یادداشت؛

لزوم اثرگذاری مدیریت جهادی در جامعه و بر زندگی مردم

اسدالله ربانی‌مهر، کارشناس ارشد مدیریت بین‌الملل

مدیریت خوب و اصولی براساس واقعیت‌ها و استفاده از همه ظرفیت‌ها، باعث پیشرفت و توسعه هر جامعه‌ای بوده و اگر در کشوری شاهد بعضی مشکلات هستیم، به‌علت عدم مدیریت درست در آن جامعه است.

امروز با پیشرفت‌های بشر در حوزه نانوفن‌آوری، دنیای مجازی، هوش مصنوعی، اقتصاد نوین و دیگر پیشرفت‌ها، علم مدیریت با چالش‌های جدی روبه‌رو است و هرچه جوامع بتوانند به‌روزتر باشند و مدیریت زمان و فرصت‌ها را بهتر درک کنند، بی‌شک همسان با دیگر کشورهای توسعه‌یافته، بهتر می‌توانند به توسعه برسند و برعکس.

البته مدیریت به‌ویژه نوع جهادی آن در جامعه اسلامی با نگاه‌ها و نگرش‌های خاص‌تری همراه است، این نوع مدیریت باید همراه با ارزش‌های اسلامی، اخلاق و رفتار انسانی، تکریم هم‌نوع و رأفت اسلامی باشد تا بتواند تأثیرگذاری در جامعه داشته باشد.

مدیریت اسلامی و جهادی در کتاب نهج‌البلاغه آمده است و رفتار و کردار مولا علی (ع) نمونه عینی و واقعی مدیریت اسلامی و جهادی است؛ اقتدار در کنار مهربانی، توجه به مظلومان در کنار ایستادگی در برابر ظلم، شجاعت و عدم محافظه‌کاری، از مهم‌ترین صفات این دوره خاص در حوزه مدیریت اسلامی بوده که در جامعه آن روز در اجرا اتفاق افتاده است.

امروز که عنوان مدیریت جهادی در جامعه زیاد شنیده می‌شود، باید به این نکته مهم اشاره کرد که مدیریت جهادی زمانی موفق است که تأثیر آن در جامعه و زندگی روزمره مردم دیده شود و مردم آن را لمس کنند.

صرفاً عنوان کردن و نام بردن مشکلی را حل نمی‌کند و باید در عمل و مصداقی در جامعه نمود پیدا کند تا مردم بتوانند از نزدیک این نوع مدیریت را لمس کنند.

مدیریت جهادی آمیخته‌ای از پاکدستی در کنار کارآمدی است و به نظر می‌رسد امروز جامعه ما بیش از همیشه نیازمند مدیریت جهادی با وجود مدیران خوش‌فکر، پُرتلاش، مردمی و دارای نگاه بلند و معتقد به ظرفیت‌های داخل است و از همه مهم‌تر اینکه بتواند تحول‌آفرین و منشأ خدمت به مردم باشد.

مدیریت در جوامع غربی می‌تواند در اشکال گوناگون نمایان شود، اما مدیریت در جامعه اسلامی، نظام ارزشی ثابت و بی‌تغییری است که ریشه در نیازهای ثابت و جاودان انسان داشته، مبتنی بر فطرت و خلقت بوده و توسط وحی، کتاب و سنت، تنظیم می‌شود. تمایز این نوع مدیریت با نظام‌های مدیریتی دیگر در آن است که این نوع مدیریت، ناشی از نظام ارزشی مبتنی بر فرهنگ و تمدن اسلامی است.

واژه جهاد، کلمه‌ای عربی از ریشه جهد به معنای مشقت و نهایت تلاش و کوشش است. اما از منظر دینی به هر تلاشی، جهاد اطلاق نمی‌شود؛ بلکه جهاد از منظر دینی عبارت است از بذل جان، مال و توان خویش در راه اعتلای کلمه اسلام و اقامه شعائر ایمان.

مقام معظم رهبری، جد و جهد و مبارزه در مقابل دشمن را دو رکن اساسی جهاد می‌دانند. ایشان دراین‌باره می‌فرمایند: در مبارزه دو چیز حتماً لازم است؛ یکی اینکه در آن جد و جهد و تحرکی باشد. انسان در رختخواب یا در پستوی خانه که نمی‌تواند مبارزه کند.... دوم اینکه در مقابلش دشمنی باشد، مبارزه در آنجا که دشمن نیست معنا ندارد. پس جهاد متقدم بر این دو رکن است.

هرچند که معنای جهاد مبارزه و رویارویی با دشمن و چاره‌جویی در مقابل موانع است، اما جهاد فقط به مبارزه در میدان جنگ و نبرد مسلحانه، ختم نمی‌شود؛ بلکه هرجا که مانعی باشد و درنتیجه تلاشی خالصانه و با نیت الهی برای رفع آن مانع انجام گیرد، می‌توان آن را جهاد نامید.