سگ‌های ولگرد پیامد مهربانی ناآگاهانه و رهاشدن پسماند

به‌رغم گذشت نزدیک به دو سال از اعلام وصول طرح «صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک» و ارجاع آن به کمیسیون اجتماعی مجلس اما هنوز اقدامی در این باره انجام نشده این در حالی است که طبق گزارش‌های موجود حدود چهار تا پنج میلیون سگ ولگرد در ایران وجود دارد که هر از گاهی شاهد حمله‌ور شدن آن‌ها به مردم، سلب آسایش شهروندان به‌دلیل ترس از این حیوان و حتی مرگ شهروندان به‌ویژه کودکان بر اثر حملات سگ‌ها هستیم. متأسفانه شهر همدان نیز از این قاعده مستثنا نیست به طوری که تابستان سال گذشته رئیس اداره دامپزشکی شهرستان همدان از خطر انتقال بیماری‌ هاری با افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد در این شهرستان خبر داد و غذا دادن غیر اصولی به سگ‌های ولگرد را یکی از راه‌های خطر انتقال بیماری‌های مشترک بین این حیوان و انسان عنوان کرد به گونه‌ای که امروز مقابله با سگ‌های ولگرد، جلوگیری از ازدیاد آن‌ها و ساماندهی این حیوانات به معضلی اجتماعی تبدیل شده و مطالبه عمومی است زیرا سگ‌های ولگرد باعث سلب آسایش شهروندان شده‌اند و روز‌به‌روز بر تعداد‌شان افزوده می‌شود و به حیات‌وحش هم آسیب می‌رساند.
بنابراین با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌وگویی با فهمیه اسلامی؛ دامپزشک و متختصص حیات وحش و علی‌اکبر نظری؛ رئیس کمیسیون خدمات شهری و محیط زیست شورای اسلامی شهر همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
متخصص حیات وحش با بیان اینکه مطابق دستورالعمل ابلاغی سال 87 وزارت کشور، در شهر شهرداری‌ها و در محیط‌های روستایی‌، بخشداری و دهیاری‌های سراسر کشور موظف به جمع‌آوری سگ‌های ولگرد و بلاصاحب و کنترل جمعیت آن‌ها هستند گفت: این جمع‌آوری باید با ساخت پناهگاه‌های استاندارد انجام شود اما باید دید این مهم تا چه میزان محقق شده است.
فهیمه اسلامی با بیان اینکه ازجمله کار‌هایی که باید در این پناهگاه‌ها انجام شود، عقیم‌سازی سگ‌ها و از بین بردن سگ‌های بیمار لاعلاج به شیوه یوتانازیز است گفت: چنانچه شهرداری‌ها در این زمینه به قانون تمکین کنند، نه‌تنها شاهد طغیان جمعیت سگ‌ها در هر کوی و برزنی نخواهیم بود، بلکه خبرهای ناگواری چون به کودکان نیز دیگر مخابره نخواهد شد.
وی درباره موضوع برخی افراد ناآگاه که با تصور حمایت از حیوانات به آن‌‌ها غذا می‌دهند و معتقدند سگ‌ها باید آزاد باشند و نباید آن‌ها را عقیم کرد، گفت: این افراد متأسفانه در حمایت از حیوانات فقط به این حیوان توجه می‌کنند، در حالی که چنین اشخاصی اگر حیوان‌دوست هستند، باید سایر گونه‌های حیات‌وحش را که توسط سگ‌ها تکه و پاره می‌شوند هم ببینند.
اسلامی ادامه داد: به طور مثال چندین قلاده پلنگ آسیایی در کشور را سگ‌ها از بین برده‌اند، همچنین چند قلاده یوزپلنگ آسیایی که گونه‌ای به‌شدت در معرض خطر انقراض است، توسط سگ‌ها از بین رفته‌، این حیوانات در قلمرو خود به هیچ حیوانی رحم نمی‌کنند؛ زیرا گوشت‌خوار بوده و خوی درنده‌ای دارند و در مقایسه با سایر گونه‌ها به لحاظ قدرت بدنی از استقامت بیشتری برخوردار است. ما فکر می‌کنیم یوز سرعت بالایی دارد اما به لحاظ بدنی تنها این سرعت برای 10 ثانیه بالاست و در ادامه حیوان از پا در می‌آید اما سگ‌ها از استقامت بالایی برخوردارند و حیوان‌ را تا دم مرگ دنبال می‌کنند از لاکپشت گرفته تا مارمولک و غیره.
وی نقش رسانه‌ها را در بالا بردن آگاهی مردم نسبت به غذا ندادن به حیوانات به‌دلیل جلوگیری از ازدیاد جمعیت آن‌ها کمرنگ عنوان کرد، افزود: اگر مردم بدانند پشت پرده حامیان سگ‌ها چه کسانی هستند و این حیوانات چه بلایی بر سر حیات‌وحش می‌آورند، هیچ‌وقت به سگ‌ها غذا نمی‌دهند.
وی در ادامه، گفت: حدود چهار تا پنج میلیون سگ ولگرد در کشور وجود دارد و در هر مسیری شاهد گله‌های سگ هستیم که این سگ‌ها اگر ساماندهی نشوند، نه‌فقط باعث ناامنی برای مردم خواهند بود، بلکه به حیات‌وحش نیز آسیب جدی می‌رسانند.
این متخصص حیات وحش در خصوص غذارسانی به سگ‌ها نیز، افزود: غذا‌رسانی شهروندان به سگ‌ها از روی حیوان‌دوستی و طبیعت‌دوستی است که در ظاهر امری خوشایند است اما در نتیجه آن افزایش انفجاری تعداد سگ‌ها را شاهد هستیم که مستقیماً تعادل زیست‌محیطی را به‌هم زده و باعث صدمه غیر قابل جبران به سایر گونه‌های حیات وحش در پیرامون شهرها شده است.
اسلامی با تأکید بر اینکه مهربانی ناآگاهانه به حیوانات بلای جان مردم است. یکی از مسائلی که سبب افزایش سگ‌های ولگرد در سطح شهرها شده، غذا دادن و جمع کردن این حیوانات توسط برخی حامیان به اصطلاح دوستدار حیوانات است که در اصل دوستدار سگ هستند، گفت: مسئله دیگر اینکه در سال‌های اخیر به‌دلیل اینکه جمعیت سگ‌های ولگرد در مناطق شهری و حومه شهرها بسیار افزایش یافته، گونه‌هایی از حیات وحش که در این مناطق زندگی می‌کنند، توسط این سگ‌ها تهدید می‌شوند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه بهترین راه کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب و کاهش زاد و ولد آن‌ها، از دسترس خارج کردن پسماندهای غذایی و منابع تغذیه این حیوانات است، تصریح کرد: به شهروندان توصیه می‌کنیم از رهاسازی پسماندهای مواد غذایی در دسترس حیوانات خودداری کنند چون به عنوان غذا باعث افزایش بی‌رویه زاد و ولد حیوانات می‌شود اما نکته اصلی اینکه آیا شهرداری در خصوص سطل‌های زباله سرپوشیده و از دسترس خارج کردن محیط‌های دفن و دپو زباله از حیوانات چقدر موفق عمل کرده است؟
وی ادامه داد: ما نه‌تنها در کشور مدیریت پسماند درستی نداریم بلکه برخی افراد غذا در اختیار سگ‌ها قرار می‌دهند که این کار اشتباهی است.
این متخصص حیات وحش با تأکید بر اینکه ساماندهی نشدن سگ‌های ولگرد آسیب‌ها و اثرات بسیاری در پی دارد و مهم‌ترین آن احتمال داشتن بیماری هاری تعدادی از این سگ‌ها است و به همین علت به سمت انسان و به‌ویژه کودکان حمله‌ور شوند، خاطرنشان کرد: دومین آسیب طغیان جمعیت سگ‌های ولگرد اینکه وارد زیستگاه حیوانات وحشی می‌شوند و در برخی موارد با گرگ‌ها جفت‌گیری می‌کنند که در نتیجه گونه گرگاس تولید می‌شود، در تمامی مناطق ایران نیز تا زمانی که جمعیت سگ‌های ولگرد کنترل نشود احتمال تولد گونه گرگاس وجود دارد.
اسلامی بیان کرد: گرگاس‌ها خلوص ژنتیکی گرگ‌ها را از بین می‌برند همچنین برخلاف گرگ‌ها که منزوی هستند و به دوری از انسان‌ها علاقه دارند به جوامع انسانی نزدیک می‌شوند و احتمال حمله آن‌ها به انسان‌ها نیز بالا است.
وی افزود: درواقع می‌توان گفت گونه گرگاس نیمی سگ و نیمی گرگ است به همین علت به مناطق انسانی نزدیک می‌شود اما خوی وحشی نیز دارد.
در ادامه رئیس کمیسیون خدمات شهری، زیست‌محیطی و بهداشت شورای اسلامی شهر همدان با بیان اینکه با پیگیری‌های انجام‌شده شهرداری محلی را به‌عنوان پناهگاه برای نگهداری و عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد در نزدیک فرودگاه در نظر گرفته که ظرفیت آن بالغ بر بیش از هزار قلاده سگ است گفت: در این زمینه از حمایت سمن‌ها و دوستداران محیط زیست و حیوانات کمک گرفته‌ایم به طوری که بخش اعظمی از نیاز این حیوانات ازجمله مواد غذایی، اماکن بهداشتی، واکسیناسیون و عقیم‌سازی توسط دامپزشکان علاقه‌مند به این فضا به‌صورت رایگان انجام می‌شود.
علی‌اکبر نظری با تأکید بر اینکه مهم‌ترین مشکل ما در این خصوص به غذارسانی بی‌قاعده از سوی مردم بازمی‌گردد گفت: این امر در افزایش زاد و ولد سگ‌ها تأثیرگذار است اما متأسفانه همچنان شاهد آن هستیم که این اتفاق از سوی شهروندان به‌ویژه در بلوار ارم به‌صورت گسترده انجام می‌شود.
وی با ابراز اینکه باید طبق دستورالعمل موجود سایر ارگان‌ها همچون صدا و سیما، دانشگاه علوم پزشکی، دامپزشکی و سایر دستگاه‌های تأثیرگذار در این امر همکاری لازم را با شهرداری داشته باشند گفت: متأسفانه در حال حاضر در این بخش شهرداری تنها مانده و همه مسئولیت‌ها بر دوش آن تحمیل شده است.
رئیس کمیسیون خدمات شهری، محیط زیست و بهداشت شورای اسلامی شهر همدان با تأکید بر اینکه امسال در بودجه تعریف‌شده ردیفی برای ساماندهی مکان مورد نظر در خصوص قفسه‌بندی تعریف کردیم، تصریح کرد: در حوزه پسماندها نیز سال‌ها قبل طرحی از سوی شوراهای دوره‌های قبل در ارتباط با باکس‌های زباله داشتیم؛ بدین صورت که باکس‌های زباله در زیر زمین به‌صورت سر پوشیده تعبیه شود و تنها به هنگام تخلیه به روی زمین انتقال پیدا کنند که متأسفانه به‌دلیل هزینه‌بر بودن از سوی شهرداری اجرا نشد.
نظری با تأکید بر لزوم همکاری مردم برای رفع و کنترل این مشکل گفت: سال گذشته متأسفانه شاهد آن بودیم که از برخی روستاهای اطراف سگ‌ها به‌صورت گله‌ای در همدان رها می‌شدند بنابراین این امر را در شورای شهرستان مطرح کرده و از دهیاران خواستیم تا نظارت کافی را در این زمینه داشته باشند.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد، جمعیت سگ‌های ولگرد در مناطق مختلف کشورمان در پناه اقدامات افراد مدعی حمایت از حقوق سگ‌ها به‌صورتی وحشتناک در حال افزایش است و هر روز شاهد انتشار اخباری از دریده شدن کودکان و حتی بزرگ‌سالان توسط این سگ‌ها هستیم، روندی که در حال تبدیل شدن به یک فاجعه است! اما نکته قابل تأمل در این خصوص اینکه چرا با وجود تأکید ارگان‌های مسئول و سازمان‌هایی که به‌نوعی با معضل ازدیاد جمعیت سگ‌های ولگرد در ارتباط هستند، در کشور ما مانند بسیاری از کشورها، قانونی برای ممنوع یا محدود کردن غذارسانی به سگ‌های ولگرد, تصویب و اجرایی نشده؟ چرا هیچ‌کس پاسخگوی تهدید جان شهروندان و همچنین تلف شدن حیات وحش کشور توسط جمعیت سگ‌های ولگرد نیست؟!