انتظار امام‌زمان (عج) از حرف تا عمل

حجت الاسلام کفیل

شما خود را جزو کدام دسته از شیعیانی می‌دانید که انتظار ظهور امام زمان(عج) را می‌کشند؛ آن‌ها که شب و روز دعا می‌کنند و منتظر آمدن صاحب اصلی خود هستند یا مانند آن‌ها که زندگی خود را وقف ولی‌عصر(عج) کرده و نشست و برخاستشان هم با یاد آن حضرت است؟

آیا تاکنون دقت کرد‌اید در برنامه‌های مذهبی مثل نیمه شعبان، روز عرفه، شب‌های قدر یا ولادت ائمه و هنگام تحویل سال نو وقتی خبرنگار به سراغ یکی از شرکت کنندگان می‌رود و می‌پرسد بزرگترین آرزو و دعای شما چیست، از صمیم دل می‌گوید ظهور امام زمان(عج)؟ ولی اگر بپرسید برای نزدیک‌تر شدن ظهور آن حضرت چه کرده‌ید، احتمالا می‌گوید فقط دعا می‌کنم.

شما دعای سلامتی امام زمان(عج) یعنی همان دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن را چه زمانی بر لب زمزمه می‌کنید و آن را از ته دل می‌خوانید؟ برخی عادت کرده اند تا بعد از هر نماز دعای سلامتی آن حضرت را بخوانند. چه عادت خوبی! برخی مداحان هنگام آغاز برنامه، برای آمادگی دل‌ها از مردم می‌خواهند تا این دعا را بخوانند ولی بعضی این دعا را می‌خوانند تا مجلس آرام شود و توجه شرکت کنندگان به مجلس جمع شود. روزهای کرونایی را به خاطر دارید که چگونه رادیو و تلویزیون از صبح تا شب بارها دعای فرج یا همان دعای الهی عظم البلاء را با صدای زیبای علی فانی پخش می‌کرد و آرام بخش دل‌های نگران میلیون‌ها کرونایی و خانواده‌های آنان بود؟

چرا حالا کمتر دعای فرج را می‌خوانیم؟ مگر امام زمان (عج) ظهور کرده یا مشکلاتمان حل شده است؟ درست است که کرونا فروکش کرده و دیگر هراسی از آن نداریم ولی فراموش نمی کنیم که گاهی روزانه 600 فوتی کرونایی داشتیم و هر روز از خدا می‌خواستیم تا این مصیبت را از ما دور کند و با خواندن دعای فرج، امام زمان (عج) را واسطه می‌کردیم تا از خدا بخواهد رحمتش را بر ما نازل کند ولی گویا فراموش کردیم که خودش را بخواهیم و ظاهرا دعای فرج و سلامتی امام زمان را برای خواسته هایمان می‌خواستیم نه ظهورش.

حجت الاسلام محمدصادق کفیل کارشناس حوزه مهدویت در این زمینه گفت: برخی تصور می‌کنند هنگام بیماری و گرفتاری باید به سوی خدا رفت درحالی که باید خدا را شناخت تا به سوی درگاه الهی رفت و زمانی که ما برکات ظهور را بدانیم به سوی آن حرکت می‌کنیم و لذا لازم نیست به ستوه بیاییم آنگاه به سوی ظهور حرکت کنیم. بر همین اساس مهیا شدن برای ظهور امام زمان (عج) به معنای فرار از ظلم نیست بلکه شناخت عدل است. یعنی کسی که حرم امام معصوم را بشناسد، به سوی آن می‌رود نه این که هنگام بیماری به حرم برود.

وی با اشاره به شرایط ظهور حضور ولی عصر(عج) اظهار داشت: ظهور به شرایطی همچون عدالت خواهی، ظلم ستیزی و آمادگی دنیا ارتباط دارد. یعنی دنیا باید امام زمان (عج) را بخواهیم و دنیا باید تشنه عدالت و ظلم ستیز باشد. بر همین اساس حرکت امام خمینی(ره) و انقلابی که در کشور رخ داد، بر اساس بسترسازی به عنوان شرط ظهور بوده ولی حضرت امام(ره) هیچ‌گاه در ادبیات گفتاری خود یا در شروع انقلاب اشاره ای بر اساس علائم ظهور نکردند.

حال که سخن از امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی شد، از کفیل خواستیم تا از ارتباط انقلاب و ظهور امام زمان (عج) سخن بگوید. این کارشناس مذهبی گفت: ظلم ستیزی و استکبارستیزی به عنوان مبنای حرکت امام خمینی (ره) در انقلاب اسلامی شناخته شده است و محور این انقلاب بر اساس ایجاد جامعه توحیدی در نظام زندگی و رساندن مردم به خدا بوده است؛ به گونه‌ای که بیشترین واژه‌هایی که در سخنرانی‌ها و دغدغه‌های امام (ره) به کار رفته، عباراتی همچون ظلم ستیزی، استکبار ستیزی و ایستادن در مقابل طاغوت است.

وی افزود: انسان برای رسیدن به هر مقصودی باید هدف خود را مشخص کند تا بر اساس آن حرکت کند و حضرت امام(ره) در ادبیات و برنامه‌ها و حتی گفت و گوهای خود، هدف انقلاب را زمینه‌سازی برای ظهور مطرح می‌کردند و به طور طبیعی وقتی هدف را مطرح می‌کنند، بر روی آن توقف ندارند. چون ممکن است کسی هدفی را بیان کند ولی برنامه‌ای نداشته باشد ولی در ادبیات امام (ره) می‌بینیم که به هدف اکتفا نکرده و برنامه خود را بر اساس برنامه امام عصر(عج) مبنی بر عدالت خواهی و ظلم ستیزی قرار می‌دهد.

این پژوهشگر حوزه مهدویت با اشاره به پنجمین آیه از سوره قصص ادامه داد: همانطور که وعده ظهور امام زمان (عج) به همه مستضعفان جهان داده شده، امام (ره) نیز با همین برنامه حرکت کردند و لذا در بیان هدف خود فرمودند که ما می‌خواهیم برای ظهور حرکت کنیم و تاکید داشتند که باید برنامه‌های ظهور را در انقلابمان بیاوریم. یعنی همان گامی را باید برداریم که امام عصر (عج) برمی‌دارند.

وی افزود: این جمله امام خمینی (ره) خطاب به مسوولان که فرمود همه خدمت و تلاشی که مدیران انجام می‌دهند، نسبت به ظهور غافل نباشند، منظور این نیست که فقط دعا بخوانند و شعار بدهند بلکه امام (ره) به مسوولان می‌فرماید اگر امام زمان (عج) ظهور کند، چه کارهایی انجام خواهد داد و مسئولان نیز همان کارها را انجام دهند.

گاهی برخی فکر می‌کنند دولت مهدوی دولتی است که سخن از امام زمان(عج) در آن زیاد باشد و جلسات مهدوی افزایش یابد در حالی که ما معتقدیم باید اندیشه و برنامه امام عصر(عج) تجلی پیدا کند و شاخص این برنامه ها، همانگونه که در سخنان رهبر انقلاب می‌بینیم، باید حرکت بر مبنای ادبیات عدالت جویی، ظلم سیزی و مبارزه با استکبار باشد. پس اگر بخواهیم به اندیشه امام (ره) دقیق تر نگاه کنیم، باید اینگونه بگوییم که امام خمینی (ره) حتی می‌فرماید کشورهای اسلامی باید بیدار شوند و حق خود را از حاکمان بگیرند تا زمینه ظهور امام عصر (عج) فراهم شود و لذا تا دنیا عدالتخواه و ظلم ستیز نشود، ظهور رخ نمی دهد.

اگرچه دعا کلید ظهور است ولی ای کاش این سفارش امام زمان (عج) به شیخ مفید را به گوش جان بخریم که «اگر شیعیان ما که خداوند متعال ایشان را به اطاعت خویش موفّق بدارد با دل‌های متّحد و یک پارچه بر وفای به عهد و پیمان خویش اجتماع می‌کردند، ملاقات ما از آنها به تأخیر نمی افتاد و سعادت دیدار و مشاهده با معرفت برای آنها به زودی حاصل می‌شد و زودتر از این به دیدار ما نایل می‌شدند.» ای کاش همچون قوم بنی اسراییل که دسته جمعی 40 روز به درگاه الهی با ناله و دعا از خدا خواستند تا ظهور نجات دهنده را نزدیک کند و خدا هم 170 سال ظهور حضرت موسی (ع) را جلو انداخت، ما هم اینگونه دست به دعا می‌شدیم تا شاید خدا ظهور ولی عصر(عج) را زودتر قرار دهد.

به هرحال دعای خالی فایده ای ندارد و لازم است مقدمات را هم فراهم کنیم، همانگونه که یک میزبان برای پذیرایی از مهمان، منزل و وسایل پذیرایی را آماده می‌کند. حجت الاسلام مجتبی کلباسی مدیر مرکز تخصصی مهدویت معتقد است منتظر واقعی امام زمان (عج) کسی است که برای ظهور آن حضرت فقط دعا نمی کند بلکه زمینه‌سازی هم می‌کند. کلباسی گفت: یک انتظار واقعی نباید فقط در حد دعا و حرف باشد بلکه باید در آن، عمل وجود داشته باشد. بنابر این فرد یا خانواده ای را می‌توان منتظر ظهور امام زمان (عج) دانست که وظیفه خود را در زمینه سازی برای جامعه منتظر انجام دهد. البته اولین اقدام برای این که جهان در مرحله نهایی خود آمادگی برای ظهور حضرت حجت را پیدا کند، یک اقدام معرفتی است.

این استاد حوزه علمیه قم با بیان این که وظایف منتظران با ایام دیگر تفاوتی ندارد و فقط شکل آن تغییر می‌کند، اظهار داشت: همه فعالیت‌های یک انسان منتظر باید علامت انتظار داشته باشد. یعنی این علامت در تمام فعالیت‌های یک منتظر ظهور مانند کسب و کار، سیاست، اقتصاد، ارتباط با دیگران و خانواده وجود داشته باشد و یک خانواده منتظر خانواده ای است که دنبال یک آرمان درحرکت است.

پس همین معیاری که این کارشناس مهدویت مطرح کرده را می‌توان در زندگی خودمان ببینیم که چقدر منتظر ظهور صاحب الزمان هستیم. چه علامتی از انتظار در فعالیت‌های روزانه داریم؟ شاید برخی بگویند ما که شب و روز به دنبال یک لقمه حلال هستیم تا خرج خانواده را تامین کنیم و فرصتی برای کار دیگر نداریم ولی کلباسی با یک مثال اهمیت موضوع را اینگونه بیان کرد: خانواده ای که افق آینده آن تخصص یافتن فرزندانش در یک حرفه یا تحصیل در خارج از کشور باشد، همواره تلاش می‌کند فرزندان خود را با هزینه‌های سنگین برای آموزش زبان خارجی به کلاس بفرستند تا آمادگی لازم را برای رسیدن به آن هدف از نظر تخصص یا دانش کسب کند. بنا بر این یک انسان یا خانواده منتظر وقتی منتظر است که برای زمینه سازی ظهور تلاش کند؛ هرچند خود، ظهور را درک نکند. حال باید دید چنین خانواده ای چگونه فرزند خود را تربیت می‌کند و چه آموزه‌هایی در اختیار او می‌گذارد تا این فرزند، یک انسان آینده ساز جامعه مهدوی باشد؟

وی افزود: کسی که برای هدف الهی یا جهانی برنامه ریزی می‌کند، باید از نظر عملی، شناختی و برنامه ریزی هدف داشته باشد و در سطح جامعه نیز این گونه است. آیا جامعه ما به سمتی حرکت می‌کند که در مسیر جورچین جهانی، وظیفه ای را انجام دهد یا یک هدف بالاتر و آرمانی را می‌بیند که باید در آن مسیر حرکت کند و بر همین اساس این دو مسیر نیازمند دو برنامه ریزی جداست و نیازمند بحث‌های معرفتی و عملی است که درجای خود به طور مفصل باید مطرح شود.

برخی کارشناسان هنگام طرح موضوع مهدویت و انتظار ظهور حضرت حجت به گونه ای سخن می‌گویند که گویی سخن از مرگ و زندگی مطرح است. حجت الاسلام حسن محمودی به ایرنا گفت: اشتباه است فکر کنیم زندگی این است که در رفاه باشیم در حالی که اگر انسان در مسیر شناخت امام نباشد، حتی اگر در رفاه به سر برد، حالت سرخوردگی پیدا می‌کند. ما از اصل خودمان جا مانده ایم و اصل انسان امام است. پیامبر فرمود اگر امام خود را نشناسی و با او ارتباط برقرار نکنی به مرگ جاهلی مرده اید.

وی ادامه داد: مرگ، ثمره زندگی است و هر طور زندگی کنیم، همانگونه خواهیم مرد. پس اگر مرگ من به واسطه نشناختن امام مرگ جاهلی شد، در واقع نشان می‌دهد زندگی من یک زندگی جاهلانه بوده و باید امام را بشناسیم که زندگی ما درست شود. زمانی که زندگی درست شد مرگ نیز آنگونه خواهد بود. چون در روایت فرمود هر گونه زندگی کنید همانطور می‌میرید. پس اگرامام را شناختیم، متوجه می‌شویم زندگی بدون نیاز به امام چون یک درخت خشکیده است.

نویسنده کتاب آماده باش گریزی هم به مناسبت امروز زد و گفت: نهم ربیع یک فرصت استثنایی است تا انتظار را بیشتر در خود متجلی کنیم. در روایت آمده است انتظار عبارت از حرکت و عمل است؛ لذا انسانی که تشنه است به سراغ آب می‌رود و به سوی آن حرکت می‌کند. اگر حرکت نمی کنیم؛ یعنی امام را آب نمی دانیم و به همین دلیل حرکتی نداریم ولی اگر تشنه بودیم حتما حرکت می‌کردیم.

در روزگاری که بیش از دو هزار 500 موسسه در حوزه مهدویت فعالیت می‌کنند و بسیاری از سازمان‌ها و نهادها برنامه‌هایی را برای گرامی داشت این روز برپا می‌کنند، انتظار این است که در هر گوشه ای از شهر و روستا شاهد برگزاری برنامه‌های متنوعی برای بزرگداشت این روز و آشنایی با معارف مهدویت و واژه‌های انتظار و ظهور باشیم و دلمان را به این خوش نکنیم که بر روی تقویم نوشته اند آغاز امامت حضرت ولی عصر(عج) و برخی هم بگویند چرا تابلوی بزرگترین خیابان منطقه غرب آسیا و نه فقط ایران یعنی خیابان ولی عصر به طول 18 کیلومتر و ایستگاه‌های مترو و اتوبوس را به صورت سرِ هم (ولیعصر) می‌نویسند.