پژوهش‌ها و سیاستگذاری‌های فرهنگی با واقعیت جامعه فاصله دارد

 

قاسم زائری گفت: در دهه 80 مباحث مهمی پیرامون دولت و فرهنگ داشتیم و در این باره پژوهشگران مختلفی به بحث و بررسی پرداختند در ادامه این روند با روی کار آمدن دولت یازدهم و دوازدهم این موضوع از حوزه پژوهش خارج شد، زیرا دولت رویکرد خاصی به موضوع فرهنگ داشت، یعنی دولت به جای آنکه دولت و فرهنگ را دنبال کند، موضوع بازار و فرهنگ را پیش رو گرفت و تولید اثر فرهنگی را به عنوان کالا در نظر داشت درحالی که دولت نباید مداخله‌ای در حوزه فرهنگ داشته باشد.

وی افزود: در دولت سیزدهم توجه به حوزه فرهنگ دوباره در دستور کار دولت قرار گرفت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان بازو و بدنه اصلی دولت، این مباحثه را احیا می‌کند تا شاهد باشیم که موضوع دولت و فرهنگ به بحث گذاشته می‌شود. از صاحب نظران حوزه فرهنگ دعوت می‌شود تا در مورد نحوه عملکرد دولت، شیوه مشارکت یا حمایت یا تصدی گری و نظارت در حوزه فرهنگ به بحث و بررسی بنشینند و راهکاری برای دولت قرار دهند. این امر سبب پویایی درون حوزه فرهنگ می‌شود.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات گفت: در فراخوان حمایت از طرح‌های پژوهشی - سیاسی، سه جهت گیری اصلی درنظر گرفته شده که می‌توان به باغبانی فرهنگ، دولت مسئول و تحول فرهنگی اشاره کرد. ایده اصلی فرهنگ نیازمند مراقبت است نه افراد؛ دولت در برابر مراقبت از فرهنگ مسئولیت دارد و در این زمینه باید تلاش کند. دولت باید بتواند فرهنگ را بازتولید کنند زیرا شاهد تغییرات فرهنگی بسیاری هستیم. این باز تولید تکرار فرهنگ به معنای شکل پیشین نیست بلکه باید تحولی در آن صورت بگیرد.

وی افزود: محورهای فراخوان شامل اندیشه فرهنگی، نظریه فرهنگی، سیاست گذاری فرهنگی در دولت سیزدهم، آسیب شناسی مدیریت فرهنگ و آینده پژوهشی فرهنگی است. اندیشه فرهنگی شامل دیدگاه امام خمین (ره) و رهبر معظم انقلاب پیرامون فرهنگ و مدیریت فرهنگ؛ دیدگاه امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب پیرامون سیاست گذاری فرهنگی و نظریه فرهنگی شامل نظریه حکمرانی نوین فرهنگی جمهوری اسلامی، نظریه فرهنگی جمهوری اسلامی - نگرش فلسفی، گفتمان شناسی رابطه دولت و فرهنگ - نگرش جامعه شناختی، گفتمان انقلاب اسلامی و مسأله اداره فرهنگ است.

زائری ادامه داد: در محور سیاست گذاری فرهنگی در دولت سیزدهم مباحثی همچون الگوهای حمایت گری دولت در حوزه فرهنگ، تبیین ارتباط دولت با مراکز پژوهشی حوزه فرهنگ، دولت سیزدهم و مردمی سازی فرهنگ، دولت سیزدهم و اقتصاد فرهنگ، دولت سیزدهم و اقتصاد سیاسی فرهنگ، در محور آسیب شناسی مدیریت فرهنگی مباحثی همچون آسیب شناسی نهادهای فرهنگی جمهوری اسلامی، تحلیل و نقد نظام مجوز دهی در حوزه فرهنگ، تحلیل و آسیب شناسی نظام بودجه ریزی فرهنگی کشور، آسیب شناسی رویکردهای تصدی گرانه، حمایتی و نظارتی فرهنگ و محور آینده پژوهی فرهنگی شامل مباحثی همچون هوش مصنوعی و مسأله اداره فرهنگ، فناوری‌های جدید فرهنگی، فضای سایبر و تغییرات فرهنگی ایران، روندهای فرهنگی آینده جهان، رؤیای ایرانی و تصویرپردازی فرهنگی مطرح شده است.

وی افزود: امیدواریم با سرمایه گذاری دولت در حوزه فرهنگ بتوانیم از حوزه پژوهش حمایت کنیم و راهبردهای جدیدی برای بهبود وضعیت فرهنگ در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دهیم. در ماده 2 اساسنامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آمده است که باید از حوزه پژوهش حمایت کند.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در پاسخ به خبرنگار مهر مبنی بر اینکه چرا تا کنون پژوهش‌های انجام شده توسط دانشگاهیان و متخصصان حوزه فرهنگ کاربردی نشده است؛ گفت: پژوهش و گزارش‌های راهبردی و سیاست گذاری با آنچه که در میدان رخ می‌دهد، فاصله دارد. پیشنهادات زیادی مطرح می‌شود اما در اجرا شاهد اتفاق مثبتی نمی‌شویم زیرا اجرا تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد و نتایج مناسبی حاصل نمی‌شود.

وی ادامه داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مقطع کنونی توجه بسیاری به حوزه فرهنگ دارد و این توجه کاملاً مشهود است. نمونه این توجه را می‌توانیم به برگزاری جشنواره بین‌المللی پژوهش‌های فرهنگی اشاره کنیم که طی چند سال اخیر تعطیل شده بود. قرار بود اختتامیه جشنواره در هفته پژوهش 21 آذر برگزار شود اما به دلیل مشغله آقای رئیس جمهور این مراسم به 19 دی موکول شد. به این دوره از جشنواره پنج هزار اثر از داخل کشور و بیش از 150 ثر از خارج از کشور ارسال شد.

زائری گفت: اقداماتی که براساس حوزه‌های تخصصی انجام می‌دهیم، در اختیار آقای اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می‌دهیم. آقای وزیر و وزارتخانه توجه زیادی به این حوزه دارند اما به هرحال بحث اجرا موضوع مهمی است که مربوط به عوامل مختلفی می‌شود. این روحیه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد و تا کنون توجه شأن به حوزه فرهنگ بر ما ثابت شده است.

وی افزود: اجرای پژوهش‌های حوزه فرهنگ در سطح جامعه نیازمند بودجه است. برای مثال بازی و انیمیشن سرمایه عظیمی را می‌طلبد که از توان دولت خارج است و بخش خصوصی باید وارد میدان شود.