازیافت حتی قابل تقدیر است زیرا در غیر این صورت در شهرها با حجمی از زباله مواجه می‌شدیم که معضلی بر معضلات محیط زیستی شهر به دلیل حجم بالا و نبود مدیریت بازیافت می‌افزود و از طرفی هزینه بالایی را بر دوش مدیریت شهری تحمیل می‌کرد.
وی با تأکید بر اینکه برای مدیران مرتبط با این حوزه باید از طریق ارائه راهکار اصولی این بخش را به‌صورت بهداشتی مدیریت کنند، گفت: فعالیت این کارگاه ضایعاتی فقط به لحاظ محیط‌زیستی مشکل‌ساز نیست بنابراین می‌توان برای فعالیت کارگاه‌های این‌چنینی که بخشی از فضای بازیافت زباله را به دوش می‌کشند برنامه‌ریزی و راهکاری علمی به آن‌ها ارائه کرد تا میزان آلایندگی بهداشتی آن‌ها کاهش پیدا کند.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد گرچه مسئله آب و آلودگی آن به فاضلاب شهری، در برخی نقاط شهری همدان باید به‌عنوان نخستین اولویت از سوی مدیران حوزه محیط زیست مورد توجه قرار گیرد اما بنا به بازدید‌هایی که گروه تحریریه سپهرغرب از منطقه ینگجه داشته نمی‌توان منکر آلایندگی محیط زیستی آن‌ها بود زیرا فعالیت‌های غیر اصولی کارگاه‌ها در مجاورت بافت‌های حساس مسکونی، باعث بروز مشکلاتی برای شهروندان شهری شده که رفع این تعارض نیازمند عزم جدی مدیریت شهری، مشارکت صاحبان مشاغل و نیز دستگاه‌های تأثیرگذار همچون اداره کل محیط زیست است، چراکه بر اساس طرح‌های بالادست و استانداردهای شورای عالی معماری و شهرسازی کشور، وجود کارگاه‌های مزاحم در سطح شهر ممنوع شده و بند 20 ماده 55 شهرداری نیز به طور صریح جلوگیری از ایجاد و تأسیس کلیه اماکن مزاحم برای ساکنان یا مخالف اصول بهداشت در شهرها را مورد تأکید قرار داده است.
|
