|
بر اساس جایگاه مهم شهرها برای گردشگری، آن‌ها درآمدها و خساراتی نیز از گردشگری دریافت می‌کنند. جریان‌های گردشگری قابلیت درآمدزایی بالایی دارد و اقتصاد شهری می‌تواند از این قابلیت به خوبی به شکوفایی برسد.
نخستین شرط موفقیت هر شهر در توسعه گردشگری شهری وجود زیرساخت‌های مناسب شهری، مدیریت عاقلانه و مدبرانه در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی و مانند آن است حال آنکه تضمین موفقیت سیاست توسعه گردشگری شهری، نظم دادن جاذبه‌های شهری و ایجاد تسهیلات و امکاناتی است که دسترسی به جاذبه‌ها را بیش از پیش آسان سازد.
شوراهای اسلامی شهرها و شهرداری‌ها به‌عنوان دو نهاد عمومی غیر دولتی مؤثر در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، اهمیت زیادی در فرایندهای برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری در شهرها دارند.
بر این اساس با توجه به اینکه همدان به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن یک شهر گردشگرپذیر است برآن شدیم تا درخصوص موفقیت در حوزه گردشگرپذیری شهر با عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان گفت‌و‌گویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
محمدرضا عراقچیان با تأکید بر اینکه طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری هر کسی که برای گذر از یک شهر برای ساعتی در آن توقف می‌کند را نمی‌توان گردشگر نامید گفت: بنابراین اطلاق نام گردشگر منوط به ماندگاری مسافر در آن شهر است.
وی با تأکید بر اینکه سفر به یک منطقه به دلایل مختلف اتفاق می‌افتد اظهار کرد: برای گردشگری می‌توان ده‌ها عنوان و موضوع نام برد مثلاً افرادی برای دیدن آثار طبیعی و محیط زیست، برخی برای بازدید از اماکن تاریخی و اجتماعی و فرهنگی (جشنواره‌های مرتبط با آداب و رسوم)، برخی هم برای مباحث علمی و هنری و ورزشی و در مواردی نیز افراد برای زیارت به یک شهر سفر می‌کنند.
وی با بیان اینکه برخی شهرها همچون همدان از چند موهبت و ظرفیت گردشگری به‌صورت یکجا برخوردار است، اذعان کرد: همدان دارای قابلیت‌های محیط زیستی، تاریخی و در عین حال علمی و اقلیمی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با اشاره به اینکه نکته قابل توجه در این زمینه طبق اهداف تعریف‌شده در یونسکو و زیرمجموعه‌های آن، گردشگری پایدار است، ابراز کرد: درواقع ما با دو نوع گردشگری مواجهیم؛ گردشگری پایدار و مخرب.
عراقچیان ادامه داد: در گردشگری پایدار هدف این است که فرهنگ، موضوعات اجتماعی و محیط زیستی، اماکن تاریخی و فرهنگی و غیره یک شهر دچار دگرگونی نشود.
وی با بیان اینکه در گردشگری مخرب درست برعکس گردشگری پایدار تمامی شاخص‌های عنوان‌شده توسط گردشگران در شهر دگرگون و تخریب می‌شود، اذعان کرد: بنابراین اصلی‌ترین شعاری که باید در همدان برای حوزه گردشگری شهری مورد توجه قرار گیرد، پایداری آن است.
وی با طرح این سؤال که اصولاً گردشگری خوب است یا نه؟ اصلاً چرا باید به‌دنبال گردشگری باشیم؟ گفت: وقتی صحبت از کسب درآمد در شهر است مباحث مختلفی مطرح می‌شود، نخست اینکه از طریق سرمایه‌های کلان در مسیر کارهای تولید قرار گرفته و در پی آن کارخانجات راه‌اندازی شود و یا اینکه از طریق دستیابی به راهکارهای علمی در حوزه خدمات ورود کنیم که هیچ یکی از این روش‌ها همه‌شمول نیستند بلکه انتفاع آن‌ها برای عده‌ای است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در مقابل گردشگری صنعتی است که با هزینه‌کرد و سرمایه اندک برای عموم مردم یک شهر انتفاع مادی دارد به طوری که منجر به رونق اقتصاد خانوار شده و در بخش‌های کلان اقتصادی دگرگونی ایجاد می‌کند، از دیگر مزایای گردشگری ایجاد امنیت و وابستگی فرهنگی است به طوری که وقتی بین دو کشور شاهد رونق گردشگری هستیم بین آن دو کشور امینت برقرار می‌شود.
عراقچیان با تأکید بر اینکه گردشگری مورد تأیید و تأکید دین مبین اسلام است گفت: اینکه برخی‌ها اخیراً در این زمینه ابراز نظری بر خلاف این مقوله کرده‌اند به هیچ وچه قابل قبول نسیت زیرا در برخی آیات به‌صراحت به سفر و گردشگری پرداخته شده و حتی امام علی (ع) در نامه خود به مالک اشتر عنوان می‌کند تا زمانی که یک مسافر و گردشگر در کشور اسلامی حضور دارد تأمین امنیت او بر عهده حاکمیت است، این موضوع خود مؤید این مسئله است.
وی مطرح کرد: گردشگری و رونق آن در یک شهر و یا کشور مستلزم زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است.
وی با تأکید بر اینکه نخستین زیرساخت سخت‌افزاری، مربوط به راه‌های ارتباطی همچون فرودگاه فعال، راه آهن و قطار است گفت: برای مثال در همدان زیرساخت فرودگاه بالقوه وجود دارد که هنوز بافعل نشده، در بخش راه آهن نیز امکان استفاده به‌صورت گسترده فراهم نیست و تنها این جاده‌ها هستند که می‌توانند تا حدودی به‌عنوان راه‌های ارتباطی مثمرثمر واقع شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با اشاره به اینکه اقامتگاه در سطح مختلف بنا به توان مالی مسافران از دیگر زیرساخت‌های سخت‌افزاری است، اظهار کرد: ما باید در شهر به لحاظ اقامتگاه از هتل چندین ستاره تا اردوگاه و مسافرخانه را داشته باشیم تا بتوانیم میزبانی متناسب با وضعیت گردشگر را ارائه دهیم، به‌نظر می‌رسد در این زمینه مشکل آنچنانی نداشته باشیم.
عراقچیان دیگر زیرساخت سخت‌افزاری را وجود آژانس‌ها، دفاتر تورگردانی و مسافرتی و حمل و نقل عمومی مناسب قلمداد کرد و گفت: خوشبختانه طی چنددهه اخیر شاهد آن هستیم که در دفاتر تورگردانی افراد با تخصص گردشگری حضور داشته و می‌توانند ارتباط مؤثری با گردشگران برقرار کنند چراکه گردشگری دیگر به‌صورت سنتی پاسخگوی نیاز امروز نیست.
وی با اشاره به اینکه تثبیت ضوابط و قوانین در حوزه پذیرش گردشگران از دیگر زیرساخت‌های سخت‌افزاری در حوزه رونق این صنعت به‌شمار می‌رود که متأسفانه شاهد عملکرد مناسبی در این راستا نیستیم، ابراز کرد: اینکه یک روز در کشور تصمیم برآن شود امروز گردشگر را بپذیرم و روز بعدی این تصمیم را ملغی کنیم با روح گردشگری همخوانی ندارد، متأسفانه در این حوزه ما از منظر سخت‌افزاری با مشکل جدی مواجهیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با اشاره به اینکه از دیگر الزامات سخت‌افزاری حوزه گردشگری فراهم بودن اماکن و مشاغل مرتبط با حوزه گردشگری در شهر است، افزود: مثلاً نمی‌توان در یک شهر توریستی غذاخوری، رستوران و سیستم حمل و نقل درون‌شهری و فروشگاه‌های صنایع دستی متناسب با توریست وجود نداشته باشد.
عراقچیان با بیان اینکه سفارتخانه در سطح ملی و دفتر نمایندگی وزارت خارجه در سطح شهرهای گردشگرپذیر از دیگر الزامات سخت‌افزاری جذب توریست است، افزود: در نظر بگیرید وقتی در شهر برای جلب توریست خارجی برنامه‌ریزی می‌شود باید ادارات مرتبط با اتباع آن کشور خارجی در شهر وجود داشته باشد تا افراد بتوانند نسبت به انجام کارهای اداری مرتبط با آن کشور آرامش خیال داشته باشند.
وی با بیان اینکه در کنار موضوعات سخت‌افزاری موضوعات نرم‌افزاری نیز باید در شهرهای گردشگرپذیر مورد توجه قرار گیرد، گفت: تبلیغات در شهرهای داخلی و خارج از کشور یکی از مباحث مرتبط با این موضوع هستند حال آنکه در ارتباط با همدان علیرغم وجود ظرفیت‌هایی همچون آوازه بوعلی سینا، باباطاهر و تاریخچه کهن شهر همدان این معرفی بسیار ضعیف بوده است.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه دیگر موضوع نرم‌افزاری مهم به پذیرش فرهنگی گردشگر بازمی‌گردد، افزود: به‌نظر می‌رسد در همدان هنوز در این زمینه با نقصان مواجهیم زیرا مردم این شهر آموزش لازم و آن باورمندی را در حوزه گردشگرپذیری ندارند.
عراقچیان با بیان اینکه نکته حائز اهمیت اینکه ما در حوزه گردشگری همدان مسئول واحدی نداریم که در ذیل آن همه نهادها به‌صورت هماهنگ عمل کنند گفت: متأسفانه گرچه تعداد بی‌شمار از دستگاه‌ها در شهر همدان در این زمینه وظیفه‌مند هستند اما حرکت موازی و جریزه‌ای آن‌ها مانع پیشروی گردشگری است؛ به قول همدانی‌ها «هنوز برای گردشگری همدان سَرکرده وجود ندارد که سایرین تابع بوده و در مسیر رونق گردشگری سربازی کنند بلکه همگان خود را سرهنگ قلمداد کرده و راه خود را می‌روند».
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد از آنجا که همدان با وجود قابلیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری فراوان همچنان برای گردشگرها ناآشناست این شهر با دارا بودن جاذبه‌های متعدد طبیعی مانند کوهستان الوند و رودخانه‌های زیبا و همچنین با داشتن جاذبه‌های فرهنگی متنوع و بناهای متعدد تاریخی و فرهنگی، همچنان از مواهب گوناگون صنعت گردشگری بی‌بهره مانده است؛ بنابراین این صنعت در شهر همدان نیازمند شناخت توانمندی‌ها، برنامه‌ریزی بلندمدت و نگرش واقع‌بینانه تمامی دستگاه‌های مرتبط است.
|
