ضرورت حرکت از کشت سنتی به کشاورزی دانش‌بنیان

شکل‌گیری دانش‌بنیان‌ها با یک جرقه اولیه دانش است؛ این جرقه از دل فعالیت‌های پژوهشی دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی است که در ادامه، ایده‌ها با حمایت تجاری‌سازی می‌شوند. این روزها اصطلاحاتی همچون فناوری نوین، نانو، دانش بنیان و… واژگانی هستند که در بخش تولید زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

شرکت‌های دانش‌بنیان از دل دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و بر اساس فناوری شکل گرفته در مراکز علمی و تحقیقاتی بیرون می‌آیند. بخشی هم وابسته به شرکت‌های بزرگ هستند یا پارک‌های علمی و فناوری که واحد R&D (تحقیق و توسعه) دارند. به‌کارگیری دانش‌بنیان‌ها کمک زیادی به تولید و خدمات کرده و بهره‌وری را در فعالیت‌ها افزایش می‌دهد.

در حال حاضر سخن از کشاورزی دانش‌بنیان است. پوست اندازی در بخش کشاورزی ضروری است. کشاورزان باید از شیوه‌های نوین به جای روش‌های سنتی بهره مند شوند تا علاوه بر ارتقا بهره‌وری محصولات کشت شده به لحاظ کمی و کیفی، در صرفه‌جویی آب و حفاظت از سلامت خاک حداکثر تلاش‌ها انجام شود.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تأکید دارد، دانش‌بنیان شدن بخش کشاورزی راهبردی ثمربخش در رفع چالش‌های بخش کشاورزی و ارتقای کمی و کیفی تولیدات این بخش است.

سیدمجتبی خیام‌نکویی، با اشاره به اینکه سرعت رشد هیچ فناوری به اندازه زیست‌فناوری نیست، گفت: این دانش یکی از شاخه‌های علم کشاورزی است که با استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای علمی به تغییر در موجودات زنده می‌پردازد.

وی تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی را بزرگترین ثروت و سرمایه هر کشور عنوان کرد و افزود: ایران با دارا بودن بیش از هشت هزار و 300 گونه گیاهی دارای یکی از بزرگترین ذخایر ژنتیکی است و همگان باید در حفظ این ذخایر اهتمام ورزند.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) با اشاره به روند رو به رشد تولیدات کشاورزی پس از انقلاب اسلامی گفت: تولیدات بخش کشاورزی در اوایل انقلاب 25 میلیون تن بود و امروز پس از گذشت 44 سال با رشد پنج برابری این رقم به 125 میلیون تن رسیده است.

خیام‌نکویی با بیان اینکه ضریب خودکفایی در بخش کشاورزی تقریباً 80 درصد است، اضافه کرد: برای 20 درصد باقی سالی 10 تا 16 میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود که در این بین روغن بیشترین ارزبری را دارد.

وی به افزایش جمعیت و نیاز به تولیدات غذایی در آینده اشاره کرد و گفت: در افق 1430 خورشیدی مطابق برنامه‌ای که در سند امنیت غذایی است، بیش از 170 میلیون تن غذا مورد نیاز کشور خواهد بود.

وی با بیان اینکه با افزایش هر یک درجه گرمای زمین بین 10 تا 15 درصد میزان تولیدات کشاورزی در دنیا کاهش می‌یابد، خاطرنشان کرد: بنابراین گرمای بیشتر موجب کاهش عملکرد واحد سطح بوده و تنها راهکار این است که با نگاه علمی و فناورانه کشاورزی را پیش ببریم.

*رشد تولید گندم دیم

معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به تولید گندم و رشد خرید تضمینی در دولت سیزدهم گفت: با توجه به خشک‌سالی کشور خرید تضمینی بیش از 10 میلیون تن گندم، رکوردی بزرگ بوده است که به توسعه تولید محصولات کشاورزی در کشور کمک می‌کند و تحولات اخیر در تولید گندم دیم نشان دهنده پیشرفت‌های علمی در زمینه کشاورزی است.

خیام‌نکویی افزود: سال گذشته هفت میلیون و 250 هزار تن گندم در کشور خریداری شد، امسال این عدد به 9 میلیون و 700 هزار تن رسید، یعنی نسبت به سال گذشته دو میلیون و 500 هزار تن افزایش خرید داشتیم که اگر به این میزان 3.5 میلیون اضافه کنیم از 12 میلیون تن رد می‌شویم، در حالی که نیاز سالانه کشور به گندم 13.5 میلیون تن گندم است.

وی با بیان اینکه تغییرات اقلیمی، کمبود آب، کاهش سطح زیر کشت و محدودیت‌های مختلف در بخش کشاورزی می‌تواند چالش‌هایی را برای تأمین این نیاز ایجاد کند، تصریح کرد: دانش‌بنیان شدن بخش کشاورزی راهبردی است که در ارتقای کمی و کیفی تولیدات کشاورزی مثمر ثمر خواهد بود.

معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه از 125 میلیون تن تولیدات محصولات کشاورزی کشور 24 میلیون تن آن به محصولات باغی اختصاص دارد، گفت: متأسفانه بخشی از باغات سطح کشور درجه سه و دو بوده که در این باره میزان آب و میزان محصولی که می‌دهند نسبت به آنچه انتظار داریم کمتر است.

خیام‌نکویی یادآور شد: در این راستا تصمیم گرفته شده که دیگر اجازه افزایش باغات درجه سه را ندهیم و تلاش کنیم باغات درجه سه به درجه دو و نیز به یک تبدیل شوند.

وی با اشاره به اینکه پس از انقلاب 40 درصد افزایش سطح زیر کشت داشته‌ایم، گفت: بخش کشاورزی تنها بخشی است که بیشترین اثرگذاری را در اقتصاد کشور دارد.