انقراض «سلطان جنگل» در ایران

(10 اوت) 19 مرداد «روز جهانی شیر» نامگذاری شده است که نه‌تنها در ایران بلکه در اکثر نقاط کشور به‌عنوان سلطان جنگل شناخته می‌شود؛ گونه‌ای که نسل آن در ایران حدود یک قرن پیش به‌دلیل شکار و تخریب زیستگاه منقرض شد.

مهدی سعادت درباره ویژگی‌های شیر ایرانی اظهار کرد: شیر ایرانی، هندی یا شیر آسیایی همگی از یک گونه هستند و همگی آن‌ها با نام علمی Panthera leo leo شناخته می‌شوند. این نام علمی در سال 2017 برای شیر ایرانی انتخاب شد و برای سال‌ها این گونه با عنوان پانترا لئو پرشیا شناخته می‌شد.

وی افزود: علت تغییر نام علمی شیر ایرانی به‌دلیل شباهت بالای این گونه شیر با شیر بربری بوده است که به‌طور کامل در قرن 20 منقرض شد.

مدیر باغ وحش ارم درباره تفاوت شیرهای ایرانی در مقایسه با شیرهای آفریقایی که کمی کوچکتر هستند گفت: یک شیر ایرانی نر بالغ، بین 160 تا 190 کیلوگرم و یک شیر ماده بالغ بین 110 تا 120 کیلوگرم وزن دارد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ظاهری شیرهای ایرانی نسبت به شیرهای آفریقایی، پوست آویزانی است که در شکم آن‌ها دیده می‌شود و این مورد در شیرهای آفریقایی بسیار نادر است.

سعادت ادامه داد: شیرهای ایرانی نسبت به شیرهای آفریقایی پرخاشگری کمتری دارند. همچنین شیرهای نر ایرانی یال کم پشت‌تری در بالای سر دارند که بدین ترتیب می‌توان به آسانی گوش‌هایشان را مشاهده کرد.

وی با اشاره به ارزش زیاد شیر ایرانی در میان ایرانیان باستان اظهار کرد: این ارزشمندی در فرهنگ عامه ادبیات و هنر ایران نماد و نمودی چشمگیر داشته است و از این رو در بسیاری از نگاره‌ها و نوشته‌ها از شیر به‌عنوان نماد قدرت، دلیری و نور یاد شده است.

وی درباره انقراض این گونه ایرانی گفت: یک باور اشتباه که درباره شیرهای ایرانی وجود دارد این است که بسیاری فکر می‌کنند آن‌ها به طور کلی از حیات وحش منقرض شده‌اند اما در واقع شیرهای ایرانی حدود 1 قرن پیش به‌دلایلی چون شکار و همچنین تخریب زیستگاه، سمی نمودن لاشه جانوران شکار شده و کم شدن طعمه‌هایی مانند گوزن زرد، دیگر در حیات وحش ایران وجود ندارند.

مدیر باغ‌ وحش ارم ادامه داد: زیستگاه شیر ایرانی تا حدود 150 سال گذشته پراکندگی وسیعی از دزفول، مسجد سلیمان، شوش، رامهرمز تا بوشهر، کازرون و دشت ارژن و کام فیروز فارس را دربرمی‌گرفت. در حال حاضر حدود 674 قلاده شیر ایرانی در حیات وحش باقی مانده که تمامی آن‌ها در پارک ملی جنگل‌گیر واقع در ایالت گجرات هند زندگی می‌کنند و گفته می‌شود نرخ رشد جمعیت آن‌ها صعودی و مثبت بوده است.

سعادت افزود: پس از گذشت 80 سال از انقراض شیر ایرانی در زیستگاه‌های ایران، در اردیبهشت و خرداد ماه 1398، یک جفت شیر نر و ماده ایرانی با توافق میان باغ وحش ارم و اتحادیه باغ وحش‌ها و آکواریوم‌های اروپا EAZA به ایران بازگشتند.

وی در پایان تصریح کرد: شیر نر ایرانی به نام «کامران» در اردیبهشت ماه از باغ وحش بریستول انگلستان به باغ وحش تهران منتقل و «هیرمان» نامگذاری شد و «ایلدا» شیر ماده نیز یک ماه پس از آن از دوبلین ایرلند به باغ وحش ارم منتقل شد؛ قبل از ورود با نظارت مشاوران و متخصصان اروپایی جایگاه استاندارد و منطبق با قوانین بین‌المللی در باغ وحش ارم ساخته شد و هم‌اکنون این دو حیوان در این جایگاه نگهداری می‌شوند و تحت مراقبت و پایش دائم و 24 ساعته قرار دارند و در شرایط خوبی به سر می‌برند.