چگونه جوان محبوب پیامبر رحمت و مهربانی باشیم؟

دوران جوانی بی‌تردید ارزشمندترین مقطع از عمر انسان‌ها به شمار می‌رود زیرا در جوانی است که آمادگی روحی و جسمی در اوج قرار دارد و به همین سبب بندگی و جلب رضایت الهی می‌تواند آسان‌تر و سریع‌تر اتفاق بیفتد، از این رو، رسول خدا (ص) می‌فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى خَلَقَ مَلَکاً یَنْزِلُ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ یُنَادِی یَا أَبْنَاءَ الْعِشْرِینَ جِدُّوا وَ اجْتَهِدُوا [1] خدا فرشته‌اى آفریده که هر شب از عرش فرود می‌آید و ندا کند: اى بیست ساله‌ها! جدّیت و تلاش داشته باشید». در این نوشتار با مرور احادیث نورانی پیامبر مهربانی‌ها حضرت محمّد صلّی الله علیه و آله، به برخی از کارهایی که جوان را در نزد خدای متعال به شکل ویژه مورد توجه قرار می‌دهد اشاره می‌کنیم.

***جوانی‌ام فدای خدا

هر چه دارایی‌ که انسان در راه خدا نثار می‌کند از ارزش بیشتری برخوردار باشد، اثر بیشتری در جلب رضایت الهی و تقرب به سوی او خواهد داشت زیرا خداوند به هیچ چیزی نیاز ندارد و انفاق چیزهای ارزشمندتر، تنها به سود خود انفاق کننده خواهد بود، چنان که قرآن کریم می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیِّباتِ ما کَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ لا تَیَمَّمُوا الْخَبیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذیهِ إِلاَّ أَنْ تُغْمِضُوا فیهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ حَمید؛ [2] اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید، از چیزهاى پاکیزه ‏اى که به دست آورده‌اید و از آن چه براى شما از زمین برآورده‏‌ایم، انفاق کنید و در پى ناپاکِ آن نروید که [از آن‏] انفاق نمایید، در حالى که آن را [اگر به خودتان مى ‏دادند] جز با چشم ‏پوشى [و بى‏ میلى‏] نسبت به آن، نمى‌گرفتید، و بدانید که خداوند، بى‏ نیاز ستوده [صفات‏] است.»

به همین خاطر است که شهیدان نزد خدای متعال جایگاه ویژه‌ای دارند زیرا ارزشمندترین دارایی خود یعنی جانشان را در راه خدا فدا کرده‌اند. در همین راستا، از بین مقاطع مختلف زندگی انسان، دوران جوانی، که فصل نشاط و شادابی و اوج توان جسمی و روحی انسان است ارزشمندترین بخش زندگی انسان دانسته می‌شود، از این رو اگر کسی جوانی خود را وقف اطاعت خدا کند محبوب ویژه خدا می‌شود چنان که رسول خدا (ص) می‌فرمایند: «إنَّ اللّهَ تَعالى یُحِبُّ الشّابَّ الَّذی یُفنی شَبابَهُ فی طاعَةِ اللّهِ تَعالى؛ [3] خداوند متعال، جوانى را که جوانى اش را در راه بندگى خدا سپرى کند، دوست مى‌دارد.»

***دوست داشتنى‌ترین مخلوقات پیش خداوند

یکی دیگر از عواملی که موجب فزونی محبت خداوند به بنده خود می‌شود آن است که از آزمون‌های خاص و دشواری که بر سر راه او قرار می‌گیرد با سربلندی بیرون آید. دوران جوانی نقطه کانونی آزمون‌های الهی است. زیبارویی در جوانی، آبستن آزمون‌های دشوار الهی است. جوان زیبارویی که زیبایی‌اش او را نفریبد و از راه طاعت الهی به سوی معصیت نکشاند شایسته تقدیر و تجلیل ویژه الهی خواهد بود. پیامبر مهربانی‌ها در این باره می‌فرمایند: «إِنَّ أَحَبَّ اْلخَلائِقِ إِلَى اللّه عَزَّوَجَلَّ شابٌّ حَدَثُ السِّنِّ فى صُوْرَةٍ حَسَنَهٍ جـَعَلَ شبابهُ وَجمالَهُ لِلّهِ وَطاعتِهِ، ذالِکَ الَّذى یُباهى بِهِ الرَّحْمنُ مَلائِکَتَهُ، یَقولُ: هذا عبْدى حقّا؛ [4] دوست داشتنى‌ترین مخلوقات پیش خداوند متعال نوجوانی زیبارو است که جوانى و جمال خویش را، براى خدا و در طاعت خدا قرار دهد. خداوند به چنین نوجوانى بر فرشتگان مى بالد و مى فرماید: حقا که این نوجوان بنده من است.»

***تدبیر و تفکر در جوانی

جوانی با همه نقاط قوتی که دارد چالش‌هایی نیز آن را تهدید می‌کند که یکی از آن‌ها ناپختگی و نسنجیده عمل کردن است. از این رو، جوانی که بتواند عقل و تدبیر خود را به کار بسته و احساسات خود را مطیع عقل خود گرداند مورد توجه ویژه خدای متعال قرار خواهد گرفت.

او در این باره می‌تواند از تجربه و تدبیر پیران و انسان‌های مجرب استفاده کند تا به تکرار تجربه دیگران گرفتار نشود. رسول گرامی اسلام در این باره نیز می‌فرمایند: «خَیْرُ شَبَابِکُمْ‏ مَنْ‏ تَشَبَّهَ‏ بِکُهُولِکُمْ‏ وَ شَرُّ کُهُولِکُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِشَبَابِکُم؛ ‏[5] بهترین جوانان شما آنانند که رفتارشان مثل رفتار پیرمردان، پخته و سنجیده باشد و بدترین پیران، کسانى اند که چون جوانان شما رفتار کنند.»

***توبه در جوانی

یکی دیگر از ویژگی‌های مثبتی که در صورت انجام در جوانی، ارزش بسیار بیشتری داشته و تجلیل ویژه خدای متعال را به دنبال خواهد داشت، توبه و بازگشت از گناهان است. رسول خدا صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: «إنَّ اللّه تَعالی یُحِبُّ الشّابَّ التّائِبَ؛ [6] به راستی که خداوند، جوان توبه کننده را دوست می‌دارد.»

***احترام به کهن‌سالان

یکی از آفت‌های نشاط و بالندگی جوانی آن است که می‌تواند جوان را به خود مغرور کرده و او را از احترام به کهنسالان بازدارد. جوانی که در جوانی احترام پیران را نگاه دارد نزد خدای متعال ارج و منزلت خواهد داشت چنان که رسول خدا صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: «مَا أَکْرَمَ شَابٌّ شَیْخاً لِسِنِّهِ إِلَّا قَیَّضَ‏ اللَّهُ‏ لَهُ‏ عِنْدَ کِبَرِ سِنِّهِ‏ مَنْ‏ یُکْرِمُه؛ ‏[7] هیچ جوانى، کهنسالی را به خاطر پیرى او احترام نمى کند مگر این که خدا کسى را از پیش آماده مى کند تا آن جوان را هنگام پیرى گرامى دارد و احترام کند.»

به‌طورکلی، خوبی‌هایی که در جوانی صورت می‌پذیرد از ارزش بیشتری نزد خدای متعال برخوردارند زیرا بیشترین اسباب تحریک انسان به گناه و غفلت از یاد خدا در این دوران اتفاق می‌افتد.

پی نوشت: [1] دیلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب( للدیلمی)، ناشر: الشریف الرضی‏، قم، 1412 ق، ج 1، ص 32. ‏[2] سوره بقره، آیه 267.[3] کنز العمّال: ج 15، ص 776، ح 43060. [4] المتقی الهندی، کنز العمال؛ ج15، ص 785، ح 43103. [5] طبرسى، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق - قم، چاپ: چهارم، 1412 ق / 1370 ش، ص 118. [6] المتقی الهندی، کنز العمال؛ ج 4، ص 209، ح 10185. [7] طبرسى، على بن حسن، مشکاة الأنوار فی غررالأخبار - نجف، چاپ: دوم، 1385ق / 1965م / 1344ش، ص168.