نارسایی قلب پیامد بی‌اعتنایی به درمان عفونت گلو

دریچه‌های میترال و تریکوسپید، گردش خون بین دهلیزها و بطن‌ها را کنترل می‌کنند (حفره‌های بالایی و حفره‌های پایینی قلب). دریچه ریوی، گردش جریان خون از قلب به ریه را کنترل کرده و دریچه آئورت هم گردش خون را بین قلب و آئورت و در نتیجه رگ‌های دیگر بدن کنترل می‌کنند. دریچه‌های میترال و آئورت بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های دریچه‌ای قلب قرار دارند.

به‌صورت طبیعی وظیفه دریچه‌های قلب گردش خون با فشار مناسب در جهت مناسب و در زمان مناسب در بدن است. در بیماری‌های دریچه‌ای قلب، دریچه‌ها سخت و تنگ شده و به طور مؤثر باز نمی‌شوند یا قادر نخواهند بود به طور کامل بسته شوند (گشاد می‌شوند). تنگی دریچه قلب باعث جلوگیری از گردش خون در حفره مجاور در قلب شده در حالی که دریچه گشاد باعث بازگشت خون خارج شده از حفره قلب که باید به حفره مجاور می‌رفته، می‌شود. برای جبران پمپاژ ضعیف قلب، ماهیچه قلب بزرگ و ضخیم می‌شود و حالت ارتجاعی و کارایی خود را از دست می‌دهد. به علاوه در برخی موارد تجمع خون در حفره‌های قلب باعث ایجاد لخته خون شده که احتمال سکته مغزی و آمبولی ریوی را افزایش می‌دهد.

شدت بیماری‌های دریچه‌ای قلب متفاوت است. در موارد خفیف ممکن است علائمی دیده نشود و در موارد شدید و سخت بیماری‌های دریچه‌ای قلب باعث نارسایی احتقانی قلب و مشکلات دیگر می‌شود. درمان بیماری‌های دریچه‌ای قلب به میزان گسترش و شدت بیماری بستگی دارد.

ظهور علائم بیماری‌های دریچه‌ای قلب به میزان سرعت پیشروی بیماری بستگی دارد و ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد. اگر بیماری به آرامی پیش برود، قلب خود را با شرایط وفق داده و شما متوجه علائم ناگهانی نخواهید شد. به علاوه شدت علائم لزوماً به شدت بیماری دریچه قلب بستگی ندارد. ممکن است شما اصلاً علائمی نداشته باشید اما بیماری جدی دریچه قلب وجود داشته باشد. در مقابل علائم شدید می‌تواند از نشت جزئی دریچه‌ها به‌وجود بیاید.

در ادامه با یکی از مؤسسان و رئیس انجمن قلب ایران، فوق تخصص جراحی بزرگ‌سالان و بیماری‌های مادرزادی قلب و عضو انجمن قلب آمریکا به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

پرفسور محمدعلی یوسف‌نیا با بیان اینکه بیماری‌های قلبی به دو دسته مادرزادی و اکتسابی تقسیم می‌شوند، عنوان کرد: در بیماری‌های مادرزادی نوزاد از همان ابتدای تولد با اختلال و یا نارسایی قلبی دست و پنجه نرم می‌کند.

وی در ادامه با بیان اینکه در این راستا می‌توان به تنگی دریچه آئورت، تغییر شکل دریچه آئورت، نقایص دیواره‌های قلبی، اختلال در تشکیل دریچه‌های قلبی، سیانوز و غیره اشاره کرد، گفت: پزشک متخصص قلب می‌تواند با انجام آزمایشاتی تشخیص دهد که قلب نوزاد سالم است یا نیاز به درمان دارد.

رئیس انجمن قلب ایران، بیماری‌های روماتیسمی قلب را شایع‌ترین بیماری قلبی از نوع اکتسابی در دنیا دانست و اضافه کرد: ازجمله بیماری‌های خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به‌دلیل التهاب ناشی از عفونت به دریچه‌های قلب حمله می‌کند و باعث بروز آسیب دائمی به آن‌ها می‌شود.

پرفسور یوسف‌نیا با بیان اینکه این بیماری معمولاً پس از ابتلا به یک عفونت استرپتوکوکی مانند عفونت گلو رخ می‌دهد، اذعان کرد: هنگامی که افراد در دوران کودکی و مدرسه به سرماخوردگی و گلودرد شدید مبتلا می‌شوند اما نسبت به درمان آن بی‌اعتنا هستند احتمال دارد در آینده به بیماری روماتیسم قلبی مبتلا شوند.

وی با بیان اینکه بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری روماتیسم قلبی این است که خانواده‌ها از این بیماری آگاهی داشته و حتماً کودک خود را هنگام سرماخوردگی برای درمان نزد پزشک متخصص برده و از خوددرمانی جدا بپرهیزند، یادآور شد: هنگامی که پزشک معالج دارویی برای کودک تجویز می‌کند توصیه می‌شود که خانواده‌ها آن را به طور کامل و تا آخرین عدد دارویی که پزشک به کودک تجویز کرده را مصرف کنند و از درمان نصفه و نیمه بپرهیزند.

رئیس انجمن جراحان قلب ایران با بیان اینکه برخی از خانواده‌ها به بهانه اینکه حال فرزندشان بهتر شده درمان را نیمه‌کاره رها می‌کنند، ابراز کرد: این نوع سبک درمان می‌تواند آسیب‌های زیادی به سلامتی کودک وارد کند.

پرفسور یوسف‌نیا با عنوان اینکه در صورت عدم درمان گلودرد در کودکان، دریچه‌های قلب دچار التهاب و زخم شده و واکنش‌های ایمنی بدن به دریچه آسیب می‌زند، خاطرنشان کرد: وقتی دریچه‌های قلبی ملتهب شوند بعد از سال‌ها احتمال دارد که یکی از دریچه‌های میترال، آئورت و یا سه‌لتی قلب تنگ و یا گشاد شود.

وی ضمن اشاره به بیماری بافت هم‌بند که بر دریچه‌های قلبی تأثیر گذاشته و سبب گشاد شدن دریچه میترال می‌شود، خاطرنشان کرد: شل شدن بافت این دریچه در سنین 30 سال به بالا نارسایی قلبی را در پی دارد که برای درمان آن می‌توان دریچه شل شده را ترمیم کرد. در 90 درصد موارد می‌توان بدون تعویض دریچه قلب آن را ترمیم کرد.

عضو سابق هیئت علمی و استاد تمام بیمارستان قلب شهید رجایی در ادامه افزود: اندوکاردیت یک روند التهابی درگیری در سطح پوشش داخلی عضله قلب است که معمولاً درگیری دریچه‌های قلبی را به همراه دارد. این اختلال معمولاً به‌دلیل عفونت شدید خون ایجاد می‌شود؛ عفونت می‌تواند روی دریچه‌های قلب بنشیند و به لت‌ها آسیب برساند.

پرفسور یوسف‌نیا در پاسخ به پرسش خبرنگار این رسانه مبنی بر اینکه آیا عفونت‌های گلو و ریه ناشی از کرونا بر دریچه‌های قلب تأثیر دارد؟ عنوان کرد: بیماری‌های عفونی بر روی دریچه‌های قلب بزرگ‌سالان و کودکان اثر می‌گذارد در واقع در این صورت دریچه‌ها دچار عفونت شده و این اتفاق سبب نارسایی و گشادی دریچه قلب خواهد شد.

وی تأکید کرد: توصیه می‌شود افراد بیماری و نشانه‌های آن را جدی بگیرند، چراکه در درازمدت نارسایی قلبی را در پی خواهد داشت.

این پزشک با بیان اینکه وقتی درجه نارسایی قلبی زیاد شود متخصصان قلب از دستگاه پیس‌میکر (باطری قلب) برای تسکین موقت بیمار استفاده می‌کنند، اظهار کرد: پیس‌میکر یا ضربان‌ساز دستگاه کوچکی است که برای کمک به کنترل ضربان قلب در زیر پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد و برای درمان ضربان قلب نامنظم (آریتمی)، به‌ویژه آهسته، استفاده می‌شود.

یوسف‌نیا ضمن اشاره به بیماری روان‌تنی که به دلیل استرس ایجاد می‌شود، خاطرنشان کرد: تحقیقات نشان می‌دهد در کشور‌هایی که مردم اضطراب کمتری داشته و شادتر زندگی می‌کنند، آمار ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها ازجمله قلبی کمتر از سایرین بوده است.

وی افزود: گرفتگی عروق کرونر (رگ‌های تغذیه‌کننده قلب) در تمام کشورهای دنیا ازجمله ایران جزو شایع‌ترین بیماری‌های قلبی است اما در تمام کشورها در افراد بالای 70 سال دیده می‌شود ولی متأسفانه در کشور ما ابتلای افراد جوان بیشتر است.

وی درباره عوامل خطر بروز این بیماری، گفت: استرس، چاقی، دیابت، افزایش قند خون، کاهش تحرک، سبک زندگی غلط و پیروی از الگوی غذایی ناسالم از مهم‌ترین عوامل ابتلای افراد به گرفتگی عروق کرونر است.

عضو انجمن جراحان قلب اروپا ضمن اشاره به تأثیر دیابت در ابتلا به گرفتگی عروق کرونر، تصریح کرد: این بدان معنا نیست که هرکس به دیابت مبتلا باشد دچار این بیماری می‌شود، اما افراد مبتلا به دیابت باید به خاطر داشته باشند که حتماً تحت نظر پزشک متخصص دیابت باشند زیرا دیابت یکی از فاکتورهای ابتلا به گرفتگی عروق کرونر است.