نحوه برخورد با دختر نوجوانمان

برای رفتار با دختر نوجوان‌مان، باید او را درک کنیم و جزء نزدیک‌ترین دوستان او شویم.

  فراگیر بودن این مسئله

نکته نخستی که والدین باید به آن توجه کنند این است که این مسئله مختص به شما نیست و بسیاری از مادرانی که فرزند نوجوان دارند با این مسائل درگیر هستند و گله دارند که «دختر ما عوض شده، دیگر حرف ما را گوش نمی‌دهد، مدام با ما جر و بحث می‌کند. همیشه روبروی آینه نشسته. مدام گوشی موبایلش دستش است. به حرف دوستانش بیشتر از ما گوش می‌دهد و...» از طرف دیگر دختران نوجوان هم گِله دارند که «هیچ کس ما رو نمی فهمه. پدر و مادرمون اصلاً ما رو درک نمی‌کنند.» بنابراین در شروع مناسب است که تا حدی با اصلی‌ترین ویژگی‌های دوره نوجوانی آشنا شویم:

1- تغییرات جسمی

شاید اولین تغییری که در دختر نوجوانتان ببینید، تغییرات جسمی است که در اثر تغییر و تحولات هورمونی در بدن او رخ می‌دهد. دخترتان ظاهری زنانه پیدا می‌کند اما رفتارهایش گاهی هنوز کودکانه است. شاید یکی از بزرگترین وظایف مادرانه شما آگاهی دادن و صحبت کردن با دخترتان در مورد تغییرات جسمی او باشد.

2- تغییرات شناختی

هوش نوجوان در این دوره حالت انتزاعی دارد. می‌تواند قواعد و قضایای منطقی را درک کند و قدرت استدلال کردن دارد. بنابراین گاهی ممکن است با شما بحث کند و شما و افکار و عقایدتان را به چالش بکشد. حتی در مورد افکار خودش هم شک دارد. دختر شما، دیگر خواسته‌های شما را به راحتی نمی پذیرد، بلکه باید برایش دلیل بیاورید و استدلال کنید. این همه شک و بحث و تردید برای مقابله و دعوا با شما نیست، بلکه می‌خواهد همه چیز را از اول و بر اساس استدلال و منطق بازسازی کند.

3- جستجوی هویت

یکی از ویژگی‌های نوجوانی به‌دنبال هویت گشتن و رسیدن به پاسخ سؤال «من کیستم؟» است. او به‌دنبال کسب شناخت از خودش در همه ابعاد زندگی است. تلاش می‌کند به یک من مستقل دست یابد. خلاصه کلام اینکه می‌خواهد خودش را تعریف کند.

4- خود مرکزیت

اکثر نوجوانان در دوران بلوغ تصور می‌کنند زیر ذره بین دیگران مخصوصاً همسن و سال‌های خودشان هستند و به همین دلیل وقت زیادی را صرف تفکر در مورد خصوصیات ظاهری خود می‌کنند و زمان زیادی را روبروی آینه می‌گذرانند. دختران فکر می‌کند هنگام رفتن به مهمانی همه به او نگاه می‌کنند و اگر یک لکه کوچک روی لباسش باشد همه متوجه خواهند شد!

5- تصور آسیب‌ناپذیری خود

نوجوانان در این سن فکر می‌کنند اتفاقات بد فقط برای دیگران می‌افتد و فقط دیگران آسیب می‌بینند. آن‌ها به اندازه کافی عاقل هستند و به‌خوبی می‌توانند از مشکلات بگریزند. البته این افکار چیزی نیست جز یک توهم مخصوص دوران نوجوانی. این توهم می‌تواند پایه خطرات و انحرافات بسیاری در دختر نوجوان شما باشد. مثلا «اگر سوار ماشین یک غریبه هم باشم برای من هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. من می‌دونم چطوری باید رفتار کنم.»

6- همسالان، پادشاهان ذهنی

در این سنین دوستان و همسالان برای فرد اهمیت زیادی پیدا می‌کنند و برای پذیرفته شدن و تعلق داشتن به همسالان خود، همنوایی و شبیه شدن با آن‌ها را انتخاب می‌کنند، به طوری که بودن در میان همسالان و تشابه با آنان به یک نیاز اساسی در دوران نوجوانی تبدیل می‌شود. نگران نباشید! بودن در گروه همسالان و اهمیت و نفوذ همسالان برای دختر شما یک ویژگی طبیعی دوران نوجوانی است. نوجوان با بودن در گروه همسالانش، احساس استقلال را خواهد آموخت.

7- کاهش علاقه به درس

معمولاً اکثر نوجوانان با افت تحصیلی روبرو می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین دلایل این افت تحصیلی ورود فعالیت‌ها و موقعیت‌های جدید به زندگی است. باید در کنار او باشید. به او کمک کنید تا استعداد و علایق تحصیلی و توانایی‌های خود را بشناسد.

برای تعامل مثبت با دختر نوجوانتان می‌بایست این اشتباهات رو انجام ندهید:

1- تحقیر و مقایسه ممنوع

حواستان باشد بزرگ‌ترین اشتباهی که دخترتان را از شما دور می‌کند، تحقیر کردن او در جمع و حتی در خلوت است. او را به خاطر نقطه ضعف‌هایش تحقیر نکنید و موفقیت‌های دیگران و شکست هایش را بر سرش نکوبید. دختران را همانطور که هست بپذیرید و از او به تناسب استعدادها و توانایی هایش انتظار داشته باشید. مطمئن باشید او نیز استعدادها و توانایی‌های خودش را دارد. در پیدا کردن استعدادهایش و رفع نقاط ضعفش به او کمک کنید.

2- دائماً نگران او نباشید

گاهی والدین آنقدر نگران دختر نوجوانشان هستند که او را شدیداً محدود می‌کنند و تحت کنترل خود قرار می‌دهند اما متأسفانه دختران، در اکثر موارد، در برابر فشار والدین به دروغگویی رو می‌آورند و در مورد فعالیت‌ها و دوستانشان به والدین دروغ می‌گویند. بنابراین به جای محدودیت بیش از حد سعی کنید مهارت روبه‌رو شدن با خطرات را به دخترتان بیاموزید، به او یاد دهید چگونه تنها به کلاس زبان برود، در برابر شماره‌های ناشناسی که به او زنگ می‌زنند یا برایش پیامک می‌فرستند چه واکنشی بهتر است داشته باشد.

3- تمام کارها را شما انجام ندهید

به او مسئولیت‌هایی را واگذار کنید. نباید همه کارهایش را شما انجام دهید. اینکه اجازه نمی دهید دست به سیاه و سفید بزند، همه کارهای خانه و حتی کارهای شخصی او را انجام می‌دهید، شما را تبدیل به یک مادر خوب نمی کند، بلکه باعث می‌شود دخترتان به یک فرد مسئولیت گریز تبدیل شود. به او وظایفی را محول کنید و اجازه دهید مسئولیت کار و عواقب خوب و بدش کاملا به عهده خودش باشد.

در کنار این کارهای اشتباهی که نباید انجام بدهید، اصولی هم هست که حتماً باید رعایت کنید که عبارتند از:

1- ایجاد محیط امن در خانه

اولین و مهم‌ترین پایگاه و تکیه‌گاه برای دختر نوجوانتان باید خانه‌ای باشد که در آن زندگی می‌کند. سعی کنید محیط خانه را آرام نگاه دارید. محیط پرتنش و پر از دعوای خانوادگی او را از خانه و والدین فراری خواهد داد.

2- اجازه دهید شما را راهنمایی کند

با او صحبت کنید. از او مشورت بخواهید. زمانی که اظهارنظر می‌کند، مکث توأم با تفکر داشته باشید تا به باارزش بودن زمینه‌های ذهنی خودش فکر کند. حتی از او راهنمایی بخواهید. مسائلی را مطرح کنید و طوری نشان دهید که شما مشتاقانه منتظر راهنمایی‌ها و ایده‌های خلاقانه او هستید.

3- افزایش آگاهی و مطالعه در مورد نوجوانی و انتقال اطلاعات به فرزند

در رابطه با مراحل رشد انسان و تغییرات هر مرحله به‌ویژه نوجوانی تا آنجا که می‌توانید اطلاعات کسب کنید. هر قدر دانش شما بیشتر باشد، کمتر در رویارویی با مسائل غافلگیر و مستاصل خواهید شد. علاوه بر این با فرزندانتان نیز در مورد ویژگی‌های سن نوجوانی صحبت کنید.

مثلا وقتی دختر نوجوانتان بداند همه دخترهای هم سن و سالش نگران ظاهر و قیافه خودشان هستند و این یک ویژگی وابسته به سن است بیشتر احساس آرامش خواهد کرد. می‌توانید در این مورد حتی از خاطرات خودتان هم با او حرف بزنید و به او بگویید شما هم در نوجوانی نگران جوش‌های صورتتان بوده اید و فکر می‌کردید همیشگی خواهند بود و اینکه این موضوع در آن زمان چقدر ذهنتان را به خود مشغول کرده بود اما حالا اثری از آن‌ها نمانده است.

4- موضع خود را مشخص کنید

گاهی خیلی از مشکلات بین شما و او به این خاطر اتفاق می‌افتد که به روشنی و وضوح با او صحبت نمی‌کنید. بهتر است خواسته هایتان را در مورد رابطه با دوستان و همکلاسی‌ها، زمان برگشتن به خانه، شرکت در مهمانی‌ها و استفاده از اینترنت، موبایل و... مشخص کنید و به روشنی با ذکر دلایل منطقی قوانین و انتظارات خود را توضیح دهید.

5- تصمیم‌گیری را به او یاد بدهید

مهارتی مهم که دختران نوجوان باید یاد بگیرند «تصمیم‌گیری» است. دختران را در تصمیمات خانواده شریک کنید. مثلاً در انتخاب پرده و دکوراسیون خانه نظر او را بپرسید. او را در موقعیت‌هایی قرار دهید که تصمیم‌گیرنده نهایی خودش باشد. یادگیری مهارت تصمیم‌گیری در دوران نوجوانی به او کمک می‌کند در تصمیم‌های مهم زندگی به درستی عمل کند و همه جوانب یک امر را بسنجد.

6- به خلوت او احترام بگذارید

دختر نوجوان شما دوست دارد بیشتر وقتش را در اتاقش تنها باشد، شعر بخواند یا حتی برای درس خواندن تنها در اتاقش بنشیند و در اتاقش را ببندد. دوست دارد یک حریم خصوصی داشته باشد. وقتی در اتاقش را می‌بندد، اتاقش را قلمرو سلطنت خود فرض می‌کند. دوست دارد هر طور خودش دوست دارد درآنجا پادشاهی کند. به خواسته او، تا حدی که قوانین خانه‌تان اجازه می‌دهد، احترام بگذارید و هرگز سرزده و بدون اینکه در بزنید به اتاقش وارد نشوید مگر اینکه یک دلیل منطقی و مهم داشته باشید.

7- به او اعتماد کنید

دخترتان تا زمانی که باور نکند به او اعتماد دارید به شما اعتماد نخواهد کرد و تلاشتان بی‌فایده خواهد بود. اعتماد یک پل دوطرفه است، بنابراین به او اعتماد کنید و این را با رفتارتان به او نشان دهید و به او بیاموزید ما در برابر اعتمادی که به هم داریم، مسئول هستیم. البته فراموش نکنید اعتماد باید آگاهانه و هوشیارانه باشد، بهتر است این اعتماد را از سال‌های آغازین نوجوانی شروع کنید.

8- تحسین و انتقاد درست

وقتی کار یا مسئولیتی را به‌خوبی انجام می‌دهد از او تشکر کنید و به‌خاطر کار خوب تحسینش کنید. منطقی و درست از او تعریف و تمجید کنید، به کار خوبی که انجام داده است، اشاره کنید. این اصل را هنگام انتقاد کردن از او هم رعایت کنید و به کار اشتباهی که انجام داده است اشاره کنید و کل وجود او را به خاطر کار اشتباهی که انجام داده، زیر سؤال نبرید.