بهزادی:

چیدمان تالار برلیان به دوره مظفری برمی‌گردد

محمدرضا بهزادی، درباره شکل‌گیری همایش نهضت مشروطه گفت: به مناسبت یکصد و هفدهمین سالگرد نهضت مشروطه «همایش نهضت مشروطه ایران» از 14 تا 17 مرداد ماه در مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان برگزار می‌شود. سال گذشته تصمیم گرفته شد که چند نمایشگاه و همایش مهم و تأثیرگذار در مجموعه کاخ گلستان اجرا شود. نخستین همایش و نمایشگاه درباره میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود که به ابعاد شخصیتی ایشان پرداخته شد و دومین همایش که مفصل‌تر از اولی است، «همایش نهضت مشروطه ایران» و افتتاح تالار مشروطه است.

وی ادامه داد: کاخ گلستان به‌عنوان محور اصلی تاریخ ایران در دوره قاجار یکی از مهم‌ترین مکان، رویدادهای وقایع تاریخی 100 سال گذشته است. یعنی اگر تاریخ معاصر را بررسی کنید نقش کاخ گلستان بسیار پررنگ است، به این دلیل که دربار و شخص پادشاه در اینجا حضور داشت و تصمیم‌گیری‌های کلان دولتی در این محل اتفاق می‌افتاد.

وی با اشاره به اینکه اهمیت کاخ گلستان در رویداد مشروطه کمتر مورد توجه قرار گرفته است گفت: نکته مهم درباره مشروطه این است که مکان- رویداد مشروطه در کاخ گلستان کمتر شناخته شده و بیشتر مجلس شورای ملی به‌عنوان مکان مهم مشروطه شناخته می‌شود. اما کاخ گلستان نقش کلیدی و اساسی در این جریان داشت زیرا نخستین مجلس افتتاح شده در مشروطیت، در عمارت نظام و عمارت خورشید بود. پیش از آن هم در 18 شعبان 1324 تقریباً 10 روز پیش از مرگ مظفرالدین شاه، فرمان گشایش مجلس شورای ملی در تالار برلیان قرائت شد. بنابراین می‌توان گفت اولین مجلس در کاخ گلستان تشکیل شد و این بر اهمیت این مجموعه می‌افزاید.

دبیر اجرایی «همایش نهضت مشروطه ایران» افزود: قصد ما این بود که این مکان- رویداد حفظ شود و به همین دلیل تالار برلیان را به‌عنوان تالار یادمان نهضت مشروطه در نظر گرفتیم. بعد از حدود سه دهه که مرمتی در این تالار صورت نگرفته بود، تعمیرات و مرمت‌هایی انجام شد و بخشی از وسایل و نفایس مخزن کاخ گلستان که کمتر به نمایش درآمده و مرتبط با مشروطیت است را از مخازن گزینش کرده و در تالار برلیان چیدمان کردیم.

بهزادی ادامه داد: تالار برلیان پیش از این هم قابل بازدید بود اما چیدمان آن در دوران پهلوی تغییر کرده بود و فقط تعدادی از متعلقات دوران قاجار در آن بود. ما تلاش کردیم با استفاده از وسایل دوره قاجار که در مجموعه مخازن کاخ گلستان وجود دارد، و بر اساس تصاویری که از آن زمان باقی مانده است، تا حد امکان چیدمان تالار برلیان را به دوره مظفری برگردانیم و تقریباً به آن دوران نزدیک کنیم.

وی درباره ویژگی‌های تالار برلیان گفت: این تالار بر جای عمارت بلور ساخته شد که در ابتدای دوره قاجار ساخته شده بود و بعد به‌دلیل ویرانی، به دستور ناصرالدین شاه تخریب شد. روی پایه‌های عمارت بلور، عمارت برلیان را ساختند که شامل چند تالار بود و اتاق شاه نشین، اتاق دفتر ریاست وزرا، اتاق شربت خانه یا اتاق سرخ و… در آن وجود داشت. در همان زمان آینه کاری بسیار مفصلی در این تالار انجام شد و از نظر تزئینات داخلی یکی از بی‌نظیرترین مجموعه‌های آینه کاری شده در مجموعه‌های سلطنتی کشور است.

بهزادی با بیان اینکه از نظر تاریخی این تالار اهمیت زیادی دارد، افزود: وقتی ناصرالدین شاه در حرم حضرت عبدالعظیم کشته شد جسد او را به کاخ گلستان منتقل کردند و در تالار برلیان گذاشتند. سپس از آنجا به حوض نارنجستان منتقل کرده و شست و شو دادند. از سوی دیگر مظفرالدین شاه نیز بیشتر اوقات کاری را در این تالار می‌گذراند و این محل به نوعی دفتر کارش به حساب می‌آمد. فرمان تأسیس نخستین دوره مجلس شورای ملی توسط مظفرالدین شاه در همین جا قرائت شد و او 10 روز پس از امضای فرمان مشروطه در همین تالار از دنیا رفت.

وی ادامه داد: در این همایش نشست‌های تخصصی هنری، علمی، اندیشه و سیاسی برگزار می‌شود و امیدوارم علاقه‌مندان بتوانند از آن‌ها استفاده کنند. تصور من این است که تا به حال در کشور چنین همایشی با موضوع مشروطه در این ابعاد برگزار نشده است و این همایش با توجه به اساتیدی که در بخش‌های مختلف دعوت شدند و پژوهش‌هایی که صورت گرفته، قابل توجه است.