|
مدیران اغلب با اهداف مختلف به طراحی مبلمان شهری می‌پردازند، با این حال اگر مبلمان شهری به درستی در طراحی شهری مورد توجه قرار نگیرد، نه‌تنها کاربری مفیدی نخواهد داشت، بلکه ممکن است هزینه‌های بسیار بالایی را نیز به بار بیاورد. این در حالی است که اگر طراحی مبلمان شهری به‌خوبی انجام شود، آن‌گاه همین سازه‌های ظاهراً پیش‌ِپا افتاده به ایجاد یک هویت مستقل و قدرتمند برای شهر میزبان خود کمک زیادی خواهد کرد. امروزه چشم‌اندازهای بسیاری از خیابان‌های شهرهای جهان را مبلمانی فراگرفته است که علاوه بر زیباسازی فضاهای اطراف خود، به تسهیل عبور و مرور تمام کاربران خیابانی کمک می‌کند و این در حالی است که اگر همین مبلمان در تقاطع‌ها یا سایر معابر نصب شود، نه‌تنها رفت و آمد را با مشکل مواجه می‌کند، بلکه چه بسا به وقوع سوانح خیابانی مرگباری نیز منجر شود.
بدیهی است که مبلمان شهری باید سازگار با کاربری هر فضا طراحی و نصب شود تا بیشترین مزایا را برای شهرها و شهروندان به‌دنبال داشته باشد. تاکنون راهبردهای بی‌شماری برای طراحی مبلمان شهری پیاده شده است با این حال در ادامه به معیارهای اساسی برای انتخاب نوع مبلمان و نصب آن‌ها در فضاهای عمومی با هدف سازگاری با نیاز کاربران می‌پردازیم.
اهمیت مبلمان خیابانی
مبلمان خیابانی برای اهداف مختلف نظیر استراحت، نشستن و خوردن و آشامیدن مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی بسیاری از مردم برای برقراری تعاملات اجتماعی خود در چنین فضاهایی گردهم می‌آیند. برای بسیاری از شهروندان نظیر افراد پیر، خانواده‌های دارای فرزندان کوچک و شهروندان دارای اختلالات جسمی، وجود مبلمان شهری در نزدیکی محل سکونت آن‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است، چراکه می‌تواند زمینه حضور این افراد آسیب‌پذیر را در محیطی امن در خارج از منازل فراهم بیاورد. چنان‌چه محل‌های مناسبی برای نصب چنین مبلمانی از سوی مدیران انتخاب شود، آن‌گاه کاربری آن‌ها دوچندان می‌شود و افراد بیشتری به حضور در آن‌ها گرایش پیدا می‌کنند. سانفرانسیسکو از شهرهای موفق جهان در نصب مبلمان شهری محسوب می‌شود، به‌طوری که سردمدار ایجاد جنبش «پارکلت و مبلمان شهری» در جهان محسوب می‌شود.
طراحی مبلمان شهری
مدیران در طراحی مناسب مبلمان شهری باید به تعریف نوع فضایی بپردازند که قرار است مبلمان در آن نصب شود که این فضا ممکن است شامل یک پارک، خیابان، میدان، نزدیکی به چشم‌انداز آبی، یک مکان تفریحی یا حتی مرکز فروش باشد که در این شرایط، معمار باید ابتدا به طرح سؤال‌هایی مانند «این مبلمان برای چه کسانی طراحی می‌شود؟»، «این مبلمان با چه هدفی و روزانه چند بار مورد استفاده قرار می‌گیرد؟» و «کارایی این مبلمان برای مردمی که قصد استفاده از آن‌ها را دارند چیست؟»، از خود بپردازد.
تجربه نشان داده است مبلمانی که با طراحی قبلی و هدفمند نصب شده است، در رفع نیازهای شهروندان بسیار اثربخش‌تر از مبلمانی عمل کرده است که بدون توجه به کاربران طراحی و نصب شده است. اگرچه طراحی مبلمان، بسته به کاربری آن‌ها باید بسیار متنوع باشد، اما وجود عناصری نظیر سیستم‌های روشنایی یا محل نشستن برای تمام آن‌ها ضروری است.
فضاسازی برای مبلمان شهری
محل نصب مبلمان شهری باید بر اساس عملکرد آن‌ها انتخاب شود و سازگار با الگوها و طراحی‌های سطوح میزبان باشد. ظاهر مبلمان نباید خیلی فشرده باشد؛ به‌عنوان مثال، تابلوهای مخصوص مبلمان بهتر است روی ستون‌هایی در نزدیکی آن‌ها نصب شود تا اینکه مستقیم روی مبلمان قرار گیرد یا به‌طور مثال مبلمانی که برای استراحت، گردهم آمدن یا سرو وعده‌های غذایی طراحی می‌شود، باید در مکان‌هایی نظیر پارک‌ها، فضاهای سبز و مراکز تفریحی قرار گیرد تا بیشترین کاربری را داشته باشد. از سوی دیگر، پیاده‌روها بهترین فضاها برای نصب کیوسک‌های تلفن محسوب می‌شود و این در حالی است که نصب بیلبوردهای تبلیغاتی در پیاده‌راه‌ها مطلوب نیست. مسئولان پاریس برای نیازسنجی مناسب، مبلمان‌های شهری متحرک را در نظر گرفته‌اند، به‌طوری که هرگاه در گوشه‌ای از شهر نیاز به‌وجود آن‌ها باشد، فرآیند جابه‌جایی را در سریع‌ترین زمان ممکن انجام می‌دهند و این امر به‌ویژه در زمان برگزاری فستیوال‌ها یاری‌رسان مدیران شهری است.
استفاده از صندلی و نیمکت مناسب
نصب امکاناتی همچون نیمکت‌ها و صندلی‌ها در مکان‌های بیرونی با بیشترین احتمال انتظار شهروندان، ملاقات آن‌ها با یکدیگر و برقراری تعاملات اجتماعی از اهمیت بسیار بالایی برای طراحی و نصب مبلمان شهری برخوردار است و باید عناصر مختلفی مانند سیستم‌های روشنایی را نیز در بر گیرد، ضمن اینکه طراحی ویژه آن‌ها باید حس تنهایی را در میان کاربران به حداقل برساند. نصب مبلمان در چشم‌اندازهای شهری فرصت‌های بسیاری را در اختیار شهروندان قرار می‌دهد تا حین حضور در فضاهای عمومی یا پس از خستگی ناشی از قدم‌زدن‌های طولانی بیشترین بهره را از آن‌ها ببرند. در این راستا، بهترین مکان برای نصب مبلمان شهری می‌تواند محدوده‌هایی با بالاترین نرخ پیاده‌روی، فضاهای نزدیک به مراکز فروش، ایستگاه‌های وسایل نقلیه عمومی، میدان‌ها و فضاهای بیرون از نهادهای فرهنگی و آموزشی باشد، حال آن‌که نصب مبلمان در مکان‌هایی با کمترین انجام فعالیت‌های انسانی می‌تواند حداقل کاربری را برای شهروندان به دنبال داشته باشد.
شهرک خودکفای بارسلونا که بر اساس اصل پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری طراحی شده است، مملو از مبلمان‌های شهری مناسبی است که در نقاط حساب‌شده قرار گرفته است تا علاوه بر ایجاد چشم‌انداز زیبا، اصل تعامل شهروندان را نیز رعایت کند.
مناسب‌سازی مبلمان خیابانی
مبلمان شهری زمانی بیشترین کاربری را برای شهروندان خواهد داشت که با توجه به نیازهای افراد دارای اختلالات جسمانی، خانواده‌های دارای فرزند و افراد پیر طراحی شود تا زمینه را برای حضور هرچه بیشتر و ایمن‌تر این افراد در بیرون از منزل فراهم بیاورد. به‌عنوان مثال، چنان‌چه مدیران شهری نیمکت‌ها، سطل زباله‌ها و کیوسک‌های تلفن شهری را دور از یکدیگر نصب کنند، آن‌گاه امکان دوری شهروندان از یکدیگر وجود دارد؛ چراکه هر یک، کاربران نیازمند خود را جذب می‌کند و این در حالی است که نصب مبلمانی با کاربری‌های متفاوت در فاصله‌های نزدیک به هم و در فضاهای عمومی پرتردد نظیر کافه‌ها می‌تواند به گردهم آمدن هرچه بیشتر شهروندان کمک کند و از این طریق به افزایش برقراری تعاملات اجتماعی میان آن‌ها منجر شود.
البته تنها انتخاب مکان برای نصب مبلمان شهری حائز اهمیت نیست، بلکه معماران باید از مواد مطمئن برای ساخت این سازه‌ها بهره بگیرند تا ایمنی کاربران را حین استفاده از آن‌ها تضمین کنند. به عنوان مثال، استفاده از فلز برای چهارچوب مبلمان پیشنهاد بسیار خوبی است، چراکه این ماده در مقابل مخاطراتی همچون وزش شدید باد از مقاومت کافی برخوردار است و هیچ تهدیدی را متوجه کاربران نمی‌کند.
|
