موهبت «بلوط» در ایلام؛ از حفاظت خاک تا پناهگاه گونه‌های جانوری

استان ایلام در غرب ایران از استان‌های کوهستانی کشور است که امروزه جنگل‌های این استان یکی از موهبت‌های بزرگ الهی به‌شمار می‌رود.

استان ایلام با بهره‌مندی از 640 هزار هکتار عرصه‌های جنگلی، 11 درصد جنگل‌های نواحی زاگرس را در خود جای داده است، موهبتی الهی که این روزها مسئولان از راهکارهای حفاظت از این سرمایه ملی می‌گویند.

90 درصد جنگل‌های استان از درختان بلوط تشکیل شده، موهبتی الهی که پیوند نزدیکی با زندگی زاگرس‌نشینان دارد، در این میان میوه درخت بلوط در فصل‌های خشکسالی هم جایگزین خوبی برای خوراک دام‌ها است.

جنگل‌های حوزه رویشی زاگرس به‌عنوان با ارزش‌ترین ذخایر جنگلی بلوط در جهان به‌شمار می‌آیند، بهره‌برداری‌های بیش‌از توان و ظرفیت اکولوژیک جنگل‌ها عاملی برای از بین رفتن پوشش گیاهی و پیامد منفی آن فرسایش شدید خاک را به همراه دارد.

در این سال‌ها هم تلاش شده تا با استفاده از سوخت فسیلی به جای هیزم گام مهمی در جهت حفاظت از عرصه‌های جنگلی در استان ایلام برداشته شود.

درختان بلوط نقش مهمی هم در حفاظت از منابع آب و خاک دارد. به گفته کارشناسان سالانه حدود یک میلیمتر به قطر درختان بلوط اضافه می‌شود که همین عامل ضرورت حفاظت از این گنجینه‌های طبیعی را دوچندان می‌کند.

**حدود 21 گونه پرنده در جنگل‌های بلوط آشیانه‌سازی می‌کنند

معاون اداره حفاظت محیط زیست ایلام اظهار کرد: جنگل‌های بلوط زیستگاه‌های امنی برای حیات وحش استان فراهم کرده‌اند.

اکبر محمدزاده افزود: بر روی جنگل‌های بلوط استان علاوه بر سنجاب ایرانی، حدود 21 گونه پرنده آشیانه‌سازی می‌کنند.

وی بیان کرد: سنجاب‌ها دانه‌های بلوط را در سوراخ‌های زمین، زیر ریشه یا سوراخ درختان مخفی می‌کنند که این کار کمک فراوانی به رشد و تجدید حیات جنگل‌های بلوط می‌کند.

وی تصریح کرد: خرس قهوه‌ای، کل و بز از میوه درختان بلوط استفاده می‌کنند.

**هر هکتار جنگل در زاگرس سالانه 84 مترمکعب آب را در خود نگهداری می‌کند

مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام اظهار کرد: درخت بلوط گنجی کهنسال در استان ایلام است که اهمیت و ارزش آن از نظر اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی بر کسی پوشیده نیست.

ابراهیم پیرزادیان اضافه کرد: سطح جنگل‌های استان 641 هزار هکتار است که معادل 32 درصد مساحت استان است که این عدد 4.5 درصد جنگل‌های کشور و 10 درصد سهم جنگل‌های زاگرس را به خود اختصاص داده است.

وی افزود: هر هکتار جنگل در زاگرس سالانه 84 مترمکعب آب را در خود نگهداری می‌کند به طوری که 40 درصد تولید آب کشور از همین جنگل‌های بلوط از زاگرس به وجود می‌آید.

مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام با اشاره به اینکه کهنسالترین درختان بلوط کشور در استان ایلام واقع شده‌اند، افزود: همچنین جنگل‌های بلوط استان نقش به سزایی در تولید اکسیژن، کنترل و جلوگیری از فرسایش خاک، کنترل سیلاب‌ها، جذب ریزگردها و تلطیف شدن هوا دارند.

پیرزادیان ادامه داد: دوستداران طبیعت هم می‌توانند با کاشت بذر بلوط نقش مهمی در حفاظت از گونه بلوط داشته باشند.

**لزوم حفاظت از جنگل‌های بلوط

امروزه مهم‌ترین شاخص گردشگری استان ایلام طبیعت‌گردی شناخته می‌شود که به‌واسطه همین جنگل‌های بلوط در استان است، بسیاری از گردشگران از طبیعت چشم‌نواز استان بازدید می‌کنند.

اهمیت جنگل‌های بلوط بر کسی پوشیده نیست اما متأسفانه مشکلات زیادی ازجمله بهره‌برداری‌های سنتی عدم استقرار زادآوری طبیعی و بحران پایداری برآن حاکم است.

با توجه به منابع طبیعی عظیمی که در استان ایلام وجود دارد باید به این نکته توجه داشته باشیم که تخریب منابع طبیعی و محیط زیست بر کیفیت و چرخه طبیعی کشور اثر می‌گذارد و پیامدهای زیان باری برای زندگی انسان، حیوان، گیاه و تمدن بشری دارد.

طبیعت و محیط زیست، موهبتی الهی است و وجود مراتع و جنگل‌ها لازمه حیات موجودات زنده و به تبع آن انسان است.

با توجه به این نکته که طبیعت، رکن اساسی حفظ بقای نسل بشر است و پیوندی ناگسستنی میان انسان و طبیعت وجود دارد پس حفظ و حراست از آن امری بسیار مهم است.