کودکان جایی در گردشگری ندارند

زیرساخت‌های ما برای چند طیف ازجمله معلولان، کودکان و سالمندان مناسب نیست.

سپهرغرب، گروه - شهره کرمی : ***لید****یک کارشناس گردشگری با بیان اینکه در گردشگری کودک نیاز به آموزش و ایجاد زیرساخت داریم، گفت: در حال حاضر این موضوع مغفول مانده و به‌صورت محدود و توسط برخی سازمان‌های مردم‌نهاد پیگیری می‌شود.

گردشگری کودک پدیده‌ای نو است که هنوز در دنیا آنطور که باید تعریف نشده؛ در واقع این نوع گردشگری با انگیزه تفریح، استراحت، لذت بردن و کسب تجربه توسط کودکان است.

فضاهای گردشگری طراحی شده مناسب با کودک می‌تواند کمک کند تا این افراد از سنین کمتر آموختن، تجربه کردن و مسئولیت‌پذیری را در کنار دیگر جذابیت‌ها داشته باشند.

شکل‌گیری رشد و هویت فردی و اجتماعی در دوران کودکی است و گردشگری کودک می‌تواند تأثیر بسزایی بر شخصیت کودکان و رشد تعامل آن‌ها در جامعه داشته باشد. سفر می‌تواند همانند یک مدرسه برای کودکان باشد تا با کسب تجربیات جدید در کنار مدیریت شرایط سخت، آشنایی با دیگر فرهنگ‌ها و گویش‌ها، تمرین استقلال نیز داشته باشند.

توضیح اهمیت اماکن تاریخی، توجه به نگهداری از آثار تاریخی و طبیعی از دیگر پیامدهای این موضوع است. به طور کلی سفر به کودکان این فرصت را می‌دهد تا ذهن خود را پرورش دهند و با موضوعات و مسائل از نزدیک روبه‌رو شده و موضوعات گردشگری را از نزدیک لمس کنند.

سفر کمک می‌کند که کودکان علاقه‌مندی‌های خود را بهتر بشناسند. همچنین حضور در فضاهای گردشگری حس همدلی آنان را افزایش داده و کمک می‌کند تا نیازهای دیگران را بهتر درک کنند.

تغییر در سبک زندگی، تبدیل خانواده‌های گسترده به خانواده‌های هسته‌ای، گسترش آپارتمان‌نشینی، کاهش جنب و جوش کودکان نسبت به گذشته در کنار دوران کرونا باعث شده تا کودکان کمتر در جامعه حضور داشته باشند. این عوامل موجب شکل‌گیری چنین نیازی در جامعه می‌شود تا ایده سفر به‌ویژه طبیعت‌گردی کودکان مورد توجه قرار گیرد.

با توجه به اهمیت زیرساخت‌های لازم در گردشگری برای کودکان خبرنگار سپهرغرب با سید شهاب‌الدین هدایتی؛ دانشجوی دکترای گردشگری بولونیا ایتالیا و سید فرخ میرشاهزاده؛ دانش‌آموخته مدیریت گردشگری، گفت‌و‌گو کرده که در ادامه می‌خوانید:

کارشناس گردشگری با بیان اینکه به افراد در یک دامنه سنی خاص کودک می‌گوییم، اظهار کرد: گردشگر نیز به افرادی اطلاق می‌شود که بیشتر از 24 ساعت و کمتر از یک سال از محیط زندگی خود دور باشند.

سید شهاب‌الدین هدایتی در ادامه تصریح کرد: در گردشگری کودک، او از محیط زندگی خود خارج شده و به یک محیط دیگر به‌منظور هر یک از انواع گردشگری وارد می‌شود؛ اما این موضوع در کشور ما آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته و نیاز به آموزش و ایجاد زیرساخت دارد.

*زیرساخت‌های ما برای معلولان، کودکان و سالمندان مناسب نیست

وی با بیان اینکه زیرساخت‌های ما برای چند طیف ازجمله معلولان، کودکان و سالمندان مناسب نیست، گفت: در زیرساخت، رفتار و نوع آموزش، نیازمند نگاه ویژه‌ای به این طیف‌‌ها به‌خصوص کودکان هستیم؛ چراکه دو طیف دیگر مشکل ساختاریافته دارند که باید حل شود، اما کودکان فقط نیاز به آموزش دارد و به‌دنبال آن بقیه موضوعات نیز حل خواهند شد.

این فعال گردشگری با عنوان اینکه آموزش به افراد مختلف در این حوزه کمک خواهد کرد، خاطرنشان کرد: در صورت تحقق آموزش زیرساخت‌های گردشگری بهبود خواهند یافت و وضعیت بهتری را در این خصوص شاهد خواهیم بود.

هدایتی با اشاره به اینکه برخی سازمان‌های مردم‌نهاد به گردشگری کودک می‌پردازند، افزود: البته فعالیت آن‌ها فقط در حد آموزش یا برگزاری مسابقات ورزشی یا نقاشی در چنین فضاهایی است.

وی با بیان اینکه بیشتر فعالیت آن‌ها جزئی بوده و از دستورالعمل‌های کشوری و سازمانی پیروی نمی‌کند، اظهار کرد: هر مجموعه بر اساس سلیقه خود و در مناطق گردشگرخیز مثل آذربایجان شرقی، خراسان، یزد، اصفهان، فارس، همدان و کرمانشاه بیشتر در این خصوص فعالیت دارند.

این کارشناس حوزه گردشگری در ادامه تصریح کرد: گردشگران خارجی و داخلی همواره در مناطق توریستی حضور خواهند داشت پس باید به کودکان نیز نحوه برخورد با گردشگر هم آموزش داده شود.

*لزوم توجه به آموزش گردشگری کودک در همدان

هدایتی در بخش دیگر سخنان خود با بیان اینکه همدان یک پایلوت گردشگری در غرب و شمال غرب کشور است، تأکید کرد: همدان ظرفیت‌های گردشگری بسیار خوبی اعم از آثار تاریخی، طبیعی و منطقه کوهستانی دارد.

وی در پایان با عنوان اینکه از دیگر موارد مورد توجه گردشگری در استان همدان دسترسی آسان و نزدیکی آن به پایتخت است، گفت: این ظرفیت در کنار انواع دیگر گردشگری، به نگاه ویژه نیاز دارد تا همه زیرساخت‌ها بازبینی شوند و به همه دست‌اندرکاران امر در خصوص گردشگری کودک آموزش‌های لازم داده شود.

* امروزه گردشگری برای همه، موردتوجه سازمان جهانی جهانگردی قرار دارد

در ادامه دانش‌آموخته مدیریت گردشگری با اشاره به اینکه سازمان جهانی جهانگردی یک رویه را آغاز و بر آن تمرکز کرده و شعارهای مختلفی را در خصوص صنعت گردشگری مطرح می‌کند، گفت: یکی از شعارهایی که چندین سال است مورد توجه و تأکید قرار دارد، «گردشگری برای همه» است.

سید فرخ میرشاهزاده با بیان اینکه منظور از این شعار این است که حق مسلم هر انسانی است تا از خدمات گردشگری استفاده کند، تصریح کرد: شیخ ابوالحسن خرقانی بزرگ و عارف قرن ششم هجری که سخنان او در سردرِ سازمان جهانی گردشگری هک شده، عنوان می‌کند «هر آن کس که در این سرای درآید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید چراکه هر آن کس را که به درگاه باری تعالی به جان ارزد، یقیناً بر خوان بوالحسن به نان ارزد».

وی در ادامه توضیح داد: این شعار ریشه فرهنگی تاریخی در فرهنگ و قاموس ما دارد ولی در عمل می‌بینیم این شعار هیچ‌جا محقق نشده است.

*در گردشگری توجه ما عمدتاً معطوف به بزرگسالان است

این فعال صنعت گردشگری با تأکید بر اینکه جزئی از این همه، کودکان هستند، گفت: در سال‌های اخیر در ضوابط کیفیت خدمات در تأسیسات گردشگری، بخشی به‌عنوان ضابطه الزام‌آور تحت عنوان توسعه پایدار در نظر گرفته شده که در آن نگاه به گردشگری برای همه است، یعنی مهیا کردن بستر استفاده معلولان، کم‌توان‌ها، افراد مسن و حتی کودکان مورد توجه قرار گرفته است.

میرشاهزاده در ادامه خاطرنشان کرد: اما متأسفانه ما تا به امروز نتوانسته‌ایم این امر را به‌درستی در زیرساخت‌های گردشگری خود محقق کنیم و توجه ما عمدتاً معطوف به بزرگسالان بوده و کمتر به خدمات‌رسانی به آیندگان صنعت گردشگری که کودکان هستند توجه داشته‌ایم.

*کودکان اولویت سرمایه‌گذاری در گردشگری ملی در دیگر کشورها هستند

وی با اشاره به اینکه در دیگر کشورها کودکان در اولویت سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری ملی هستند، گفت: این برنامه‌ریزی از آن جهت است که بتوانند به‌واسطه تقویت ذهنی و ایجاد خاطره برای کودکان شرایطی را به‌وجود آورند که آن‌ها را وابسته روانی به مجموعه خود کرده و از این حضور مجدد آن‌ها بهره‌مند شوند.

این فعال گردشگری اظهار کرد: در سایر کشورها با استفاده از شخصیت‌های کودک‌محور سعی شده یک خاطره را در ذهن تمام انسان‌ها از پیر تا جوان هک کنند؛ به طور مثال وقتی آهنگ کارتون پلنگ صورتی از تلویزیون پخش می‌شود نخستین کسی که لبخند بر لبانش می‌نشیند بزرگسالان هر خانه هستند و آن خاطره تداعی‌گر دوران شیرین کودکی آن‌ها است. امروزه این موضوع با جدیت بیشتر وارد صنعت گردشگری شده و از آن استفاده مضاعف شده می‌شود.

* متأسفانه ما بستر مناسبی برای ارائه خدمات به کودکان نداریم

میرشاهزاده با تأکید بر اینکه متأسفانه ما بستر مناسبی برای ارائه خدمات به کودکان نداریم، گفت: زیرساخت‌های ما حتی برای بزرگسالان، افراد مسن و افراد کم‌توان نیز مناسب نیست و هیچ اقدام قابل قبولی در این خصوص نشده است.

*عدم توجه به نیازهای کودکان در زیرساخت‌های کشور

وی با اشاره به اینکه اگر به مرکز کانون پرورش فکری تهران به‌عنوان یک متولی امور کودک مراجعه کنید خواهید دید که راه‌پله آن برای بزرگسال طراحی شده، اظهار کرد: ما حتی در طراحی معبرها، رمپ‌ها و محیط‌های ایمن و ایمن‌سازی‌های پیرامونی خود به هیچ وجه به نیازهای کودک توجه نکرده‌ایم و این یک چالش بزرگ برای صنعت گردشگری کشور است.

این کارشناس حوزه گردشگری با اشاره به لغو روادید 32 کشور که اخیراً انجام شده، گفت: اگر قرار باشد به گردشگر خارجی نیز خدمات ارائه دهیم، آن‌ها نیز به این زیرساخت نیازمند هستند و این کمبود وجود دارد.

میرشاهزاده با بیان اینکه ما در الزامات خدمات کیفیت تأسیسات گردشگری یک سری موارد را حتی برای نوزادان پیش‌بینی کرده‌ایم، افزود: برای نوزادان و نیازهای آن‌ها باید در هتل‌ها تجهیزاتی مانند تخت‌خواب کودک و سایر لوازم مورد نیاز آن‌ها مانند تشکچه تعویض پوشک، شیرگرم‌کن و کالسکه کودک مهیا باشد.

وی با عنوان اینکه اگر بررسی کنید خواهید دید که در بیشتر هتل‌ها چنین امکاناتی وجود ندارد، اظهار کرد: هتل‌ها تنها برای سلب مسئولیت از خود نهایتاً یک تخت کودک غیر استاندارد را در اتاق‌ها قرار داده‌اند که مناسب نیست.

دانش‌آموخته مدیریت گردشگری در بخش پایانی سخنان خود با بیان اینکه در حال حاضر خدمات ما حتی در حد متعارف و مطلوب برای گردشگری عادی هم نیست، افزود: باید یک تحول اساسی در صنعت گردشگری اتفاق بیافتد.

با توجه به آنچه بیان شد یکی از راه‌های افزایش مهارت‌های فردی و اجتماعی در کودکان، تعامل و حضور آن‌ها در اجتماع است. گردش و سفر با توجه به جذابیت‌های خاصی که برای کودکان دارد، خاطرات و تجربیات ماندگاری را برای آن‌ها رقم خواهد زد.

کرونا یکی از عواملی است که طی سال‌های اخیر باعث شده تا کودکان و نوجوانان کمتر در جامعه حضور داشته باشند پس لازم است تا علاوه بر مدرسه بسترهای دیگری نیز وجود داشته باشد تا کودکان بتوانند به‌صورت عینی با موضوعات مختلف آشنا شوند.

در برخی استان‌ها مانند خوزستان؛ اداره‌کل میراث‌فرهنگی، نخستین گشت تخصصی و هدفمند گردشگری کودکان را همزمان با هفته ملی کودک برگزار کرده تا با آموزش ساده، مفاهیم میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی را به کودکان انتقال دهد. باید توجه داشت که جای چنین برنامه‌هایی در شهرهایی همچون همدان که اماکن تاریخی و ظرفیت‌های ناب گردشگری دارد، خالی است.

امروزه یکی از مهم‌ترین موضوعات که در همه فضاهای گردشگری ما نیاز است تا مورد بازنگری قرار گیرد و به آن توجه شود، ایجاد زیرساخت‌های سازگار با گروه‌های سنی مختلف و نیازهای آن‌هاست که کودکان یکی از مهم‌ترین بخش‌های حوزه گردشگری‌اند و نیاز است برای آن‌ها زیرساخت‌های لازم وجود داشته باشد.