شهر همچون موجودی زنده است که در آن کالبد در کنار روح در قامت طراحی درهم می‌آمیزد تا زندگی و حیات اجتماعی ساکنان در آن جریان یابد. به عبارت دیگر شهر ترکیبی است از ساختمان‌ها بسان کالبد که انسان‌ها و کنش‌های اجتماعی او در مقابل روح در آن به تکامل و تعامل می‌رسند؛ بنابراین پرداختن به جسم، کالبد و طراحی مطلوب بناها و ساختمان‌ها و فضاها، آسایش جسم را به‌دنبال خواهد داشت و وجود آسایش جسمانی که در کنار زندگی اجتماعی در محیطی جذاب و توأم با ویژگی‌های زیبایی‌شناسانه درآمیخته باشد، خودبه‌خود آرامش روح را به‌دنبال خواهد داشت

حال آنکه هنر از جنس روح آدمی و با روان انسان‌ها پیوندی دیرینه دارد، چون با ارزش‌ها، فرهنگ‌ها، آداب، سنن، آرزوها و خواست‌های انسانی درمی‌آمیزد به طوری که در چنین ترکیبی یعنی کالبد و روح به آن‌ها رنگ و بوی انسانی و فرهنگی می‌دهد و با جاری شدن در حیات اجتماعی، زندگی را غنا بخشیده و بر همبستگی و وفاق اجتماعی می‌افزاید.

به این ترتیب هنر هم در عرصه کالبد و فیزیک شهر ایفاگر نقش است و هم در عرصه حیات و زندگی اجتماعی.

در این شماره برآن شدیم تا درخصوص هنر در شهر با دانش‌آموخته فلسفه هنر گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

حسین اردلانی با بیان اینکه هنر شهری زیرمجموعه‌ای از گرافیک محیطی است، گفت: البته این مفهوم دو رشته گرافیک محیطی و طراحی شهری را دربر می‌گیرد که بیشتر میل به گرافیک محیطی دارد.

وی با تأکید بر اینکه هنر شهری به معنای سامان دادن حوزه بصری شهر است، افزود: درواقع هنرمند (نقاش مجسمه ساز، گرافیست و غیره ) با اثر خود خاطره‌انگیزی در شهروندان ایجاد کرده و به نوعی ایجاد خاطره‌ها را زنده می‌کند. مثلاً در همدان بسیاری با آرامگاه بوعلی به‌عنوان یک نماد هنر خاطره دارند.

این هنرمند با بیان اینکه درواقع اثر هنری در شهر باید بتواند با ایجاد سرزندگی چنین نقشی را برای مخاطبان خود ایفا کند، تشریح کرد: اگر یک اثر هنری در شهر ایجاد شده اما مخاطبی را نتواند جلب کند و یا اینکه در محیطی قرار گیرد که مورد توجه نباشد عملاً آن پروژه شکست‌خورده خواهد بود.

اردلانی افزود: بنابراین جانمایی یک اثر هنری به اندازه خودخلق اثر در محیط‌های شهری بنا به تأثیرگذاری اهمیت دارد حال آنکه معمولاً شهرداری و سازمان‌های زیباسازی شهرداری‌ها مکان‌هایی را تعیین کرده و از طریق فراخوان و یا به‌صورت سفارشی از هنرمندان برای خلق اثر دعوت به عمل می‌آورند؛ بنابراین هنرمند لازم است با توجه به محیط، نسبت به طراحی و خلق اثر اقدام کند.

وی ادامه داد: مثلاً فکر کنید اگر میدان امام و نقش برجسته طراحی‌شده در مرکز آن را به میدان بعثت همدان انتقال دهیم یقیناً این طراحی با محیط همخوانی ندارد یعنی جنس و نوع پیام این طراحی برای نیاز محیطی همچون مرکز شهر همخوانی دارد نه منطقه‌ای این‌چنینی.

این دانش‌آموخته فلسفه هنر با تأکید بر اینکه جانمایی و در نظر گرفتن درست پیام اثر هنری با محیط و خوانایی آن از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: در نظر بگیرید که نماد میدان آزادی در ورودی شهر تهران را به میدان تجریش منتقل کنند یقیناً دیگر نخواهد توانست به وظیفه ذاتی خود عمل کنند.

اردلانی با بیان اینکه بنده شخصاً جانمایی یک اثر هنری را در شهر به چهار حوزه تقسیم می‌کنم، اذعان کرد: نخستین مسئله این است که یک اثر در شهر باید مختص همان شهر باشد یعنی اگر اثر برای همدان خلق می‌شود نباید برای شهری کویری نیز حائز اهمیت بوده و خوانش داشته باشد.

وی با تأکید بر اینکه دومین شاخص آن است که یک اثر هنری باید در شهر منطبق با موقعیت آن همخوانی داشته باشد، افزود: مثلاً لازم است به این موضوع توجه کرد که این اثر هنری در فضای مدرن شهر قرار خواهد گرفت، منطقه بافت شهری است یا بازار و غیره.

وی با بیان اینکه یک اثر هنری باید با قرار گرفتن در موقعیت مناسب خود بتواند مخاطبان خود را دسته‌بندی کند، خاطرنشان کرد: مسئله بعدی به موضوع محیط پیرامونی اثر هنری وابسته است مثلاً فرض کنید قرار است یک نقاشی روی یک دیوار شهری کار شود حال آنکه روبه‌روی این دیوار یک پل هوایی قرار دارد؛ بنابراین در اثر هنر باید این پل هوایی و خوانش آن با این اثر نیز توجه لازم به کار گرفته شود زیرا در غیر این صورت این اثر هنری از فضای محیطی منفک بوده و کارایی خود را از دست می‌دهد.

این دانش‌آموخته فلسفه هنر ادامه داد: مؤلفه بعدی مؤثر در کارایی اثر هنر در شهر به موضوع آن بازمی‌گردد بنابراین بارها به سازمان زیباسازی شهرداری همدان نیز گوشزد کرده و پیشنهاد دادم که حوزه‌ها را در این باره تعیین کند.

اردلانی با تأکید بر اینکه حتی این تعیین موضوع در بیلبوردهای تبلیغاتی نیز حائز اهمیت است چه برسد اثر هنر، تشریح کرد: مثلاً اثری که در میدان آرامگاه قرار است به کار برود باید با نگاه توریستی و آنچه در میدان امامزاده عبدالله (ع) به کار می‌رود نگاه مذهبی داشته باشد.

وی با بیان اینکه محیط‌های شهری را متناسب با موضوع می‌توان در به‌کارگیری اثر هنری با توجه به هویت و هدف مد نظر تقسیم‌بندی کرد، افزود: متأسفانه این امر در شهرداری همدان و اغلب شهرها مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد.

این استاد هنر با اشاره به اینکه همه هنرها در شهر را می‌توان به‌صورت هنرمندانه به کار گرفت، ابراز کرد: اگر تنها گرافیک محیطی را در نظر بگیریم به نوعی می‌توان از هنرهای تجسمی یعنی، معماری، گرافیک، نقاشی و غیره در آن به کار برد اما ما در شهر نیازمند آثار هنری دیگر برای ایجاد سرزندگی، زنده کردن خاطره‌ها و حس خوب در بین مخاطبانمان نیاز داریم که برای تحق آن می‌توان از سایر هنرها برای تحقق آن بهره گرفت.

اردلانی ادامه داد: مثلاً استفاده از هنر «پرفورمنس آرت» که مرزی بین هنرهای تجسمی و هنر اجرا است مثل تئاتر و موسیقی‌های خیابانی را می‌توان در این بخش به کار برد.

وی با بیان اینکه خوشبختانه در حال حاضر در شهری مثل تهران افرادی را می‌بینم که در مترو یا معابر شهری نسبت به اجرای تئاتر خیابانی و یا موسیقی زنده اقدام می‌کنند که این امر خود ایجادکننده آن حس خاطره‌انگیز است که از اثر هنری در شهر برای مخاطبان انتظار می‌رود.

این دانش‌آموخته فلسفه هنر با بیان اینکه این هنرها به نوعی شهر را آذین کرده و حس خوشایندی را به مخاطب خود القا می‌کنند، افزود: بازهم تأکید می‌کنم می‌توان از هنر متناسب با اهداف تعریف‌شده در شهر استفاده کرد البته حدود یک دهه است که سازمان زیباسازی شهرداری همدان از طریق مدیران کاربلد عملکرد خوبی داشته اما مهم‌ترین موضوع تأمین بودجه است یعنی بودجه ما را به سمتی خواهد برد که در شهر و هنر شهری از هنرمندان صاحب سبک و شاخص متناسب با اهداف تعریف‌شده بهره ببریم.

هنر شهری همدان خالی از موضوع