چرا کاروانسرای تاج‌آباد همدان را باید ببینیم؟

بازدید از مکان‌های تاریخی منحصر به‌فرد همیشه هیجان‌انگیز و خاطره‌انگیز است، همیشه‌ترین‌ها مانند بزرگترین‌ها، کوچک‌ترین‌ها و یا تنهاترین‌ها از حیث منحصر به‌فرد بودن مورد توجه قرار داشته‌اند، این مسئله در مورد بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری نیز صدق می‌کند و بسیاری از گردشگران دوست دارند تا دیدن چنین آثاری را تجربه کنند، کاروانسرای تاج‌آباد در همدان نیز می‌تواند در زمره یکی از این آثار قرار داشته باشد.

استان همدان دارای بیش از 1900 اثر ملموس و ناملموس در فهرست آثار ملی است که غنای تاریخ و فرهنگ این سرزمین کهن را می‌رساند با این حال جای آثار ثبت جهانی در این استان پرجاذبه خالی بود تا این که این خلأ به‌تازگی با ثبت جهانی دو کاروانسرای همدان شامل کاروانسراهای تاج‌آباد در روستای رسول‌آباد شهرستان بهار و شاه‌عباسی روستای فرسفج شهرستان تویسرکان پر شد تا دیار هگمتانه هم به حق و شایستگی از آثار تاریخی ثبت‌شده در یونسکو بهره‌مند باشد، البته در آینده‌ای نزدیک نیز به احتمال فراوان این اتفاق مبارک را در رابطه با هگمتانه و منظر تاریخی همدان شاهد خواهیم بود.

*تاج‌آباد کاروانسرایی متمایز

آنچه کاروانسرای تاج‌آباد بهار را با سایر کاروانسراهای ثبت جهانی شده متمایز می‌کند، معماری و شکل و شمایل مدور آن است که ویژگی منحصر به‌فردی به آن بخشیده است، پلان و نقشه کاروانسرای‌های موجود در ایران مستعطیل و یا مربع است اما این موضوع در کاروانسرای تاج‌آباد صادق نیست چراکه پلان این بنا مدور و دایره‌ای شکل است.

کاروانسرای تاج‌آباد بهار در سال 1376 با شماره 1872 به فهرست آثار ملی اضافه شد.

این کاروانسرا در فاصله 25 کیلومتری شمال غرب همدان و در نزدیکی مسیر همدان به کرمانشاه در روستای رسول‌آباد واقع شده است.

آنطور که گفته می‌شود تنها دو کاروانسرای مدور در کشور وجود دارد که یکی از آن‌ها کاروانسرای تاج‌آباد بهار است، قدمت این بنای به ثبت جهانی رسیده به دوران صفویه بازمی‌گردد.

**کاروانسرایی برای رفع خستگی زائران کربلا

براساس شواهد و قرائن این کاروانسرا در گذشته در راه مسیر عبور زائران کربلا مورد احداث قرار گرفته است تا محلی برای استراحت و اسکان زائران باشد.

به‌نظر می‌رسد این کاروانسرا در زمان رونق خود همچنین در زمینه داد و ستد کالا نیز فعال بوده است.

کاروانسرای تاج‌آباد بهار که مساحت آن حدود 10 هزار متر است، دارای حیاطی با قطر حدود 31 متر است، این کاروانسرا همچنین دارای 26 حجره بوده و آب مورد نیاز آن از طریق دو حلقه چاه تأمین می‌شده است.

در این کاروانسرا از جانب شرق به روی میهمانان باز است، این بنای تاریخی دارای دو طاق‌نماست و در ساخت حجره‌های آن از آجرهای قرمز و ملات ساروج استفاده شده است.

حیاط سنگ فرش شده در کنار حجره‌های منقش‌شده با آجر که گرداگرد کاروانسرا به زیبایی دور یکدیگر قرار گرفته اند، منظره زیبایی را برای افرادی که از این بنای تاریخی بازدید می‌کنند، خلق می‌کند.

**ثبت جهانی کاروانسرای تاج‌آباد و باز شدن پای گردشگران خارجی

ثبت جهانی کاروانسرای تاج‌آباد که موجب خوشحالی مردم همدان به‌ویژه روستای رسول‌آباد شهرستان بهار شد بدون شک به رونق گردشگری منطقه و رشد اقتصادی آن کمک خواهد کرد.

با ثبت جهانی این کاروانسرا، خیلی از گردشگران در کنار گشت و گذار از جاذبه‌های مطرحی همچون آرامگاه بوعلی و باباطاهرف تپه‌های هگمتانه و غار علیصدر به فکر بازدید از این کاروانسرا نیز خواهند افتاد که در فاصله نه‌چندان دوری از شهر همدان قرار دارد.

بسیاری از گردشگران خارجی با هدف دیدن آثار ثبت جهانی شده به کشورهای مختلف سفر می‌کنند، با ثبت کاروانسرای تاج آباد در بهار و همچنین شاه عباسی فرسفج در تویسرکان بدون شک پای گردشگران خارجی به این دو اثر باز می‌شود.

بازدید گردشگران خارجی و داخلی از این بناها بدون شک در رونق اقتصادی منطقه و اشتغال‌زایی برای منطقه و توسعه آن‌ها مؤثر واقع خواهد شد، البته در این خصوص باید شاهد برنامه‌ریزی دستگاه‌های ذی‌ربط ازجمله میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی و فرمانداری بهار و جوامع محلی و جذب سرمایه‌گذار باشیم، مثلاً راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستا، برگزاری آیین‌های مختلف و جشن‌ها در اعیاد و جشن‌های برداشت محصولات منطقه می‌تواند به معرفی هرچه بیشتر و جذب گردشگر برای این کاروانسرای ثبت جهانی شده کمک کند که نباید از آن غافل ماند.