دکتری مطالعات زنان طی یادداشتی تشریح کرد؛

فرآیند جامعه‌پذیری در امر پوشش

زهرا میرزایی، دکتری مطالعات زنان طی یادداشتی درباره حجاب اظهار کرد: منش و هویت ملی و گروهی اعضای هر ملت و گروه، در طی تربیت و پرورش اعضای آن گروه، بر اساس معیارها و الگوهای رفتاری و تربیتی شکل می‌گیرد که این منش و هویت، به خوبی در رفتارها و کنش‌های افراد مشخص و آشکار است. کارکرد این الگوها، ایجاد نوعی مشابهت و همانندی میان کنش‌های اعضای جامعه است؛ به گونه‌ای که افراد نسبت به رفتارهای دیگران احساس آشنایی می‌کنند. این احساس موجب همبستگی و اتحاد و ارتباط فکری و عملی میان افراد می‌شود. اجتماعی شدن فرد طی فرآیند جامعه پذیری وی به وقوع می‌پیوندد.

جامعه‌پذیری فرآیندی است که فرد طی آن با ارزش‌ها، عقاید، هنجارها، رسوم، آداب پذیری و شعائر جامعه خویش آشنا می‌شود و شیوه‌های زندگی اجتماعی را فرا می‌گیرد و به عنوان یک عضو جامعه آمادگی عمل را پیدا می‌کند. انسان‌ها در فرآیند پذیرش ارزش‌ها و هنجارها یاد می‌گیرند که چگونه باید با درونی سازی این هنجارها و ارزش‌ها، نیازهای زیستی اجتماعی خود را به شیوه‌ای قابل قبول برآورده سازند. نظم و ثبات در جامعه، ماحصل درونی سازی و عمل به این ارزش¬ها و دستورات فرهنگی است.

جامعه‌پذیری افراد در امر پوشش، فرآیندی پیچیده و جمعی است که توسط نهادها، سازمان‌ها، مؤسسات و گروه‌های متفاوت و متنوعی انجام می‌گیرد. اما نکته مهم این است که موفقیت و تدوام این فرآیند، در گروی ارتباط تنگاتنگ، با همکاری و هماهنگی میان این سازمان‌ها و نهادها است؛ ارتباطی که در عین حال، استقلال و هویت هر یک از اینها را باید حفظ نماید. ارتباط نهادی میان نهادها و مؤسسات یک نظام، امری دائمی و همیشگی است که هم در جوامع سنتی وجود داشته و هم در جوامع امروزی و مدرن وجود دارد؛ اما نکته مهم میزان تداخل هر یک از این نهادها در امور و فعالیت‌های ذاتی نهادهای دیگر است.

به‌نظر می‌رسد در امر جامعه‌پذیر کردن فرد پیرامون رعایت هنجارهای پوششی در جامعه که هم مطابق با اصول فرهنگی و بخشی از آموزه‌های دینی یک ملت است، نهادهای مهمی به صورت خاص دخالت دارند که در این بین می‌توان به این موارد اشاره کرد. ابتدا خانواده که مهم‌ترین نهاد اجتماعی کردن افراد است. سپس مراکز آموزشی مثل مدارس قرار دارند که از طریق منابع و کتب و تعاملات اجتماعی دانش‌آموز ضرورت می‌پذیرد. مورد بعدی وسایل ارتباط جمعی است که به صورت خاص امروزه فضای مجازی بستر ویژه‌ای برای این فرآیند است. پس از آن گروه‌های هم‌سال قرار دارند که در دوره نوجوانی تأثیری ویژه بر فرد دارند. همچنین دولت و نهاد حاکمیت با نوع سیاست‌های خود بر این امر مؤثر است و در نهایت نهاد مبلغین دینی به‌دلیل گره خوردن امر پوشش با مفهوم حجاب و حیا و تقوا بسیار در این میان حائز اهمیت است.

هر یک از نهادها و سازمان‌های اجتماعی، نقش خاصی در شبکه روابط اجتماعی دارند. هر نهاد و سازمانی بر اساس نقش خاصی که در شبکه روابط اجتماعی دارد، وظایف و تعهدات ویژه‌ای نیز به عهده دارد که موظف به انجام آن‌ها است؛ مثلاً مهم‌ترین وظیفه نهادهای علمی و آموزشی، در نظام شبکه روابط فرهنگی جامعه، اقناع ذهنی افراد بر اساس گفتگو و مباحثه برای رسیدن به یک اجماع و تحت تأثیر قراردادن طرف دیگر است. از این رو، تمام تلاش نهادهای علمی و آموزشی کشور باید در جهت بحث و گفت‌وگو در زمینه حجاب و روشن نمودن ابعاد آن باشد و این کار نباید توسط نهاد سیاسی با اهداف سیاسی و اقتصادی انجام گیرد، زیرا جامعه‌پذیری پایدار و قوی در جامعه در زمینه‌های مختلف مستلزم آن است که هر نهاد و مؤسسه‌هایی، به وظایف و کارکردهای خاص خود مبادرت ورزیده و از دخالت در حوزه‌های کارکردی سایر نهادها و مؤسسات، هر چه قدر که به ظاهر ساده و سهل به نظر آید، خودداری کند.