|
بر اساس تعهدات بین‌المللی، هر کشوری به همان اندازه که کربن تولید می‌کند باید ترسیب یا جذب کربن داشته باشد و یکی از بهترین راهکارها برای این منظور، درختکاری است.
به‌دلیل آن که بخش مهمی از کشور ما در کمربند خشک و نیمه‌خشک واقع شده، بنابراین دارای اکوسیستم حساس‌تری است و این موضوع وظیفه ما را در حفظ جنگل‌ها سنگین‌تر می‌کند.
کنوانسیون‌های متعدد محیط زیستی در پی تخریب جنگل‌ها و منابع طبیعی ازجمله کنوانسیون تغییر اقلیم، کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی و کنوانسیون تنوع زیستی در دنیا، تشکیل شده و این کنوانسیون‌ها تصمیم گرفته‌اند تا سال 2030 میزان تولید کربن و گازهای گلخانه‌ای را به صفر برسانند و از این رو کاشت یک تریلیون درخت تا سال 2030 هدف‌گذاری شده است.
ایران با داشتن صنایع پرکربن بر اساس آمار سال 2020 رتبه هفتم تولیدکننده کربن و رتبه 42 تا 45 ترسیب کربن را دارد و فاصله این دو باید کم شود؛ در کشور ما نیز، طرح مردمی کاشت یک میلیارد اصله درخت ظرف چهار سال برنامه‌ریزی شده است و از اسفند امسال این طرح کلید خورد.
در قالب این طرح قرار است سالانه 250 میلیون اصله نهال با مشارکت مردم، سازمان‌های مردم‌نهاد و صنایع تولید و کاشته شود که سهم کردستان در طول چهار سال اجرای این طرح، 12 میلیون درخت است و رسیدن به این هدف نیازمند برنامه‌ریزی است.
برای بررسی چند و چون اجرای این طرح و امکانات استان برای اجرای آن، میزگردی با حضور مسئولان و کارشناسان منابع طبیعی، شهرداری و محیط زیست کردستان برگزار شد.
نهالستان‌های کردستان و ظرفیت تولید
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان گفت: با توجه به ظرفیت‌سنجی انجام‌شده و نهالستان‌های موجود، سه میلیون نهال سهم استان در هر سال است ولی نامه‌ای از طرف سازمان منابع طبیعی دریافت کرده‌ایم که به هفت میلیون نهال افزایش یافته که جای سؤال دارد و توان تولید این تعداد نهال را در استان نداریم.
حمید غیاث‌الدین افزود: در نهالستان ریخلان مریوان تا زمان مساعد شدن شرایط آب و هوایی، امکان قلمه و دیگر کارها وجود ندارد و با توجه به هدف‌گذاری انجام شده، کاشت سه میلیون نهال را انجام می‌دهیم، حتی تلاش ما این است بیشتر از رقم ذکر شده درخت بکاریم چون گونه غالب یعنی صنوبر را دخیل دادیم که برای زراعت چوب هم استفاده می‌شود.
زراعت چوب یاریگر طرح مردمی کاشت درخت
وی با بیان اینکه یکی از دغدغه‌های منتقدان این است که آیا می‌شود این تعداد درخت را در کشور کشت و آب مورد نیاز را تأمین کرد و اصولاً چه کسانی می‌خواهند در این طرح مشارکت کنند؟ گفت: بر این اساس به سمت گونه زارعت چوب رو آوردیم که رقم تعهدشده آن دو میلیون و 400 هزار اصله نهال است و خواهان و متقاضی دارد.
این مسئول ادامه داد: همچنین ما سال گذشته طرح استعدادیابی زراعت چوب را در سطح استان توسط همکاران مرکز تحقیقات تهیه کردیم که به تأیید مراجع علمی رسیده و پشتوانه علمی آن را داریم.
به گفته غیاث‌الدین متقاضیان شناسایی شده و در همین راستا امسال تا این لحظه داوطلبانی برای کشت گونه زراعت چوب در 220 هکتار پای کار آمده‌اند.
وی با بیان اینکه از سه میلیون کاشت نهال سهم کردستان، دو میلیون و 400 هزار اصله نهال زارعت چوب است که در حاشیه رودخانه‌ها و اراضی مستثنیات اشخاص کشت می‌شود، ادامه داد: در نهالستان گریزه سنندج کارگران مشغول برش قلمه هستند و کار شروع شده و قرار است برای سال 1402 سه میلیون نهال تولید شود.
به گفته وی، جهاد کشاورزی عرصه چهار هکتاری کنار نهالستان گریزه سنندج دارد که آن را برای تولید نهال تعهد داده شده، به مدت چهار سال در اختیار منابع طبیعی گذاشته است و از سویی مرکز تحقیقات هم عرصه بسیار خوبی در کنار نهالستان گریزه دارد و قول مساعد داده در صورت نیاز از آن‌ها کمک بگیریم و شاید از تولید سه میلیون نهال فراتر برویم.
این مسئول گفت: ظرفیت تولید گونه‌های بومی در استان تکمیل است و 600 هزار اصله را به گونه‌های بومی و فضای سبز اختصاص دادیم.
طرحی برای مردم و با مشارکت مردم
غیاث‌الدین گفت: در همین رابطه در دو مدرسه مریوان خود دانش‌آموزان نهال کشت می‌کنند که هم با تولید نهال آشنا می‌شوند و هم در کاشت مشارکت خواهند داشت که البته همه شهرستان‌ها این قابلیت را دارند ولی تولید نهال از سال گذشته در مریوان شروع شده، بنابراین می‌توانیم در شهرستان‌های دیگر از ظرفیت دانش‌آموز و آموزش پرورش استفاده کنیم که ظرفیت بسیار خوبی است.
وی اظهار کرد: مهم‌ترین دغدغه ما نگهداری نهال است و به همین خاطر تأکید داریم کسی که در کاشت نهال مشارکت می‌کند باید کننده کار باشد، مثلاً شهرداری‌ها هر تعداد نهال بخواهد به آن‌ها می‌دهیم چون امکانات تأمین آب و نگهداری از درخت را دارند.
وی اضافه کرد: نهالی که امسال کشت شود، سال آینده رصد می‌شود که آیا به ثمر نشسته یا خیر و برای این کار از کارشناسان ازجمله بخش خصوصی در بحث توزیع و نظارت بر کاشت نهال استفاده می‌شود.
**قبرستان‌های سرسبز
این مسئول افزود: در طول 44 ساله گذشته، هرسال در هفته منابع طبیعی نهال توزیع و کاشت می‌شود که اگر سالی 200 هزار اصله نهال کشت می‌شد الآن کردستان باید گلستان می‌شد اما تنها جایی که نهال به خوبی کاشت و نگهداری شده، قبرستان‌ها است. به هرحال با همکاری شهرداری دست به کار شدیم و عرصه‌هایی را شناسایی کردیم که امکان آبیاری داشته باشد و متولی دارد.
غیاث‌الدین گفت: در این طرح از ظرفیت پادگان‌ها و دانشگاه‌ها استفاده می‌کنیم، چراکه هم امکانات لازم و هم نیروی زیادی دارند و در کنار آن گونه‌هایی انتخاب کردیم که نیاز کمی به آب دارند و در کوتاه‌مدت رشد می‌کنند.
به گفته وی اولویت بوستان‌های روستایی است که از طریق مدیرکل امور روستایی با دهیاری‌ها مکاتبه و عرصه‌ها شناسایی شده، ضمن اینکه با همکاری بنیاد مسکن، زمین‌هایی را به‌عنوان بوستان روستایی در اختیار دهیاری‌ها قرار می‌دهیم که نهال در آن کاشت و نگهداری شود.
احیای مناطق تخریبی و سوخته با طرح مردمی
این مسئول گفت: یکی از اهداف طرح کشت سه میلیون نهال، اشاعه فرهنگ مراقبت از درخت است، به این معنا که روستایی جنگل‌نشین به اهمیت بلوط نسبت به ذغال پی ببرد و اینکه جنگل چقدر در تولید آب و اکسیژن مؤثر است.
غیاث‌الدین تأکید کرد: مراقبت از جنگل نیاز به نظارت دارد که بدون نیرو امکان آن نیست و یکی از معضلات منابع طبیعی کمبود نیرو و راننده است که متولی 75 تا 80 درصد سطح اراضی ملی کردستان منابع طبیعی است و با 33 نیروی یگان حفاظت، مدیریت می‌شود.
مدیر اداره آموزش و پژوهش اداره کل محیط زیست کردستان گفت:: بنده 15 سال است در محیط زیست در زمینه آموزش کار می‌کنم و به این نتیجه رسیده‌ام، تنها راه این است که با بچه‌ها کار کنیم، چراکه آموزش می‌تواند مهم‌ترین رکن برای حفاظت از منابع طبیعی باشد.
امیر حشمتی گفت: اگر می‌خواهیم موفقیت این طرح را تضمین کنیم، باید مدارس را پای کار بیاوریم و همین الآن نامه‌ای داده شود به آموزش و پرورش که هر دانش‌آموزی درختی بکارد و عکس آن را بفرستد که در فرهنگسازی بسیار مؤثر است و الا عملکرد صوری جواب نمی‌دهد.
وی افزود: صرفاً کاشت درخت مهم نیست؛ کودکی که همراه خانواده اقدام به کاشت درخت می‌کند، فهمیده درخت و محیط زیست چیست و یک قدم به سمت جلو گام برداشته‌ایم و مراحل بعد ساخت فیلم و انیمیشن برای جا انداختن فرهنگ کاشت و نگهداری از درخت است که رسانه‌ها به‌ویژه صدا و سیما نقش مهمی در این زمینه دارند.
وی با بیان اینکه یکی از طرح‌های خوبی که منابع طبیعی سال گذشته انجام داد، ایجاد غرفه‌هایی در سطح شهرها برای انجمن‌های مردم نهاد و توزیع نهال بود اضافه کرد: البته سمن‌ها هنوز در بحث مشارکت تخصصی کار نمی‌کنند و یاد نگرفتیم مشارکتی کار کنیم.
سرپرست سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری سنندج با بیان اینکه شهرداری سنندج، میراث‌دار گذشته است و جایی درختکاری شده به فکر آب نبوده‌اند، گفت: ما بیشتر کارهایمان درختکاری در حاشیه شهر است، از 15 اسفند شروع شده و در مناطق حاشیه شهر که سرانه فضای سبز خیلی پایین است، درختکاری کرده‌ایم.
علی اصغری یادآور شد: البته تأثیر این طرح نیاز به زمان دارد که برای آن پویش سبز راه‌اندازی کردیم و در قالب جلساتی با حضور دستگاه‌ها و اساتید دانشگاه، گونه‌های بومی با نیاز آبی‌کم شهر سنندج را به منابع طبیعی معرفی کردیم.
وی با بیان اینکه در هفته منابع طبیعی، برای افزایش سرانه فضای سبز، احداث نخستین پارک درون محلی در شهرک بعثت سنندج شروع شد، گفت: برای آبیاری فضای سبز، شهرداری سنندج سیستم آبیاری هوشمند را مدنظر دارد.
وی با بیان اینکه تمام لکه‌های فضای سبز 300 متری، 500 متری تا هزار متری را در مناطق چهارگانه شهرداری سنندج را برای ایجاد پارک‌های درون محله ای شناسایی می‌کنیم، افزود: برخلاف سال‌های قبل، کارشناسان منابع طبیعی در کاشت درخت نظارت می‌کنند تا کار به درستی انجام شود.
این مسئول افزود: در ماه گذشته به آموزش و پرورش و مدارس اعلام کردیم دانش‌آموزان نقاشی‌هایی با عنوان «درخت بکاریم برای داشتن ایرانی سرسبز» طراحی کنند که در روز درختکاری از دانش‌آموزان برتر تقدیر و نهال‌هایی هم با پلاک به آنان داده شد و سال آینده اگر درختی به ثمر نشسته باشد بازهم از آن دانش‌آموز تقدیر می‌شود.
اصغری ادامه داد: شهرداری اگر مدیران دانش‌آموزان را مجبور و تشویق کنند که درخت بکارند و در عوض جایزه بگیرند، فرهنگسازی خواهد شد.
وی با بیان اینکه به مدارس ابلاغ کردیم که هر کسی باغچه دارد شهرداری نهال می‌دهد تا بکارند، ادامه داد: شهرداری بدون تأمین منابع آبی در هیچ نقطه‌ای اقدام به کاشت درخت نمی‌کند، ضمن اینکه شهروندان اگر بخواهند نهالکاری کنند باید با سیما و منظر شهرداری هماهنگی کنند تا جای مناسب در نظر گرفته شود.
به گفته وی سرانه فضای سبز در سنندج 6.79 سانتیمتر است که این میزان سال آینده افزایش قابل توجهی خواهد داشت.
این مسئول با بیان اینکه برای اجرای طرح کاشت سه میلیون نهال، شهرداری آمادگی دارد در پارک نیشتمان، پارک کشاورز و پارک جنگلی توس نوذر و دو پارک 10 هکتاری در آبیدر نهالکاری کند افزود: در صلوات‌آباد هم ساخت پارک جنگلی با 710 هکتار مساحت آغاز شده و به سرانه فضای سبز سنندج اضافه می‌شود.
اصغری با تأکید بر اینکه کار نهالکاری نیازمند مشارکت تمام دستگاه‌ها است، افزود: تفاهم‌نامه‌ای با معاونت پژوهشی دانشگاه کردستان امضا می‌کنیم که در قالب آن درخت‌های بومی شناسایی و برای کاشت و افزایش سرانه فضای سبز سنندج استفاده شود.
کارشناس ارشد مسائل اقتصاد و اجتماعی منابع طبیعی گفت: این طرح مزایای بسیار زیادی دارد و معایب آن هم زیاد است، مثلا احیای پوشش عرصه‌ها ازجمله مزایای طرح است، ضمن اینکه به بهبود امرار معاش زاگرس‌نشینان منجر می‌شود ولی 100 درصد زمان‌بر است.
سمیه اسکندری گفت: برای اینکه زاگرس‌نشینان به سود جنگلداری مشارکتی برسند بهترین راه «بیشه زراعی» است که بین درختان، کشاورزی هم انجام شود.
البته معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان با این پیشنهاد زیاد موافق نبود.
غیاث‌الدین گفت: بیشه زراعی مخالف سیاست‌های سازمان جنگال‌ها و مراتع است؛ چطور می‌شود جنگل داشته باشیم و شخم بزنیم و به درخت آسیب نرسد؟
وی گفت: در همین زمینه ما با شهرداری تعهدنامه‌ای امضا کردیم که جلوی هر مغازه‌ای نهالی کاشت می‌کنیم، مغازه‌دار مسئول است و در صورت خشک شدن نهال، باید جوابگو باشد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان با بیان اینکه فرهنگسازی مستلزم هزینه است و ما این کار را شروع کردیم و باید از آموزش و پرورش آغاز شود، گفت: در پویش «سنه سبز» بروشورهایی تهیه کردیم و امسال به هر کسی نهال نمی‌دهیم، مگر آب آن نیز تأمین شود.
اسکندری با اشاره به مسائل و چالش‌های کلیدی جنگلداری اجتماعی گفت: عدم ثبات در چهارچوب قانونی، کنترل محلی و همکاری مناسب و موثر نیازمند تمایل و شایستگی دولت برای مشروعیت بخشیدن و توانمندسازی نهادهای محلی و کمک به آن‌ها برای اجرایی کردن حق و حقوقشان از جمله این چالش‌ها است چرا که امیدبخش ترین روش‌ها وقتی که در اجرا با شکست مواجه می‌شوند، تمایل به نابودی دارند.
|
