سوراخ لایه ازون به اندازه بی‌سابقه‌ای رسید؛ تهدیدی جدی برای زمین وجود دارد

به گفته این کارشناس، این حفره یکی از بزرگترین حفره‌های ثبت شده است و تقریباً سه برابر برزیل است.

لایه ازون به‌عنوان یک سپر طبیعی عمل می‌کند و به طور مؤثر تشعشعات مضر خورشیدی به‌ویژه اشعه ماوراء بنفش (UV) را فیلتر می‌کند.

تغییر اندازه حفره تحت تأثیر یک نوار باد قوی در اطراف قطب جنوب است که در نتیجه چرخش زمین و تفاوت دما ایجاد می‌شود. این نوار به‌عنوان یک مانع عمل می‌کند و توده‌های هوا را در عرض‌های جغرافیایی قطبی جدا می‌کند.

پروفسور «پریسا آریا»، کارشناس شیمی و علوم جوی و اقیانوسی در دانشگاه «مک گیل» گفت که چگونه برخی مواد و ترکیبات شیمیایی به طور کاتالیزوری ازون را تخریب و خطراتی برای سلامت انسان و محیط زیست ایجاد می‌کنند.

آریا گفت که مولکول‌های گازی و هالوژنه ساطع شده توسط انسان باعث کاهش قابل توجه ضخامت لایه ازون شده است و در نتیجه، توانایی لایه ازون برای فیلتر کردن تشعشعات شدید کاهش می‌یابد.

در سال 1987 میلادی و دو سال پس از کشف لایه ازون، سران کشورها و دولت‌ها گردهم آمدند تا پروتکل مونترال را درباره موادی که لایه ازون را تخریب می‌کنند، امضا کنند و استفاده از کلروفلوئوروکربن‌ها (CFCs) - مواد شیمیایی که لایه محافظ را تخریب می‌کنند - ممنوع کردند.

با وجود امضای پروتکل مونترال، آریا تأکید می‌کند که به‌روز رسانی پروتکل‌ها ضروری است.

او گفت: ما باید از این تحولات بیشتر آگاه باشیم و با توسعه بیشتر پروتکل اصلی مونترال تدابیر جدیدی بیاندیشیم.

آریا گفت که ازون نقش مهمی در تنظیم آب و هوا با به دام انداختن گرما ایفا می‌کند.

در همین حال، پیشرفت‌های علمی ازجمله فناوری ماهواره‌ای و طیف‌سنج‌ها، امکان نظارت دقیق بر سطح ازون را فراهم می‌کنند.

این کارشناس روند ثابت بهبودی لایه ازون را تأیید کرد اما خواستار نظارت بیشتر بر این روند نیز شد.

وی تأکید کرد که برخی از ترکیبات هالوژنه که هنوز ممنوع نشده‌اند و به‌عنوان مثال در آسیا به‌ویژه چین برای کشاورزی و سایر اهداف استفاده می‌شوند، منتشر می‌شوند و اثرات نامطلوبی روی کره زمین و انسان‌ها خواهند داشت.

او تأکید کرد که چندین جایگزین پایدار برای این ترکیبات وجود دارد با این حال، هوشیاری برای جلوگیری از انتشار مواد خطرناک بسیار مهم است.

آریا خواستار کاهش جدی انتشار گازهای گلخانه ای شد که بر تغییرات آب و هوایی، کیفیت هوا و سلامتی تأثیر می‌گذارد.

این کارشناس برای محافظت از لایه ازون خواستار انجام تلاش‌های هدفمند در شهرهایی شد که بخش قابل توجهی از آلاینده‌ها در آن‌ها منتشر می‌شود. حمایت از شهرهای پاک‌تر، حمل‌و‌نقل پایدار و تغییر سبک زندگی در کاهش اثرات انسانی ضروری است.

همانطور که سازمان ملل می‌گوید، اگر می‌توانستیم کل لایه ازون را روی سطح مسطح آب‌های جهای پهن کنیم، کل ضخامت آن تنها حدود سه میلیمتر می‌شد و این همان چیزی است که از ما در برابر تشعشعات مضر فرابنفش محافظت می‌کند.

لایه ازون پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آن‌ها را به شکل پرتوهای فروسرخ درمی‌آورد و به سطح زمین می‌فرستد. ازون همچنین بر اثر واکنش‌های شیمیایی بین آلاینده‌های هوا و سایر انتشارات در جو پایین‌تر زمین یعنی تروپوسفر ایجاد می‌شود. در حالی که ازون یک سپر محافظ در استراتوسفر برای ما فراهم می‌کند، تماس مستقیم در تروپوسفر می‌تواند برای گیاهان، حیوانات و انسان مضر باشد.

**چرا اشعه فرابنفش (UV) برای ما مضر است؟

اغلب گفته می‌شود که ما به لایه ازون به‌منظور جلوگیری از اشعه فرابنفش نیاز داریم. می‌دانیم که اشعه‌های خورشید قدرت استریل کردن اشیا را دارند و این می‌تواند ویژگی خوبی باشد اما واقعیت مهم این است که اشعه فرابنفش می‌تواند باعث مرگ شود.

*چه چیزی باعث تخریب لایه ازون می‌شود؟

تا حد زیادی، انسان‌ها از طریق استفاده از «مواد تخریب‌کننده ازون» (ODSs) باعث تخریب آن می‌شوند. گازهایی مانند کلروفلوئوروکربن‌ها (CFCs)، هالون‌ها، CH3CCl3 (متیل کلروفرم)، CCI4 (تتراکلرید کربن)، هیدروکلرو فلوئوروکربن‌ها (HCFCs) و متیل برومید لایه ازون را تخریب می‌کنند. این مواد را می‌توان در یخچال‌ها، دستگاه‌های تهویه، آئروسل، حلال‌ها و آفت کش‌ها یافت.

**آیا لایه ازون واقعاً سوراخ است؟

پاسخ این سؤال «خیر» است. از این پدیده که اغلب به آن سوراخ لایه ازون گفته می‌شود همچنین می‌توان به‌عنوان «رقیق شدن چشمگیر» ازون یاد کرد که در بهار در نیمکره جنوبی (اوت-اکتبر) ظاهر می‌شود. در نیمکره شمالی نیز حفره‌های کوچک و سایر تغییرات وجود دارد.