گل‌علی بابایی در گفت‌وگوی اختصاصی با سپهرغرب:

نشستن غبار فراموشی بر خاطرات رزمندگان و تحریف وقایع، به ادبیات پایداری آسیب می‌زند

توصیه‌ام به نویسندگان جوان این است که تا می‌توانند کتاب بخوانند و تمرین نوشتن کنند

طی چهار دهه‌ای که از آغاز جنگ تحمیلی می‌گذرد، جریانی رسمی از ادبیات مقاومت و پایداری حول محور دفاع مقدس شکل گرفته و فرازونشیب‌ها و تحولاتی را پشت سر گذاشته که وظیفه اصلی آن ثبت خاطرات، رویدادها و مستندات جنگ هشت‌ساله تحمیلی است.

برخی از نویسندگان این جریان خود در بطن جنگ و جبهه بوده‌اند و برخی نیز جوانان صاحب‌نام تربیت‌شده همان مکتب هستند و امروز به لطف این دو گروه پُرکار و صاحب‌نظر، شاهد خلق آثار بی‌بدیلی در حوزه دفاع مقدس هستیم؛ کما اینکه تابلوی چشم‌نواز و خوش‌نگار جنگ ما جزئیات بسیاری دارد که هنوز بخش‌هایی آن به نمایش درنیامده است.

آنچه در ادامه می‌خوانید، گفت‌وگوی خبرنگار سپهرغرب با گل‌علی بابایی، یکی از پُرکارترین پژوهشگران و مستندنگاران حوزه دفاع مقدس در سال‌های اخیر است. او از کسانی بوده که در حوزه مستندنگاری طرحی نو در انداخته و نثرش با بسیاری از نویسنده‌های این حوزه تفاوت دارد و از جهات مختلف حائز اهمیت است.

او نویسنده و پژوهشگر عرصه دفاع مقدس است که تجربه سال‌ها حضور در جبهه جنگ تحمیلی را دارد؛ بعدها هم این تجربه‌ها را از میدان جنگ به میدان جدیدی آورده و مشغول نگارش کتاب‌های مختلفی شده که هرکدام، بخشی از اتفاقات مهم و تاریخی دفاع مقدس را در خود دارند.

غربت هور، از الوند تا قراویز، حکایت مردان مرد، نبردهای جنوب اهواز (کارنامه تاریخی، جغرافیایی و نظامی منطقه عملیاتی جنوب و جنوب غربی اهواز)، حکایت مردان مهر (براساس زندگی‌نامه سرداران شهید غلامعلی پیچک و مهدی خندان) و منقطه رهایی، ازجمله آثار منتشرشده وی هستند. در ادامه ماحصل گفت‌وگو با او می‌آید:

   لطفاً ابتدا بفرمایید رسالت نویسندگان حوزه دفاع مقدس چیست و درحال حاضر ادبیات دفاع مقدس را با توجه به انتشار کتاب‌های مختلف در سال‌های اخیر، چطور ارزیابی می‌کنید؟

واضح است که رسالت نویسندگان دفاع مقدس در حال حاضر و آینده، انجام وظیفه حرفه‌ای‌شان است. یعنی آقا یا خانم نویسنده اگر پا به این عرصه گذاشت، بایستی مثل رزمندگانی که داوطلبانه و خالصانه برای اهدافی که داشتند جنگیدند و فداکاری کردند، پای کار باشد و تلاش کند.

اما پاسخ به بخش دوم سؤال شما این بوده که حال‌وروز ادبیات دفاع مقدس در وضعیت کنونی خوب است؛ البته به‌واسطه حضور نویسندگانی که خالصانه در این عرصه مجاهدت می‌کنند و همه سختی‌ها را به جان می‌خرند، نه سازمان‌های ذی‌ربط که فعالیتی ندارند!

   اخیراً انتشار خاطره‌نگاری در این حوزه بیش از کتاب‌های داستانی به چشم می‌خورد، ادامه این روند چه آسیب‌هایی به حوزه ادبیات و رمان دفاع مقدس خواهد زد؟

هیچ‌گاه این تصور را نداشته باشید که مثلاً رونق گرفتن کتاب‌های خاطرات آسیبی به گونه‌های دیگر ادبیات ازجمله داستان وارد می‌کند؛ چراکه هریک از این حوزه‌ها خواهان و مشتاقان خودش را دارد و درخشش هر‌کدام از این‌ها هیچگاه ضربه‌ای به دیگری وارد نمی‌کند.

   به نظر شما چه نیازهایی در این حوزه وجود دارد که هنوز به آن پرداخته نشده یا کمتر از آن سخن گفته شده است؟

پاسخ به اینکه چه نیازهایی وجود دارد که هنوز به آن‌ پرداخته نشده، مقداری سخت است. چون تاریخ هشت‌ساله دفاع ملت ما آنچنان متنوع و سرشار از سوژه‌های ناب است که تمامی ندارد؛ بنابراین بستگی به ذوق و هنر نویسندگان دارد که چگونه سوژه‌هایی را بیابند که به آن‌ها کمتر پرداخته‌ شده است. طبق فرموده مقام معظم رهبری جنگ ما گنج است، حالا اینکه چقدر بتوانیم از این گنج استخراج کنیم، به هنر ما بستگی دارد.

   به نظر شما بیشترین آسیبی که ادبیات دفاع مقدس در سال‌های اخیر دیده،‌ چیست؟

برای شناختن آسیب‌هایی که به ادبیات دفاع مقدس وارد شده، نیازمند تحقیقات بیشتری هستیم که در این گفت‌وگوی کوتاه مجال پرداختن به آن نیست. اما آن چیزی که بیشتر از همه آسیب می‌رساند، تحریف وقایع و نشستن غبار فراموشی بر خاطرات رزمندگان است.

   بسیاری از نویسندگان از وضعیت نشر و چاپ رضایت ندارند، شما این مسئله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

قطعاً مشکلاتی که در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور وجود دارد، پس‌لرزه‌هایش به بازار نشر و چاپ هم سرایت می‌کند که یکی از آن پس‌لرزه‌ها افزایش لحظه به لحظه قیمت کاغذ و دیگر ملزومات صنعت چاپ است. همین امر باعث شده تا ناشران رغبت کمتری برای چاپ آثار نشان بدهند که این رکود نه به صلاح نویسنده است و نه به نفع ادبیات جنگ.

   وضعیت ترجمه و صدور ادبیات دفاع دفاع مقدس به کشورهای دیگر چگونه است؟

درخصوص ترجمه و صدور آثار دفاع مقدسی باید بگویم تا متولیان اصلی آن وارد میدان نشوند، وضع موجود از این بهتر نمی‌شود‌؛ چون یکی از ابزارهای ترجمه، ارتباط با ناشران خارجی‌ است. تا وقتی این ارتباط از طریق سازمان‌هایی مثل فرهنگ و ارتباطات، رایزنی‌های فرهنگی خارج از کشور و دیگر نهادهای متولی برقرار نشود، وضعیت ترجمه چه از فارسی به دیگر زبان‌ها و چه بالعکس، رونق پیدا نخواهد کرد.

   توصیه شما به نویسندگان جوان در این حوزه چیست؟

توصیه‌ام به نویسندگان جوان این است که تا می‌توانند کتاب بخوانند و تمرین نوشتن کنند و اطلاعات و دانش خود را ارتقا بدهند؛ نویسندگان جوانی که در عرصه دفاع مقدس فعالیت می‌کنند تا می‌توانند بایستی اطلاعات و دانش خود را در زمینه تاریخ جنگ و سیره زندگی شهدا و رزمندگان افزایش دهند تا به این وسیله بهتر بتوانند آثار بدون نقص تولید کنند.

   ممنون از حُسن توجه شما، در پایان اگر نکته‌ای هست، بفرمایید.

در نشر ارزش‌های دفاع مقدس موفق باشید.