بورس بخشی از زیان خودروسازان را جبران کرد

یکی از مواردی که بارها در رسانه‌ها مطرح شده و همواره مدیران عامل دو شرکت بزرگ خودروسازی نیز بر آن صحه گذاشتند بحث زیان دهی صنعت خودروسازی در ایران است اینکه آیا واقعاً این خودروسازان زیان ده هستند یا خیر موضوعی است که به صورت مستند با استناد بر صورت‌های مالی دو شرکت بزرگ خودروسازی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
در این گزارش به صورت مختصر به آخرین وضعیت فروش 2 خودروساز بزرگ کشور پرداختیم و درآمدهای آنان را با سال قبل مقایسه کردیم:
 ایران خودرو
در صورتمالی 9 ماهه ایران خودرو درآمدهای عملیاتی افزایش 73 درصدی داشته و از میزان 74,236 میلیارد تومان به 128,427 میلیارد تومان رسیده است، اما متأسفانه بهای تمام شده آن با درصد افزایش بیشتری همراه شده است، بهای تمام شده با افزایش 80 درصدی نسبت به سال قبل همراه بوده و از 76.856 میلیارد تومان به 138.191 میلیارد تومان رسیده است.
اما حاشیه زیان ایران خودرو با درصد افزایش وحشتناکی روبرو بوده و با افزایش 273 درصدی از 2,620 میلیارد تومان به 9,764 میلیارد تومان رسیده است. حاشیه زیان ایران خودرو در 9 ماهه ابتدایی سال 1400 به میزان 4 درصد بوده که با 2 برابر شدن در 9 ماهه سال 1401 به عدد 8 درصد رسیده است.
اما درآخرین گزارش فعالیت ماهانه ایران خودرو در انتهای سال 1401 به عدد 185 هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به انتهای سال 1400 با افزایش 85 درصدی همراه بوده است (درآمد عملیاتی ایران خودرو در سال 1400 به عدد 100 هزار میلیارد تومان رسیده بود.)
 کاهش زیان ایران خودرو با عرضه خودرو در بورس
نکته مهم در گزارش ایران خودرو این است که این شرکت در طول 3 ماه آخر سال گذشته به میزان 56,573 میلیارد تومان درآمد داشته که از راه عرضه خودرو در بورس صورت گرفته و قطعاً این میزان درآمد زیاندهی را کاهش داده و اگر روند عرضه در بورس کالا ادامه دار بود، بعد از مدت بیش از یک سال می‌توان امید داشت که این شرکت از زیاندهی ناخالص به سوددهی ناخالص تبدیل شود.
نکته اساسی درباره ایران خودرو، سود خالص این شرکت است که به صورت عجیبی این شرکت از زیاندهی خالص تبدیل به سوددهی خالص شده است، این سوددهی نیز برای سایر درآمدها بوده که نسبت به سال قبل با افزایش 1317 درصدی همراه شده و از میزان 1,477 میلیارد تومان به 20,945 میلیارد تومان رسیده است، یعنی بیش از 13 برابر رشد کرده است!
حال به سایر در آمدهای این شرکت اگر نگاهی بیندازیم، به چند قسمت مهم در این باره رسیده که مهمترین آن جبران زیان ناشی از اعمال قیمت‌های دستوری است که این درآمد با افزایش 10 برابری نسبت به سال قبل از 1,955 میلیارد تومان به 19,956 میلیارد تومان رسیده است.
 سایپا
این گزارش حاکی است شرکت سایپا در صورت مالی 9 ماهه با افزایش 49 درصدی درآمدهای عملیاتی همراه بوده و درآمد این شرکت به عدد 43,602 میلیارد تومان رسیده است، اما نکته اینجاست که زیان ناخالص شرکت تبدیل به سود ناخالص شده و شرکت با سود ناخالص 2 درصدی همراه شده و به سود ناخالص به عدد 952 میلیارد تومان رسیده است.
اما بر خلاف ایران خودرو، سایپا با افزایش جدی قیمت فروش در سال گذشته همراه نشده است، درآمدهای عملیاتی این شرکت در گزارش فعالیت ماهانه ازعدد 43,921 میلیارد تومان به عدد 59,680 میلیارد تومان رسیده است، این عدد نشان می‌دهد عرضه خودرو در بورس کالا بیشتر به نفع شرکت ایران خودرو بوده تا شرکت سایپا و عرضه خودرو در بورس کالا باعث متعادل شدن قیمت عرضه شرکت سایپا شده است.
نکته دیگر کاهش زیان انباشته یا زیان خالص این شرکت نسبت به سال گذشته است، زیان انباشته این شرکت با کاهش 49 درصدی همراه بوده و از عدد 7,277 میلیارد تومان به 3,726 میلیارد تومان رسیده است.
 چرا خودرو دیگر در بورس عرضه نشد؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد با ایراد سازمان بازرسی به عرضه خودرو در بورس کالا، این عرضه متوقف شد. به گفته سازمان بازرسی، شورای رقابت مسئول قیمت گذاری خودرو بوده و خودرو نباید در بورس کالا عرضه شود، ایراد دیگر سازمان بازرسی افزایش قیمت خودروها در عرضه بورس کالا بود.
اما بررسی‌ها نشان می‌دهد ادامه عرضه خودرو در بورس کالا می‌توانست بازار خودرو را از انحصار خارج کرده و دست دلالان را از این بازار برای همیشه کوتاه کند، عرضه خودرو در بورس کالا باعث شفافیت از مبدا تا مقصد شده و شفافیت را در صورتمالی این شرکت‌ها عیان می‌کند و شرکت‌های خودروساز دیگر به هیچ وجه نمی‌توانند ادعای زیان‌دهی برای تولید محصول را داشته باشند.
نکته دیگر این است که با افزایش عرضه و کمبود تقاضا قیمت خودروها به شدت شکسته و تقاضای کاذب برای خرید خودرو از بین می‌رفت. البته برخی از مخالفان در این باره می‌گفتند عرضه خودرو در بورس کالا باعث شده برخی از افرادی که قصد تبدیل احسن در خودرو را داشتند دیگر نتوانند خودرو بخرند که در این باره می‌توانست هم زمان عرضه فروش در کارخانه نیز با پیش پرداخت اجرایی شود.