پیام مهم نخستین جلسه دیوان لاهه درباره نسل‌کشی اسرائیل در غزه

دیوان بین‌المللی دادگستری در شهر لاهه هلند روزهای پنج شنبه (21 دی) نخستین جلسه رسیدگی به شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی را به اتهام نسل کشی مردم فلسطین در نوار غزه آغاز کرد؛ جلسه‌ای که به روز جمعه هم کشیده شد.

اواخر ماه دسامبر بود که آفریقای جنوبی این پرونده را به دیوان بین‌المللی دادگستری تسلیم و تاکید کرد که رژیم صهیونیستی در طول جنگ اعلام‌شده خود علیه حماس در غزه «اقدام به نسل‌کشی» کرده‌است و از این مرجع قانونی خواست تا تمهیداتی اتخاذ کند که نیروهای ارتش رژیم به طور موقت هم که شده از ادامه عملیات مرگبار خود در منطقه دست بردارند.

به گفته مقام‌های این کشور آفریقایی، رژیم صهیونیستی از تعهدهای خود نسبت به معاهده بین‌المللی «کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت نسل‌کشی» یا به اختصار «کنوانسیون نسل‌کشی» تخطی کرده‌است.

در شکایت 84 صفحه‌ای آفریقای جنوبی از تل‌آویو استدلال شده که جنگ رژیم صهیونیستی در غزه ناقض الزام‌ها و تعهدها بر اساس کنوانسیون نسل‌کشی 1948 است. این کنوانسیون نسل‌کشی را اقدامی با هدف تخریب به صورت کلی یا جزئی، در سطح ملی، نژادی، قومی یا مذهبی معنا کرده‌است. آفریقای جنوبی همانند دیگر کشورهای جهان، اقدامات رژیم صهیونیستی در غزه را نسل‌کشی می‌داند چون با هدف تخریب بخش قابل توجهی از جمعیت این باریکه است.

از نگاه ناظران، اگر چه این پرونده چندین سال ادامه می‌یابد اما باید برای آن راه‌حل مقطعی نیز ارائه کرد. از این رو در درخواست آفریقای جنوبی از این دیوان آمده که حکمی را به صورت فوری و الزام‌آور برای رژیم صهیونیستی صادر تا سریعاً عملیات نظامی خود را در غزه و علیه آن متوقف کند.

***نگاه‌ها به برگزاری نخستین جلسه رسمی محاکمه رژیم

تردیدی وجود نداشت که این اقدام شجاعانه دولت آفریقای جنوبی علیه رژیم آپارتاید و کودک‌کش صهیونیستی با استقبال مردم و مقام‌های مختلف جهان مواجه شود و در مقابل، خشم رژیم و آمریکا را برانگیزد.

بنابراین از «باسم نعیم» عضو دفتر سیاسی حماس در نوار غزه گرفته تا وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و عفو بین‌الملل از این رفتار شجاعانه تقدیر کردند. «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان در حساب کاربری خود در ایکس (توئیتر سابق) نوشت: «از اقدام شجاعانه دولت آفریقای جنوبی علیه رژیم آپارتاید و کودک‌کش نزد دیوان بین‌المللی دادگستری (با استناد به کنوانسیون پیشگیری و مجازات نسل‌کشی 1948) قویاً حمایت می‌کنیم.»

افزون بر مواضع حمایتی مقام‌های مختلف، مردم حامی فلسطین نیز همزمان با برگزاری جلسه دیوان دادگستری بین‌المللی برای بررسی جنایت نسل‌کشی و کشتارهای رژیم صهیونیستی علیه ساکنان نوار غزه، تظاهرات گسترده در لاهه هلند در محکومیت این جنایت‌ها برگزار شد.

این تظاهرات ضدصهیونیستی در حالی برگزار شده‌بود که از روز چهارشنبه یعنی روز قبل برگزاری دادگاه لاهه در سراسر شهر به‌ویژه در مقابل دیوان بین‌المللی تدابیر شدید امنیتی برقرار شده و صدها افسر پلیس پیاده و سواره و وسایل نقلیه در محل مستقر شده‌بودند.

علاوه بر واکنش وزارت خارجه آمریکا که طبق رویه همیشگی ادعاها درباره ارتکاب نسل‌کشی از سوی رژیم صهیونیستی را بی‌اساس دانست اما واکنش نتانیاهو به محاکمه رژیم با عصبانیت زیاد همراه بود.

نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با خشم و عصبانیت به برگزاری نخستین دادگاه رسیدگی به جنایت‌های رژیم صهیونیستی در دیوان بین‌المللی دادگستری واکنش نشان داد و با بیان اینکه «نفاق و دورویی آفریقای جنوبی سر به فلک کشیده است»، مدعی شد: «در حالی که اسرائیل با نسل‌کشی علیه ملت خود مقابله می‌کند، به نسل‌کشی یک ملت دیگر متهم می‌شود…در حالی که ما با تروریست‌ها و دروغ‌پراکنی مبارزه می‌کنیم، امروز شاهد وارونگی (در قواعد) دنیا بودیم.»

***انعکاس گوشه‌ای از جنایت‌های رژیم در لاهه

پیشتر نیز گفته شد که مبنای شکایت آفریقای جنوبی بر این است که رژیم صهیونیستی اقدام‌هایی را با هدف پاکسازی نژادی در غزه انجام داده‌است. این در حالی است که هم آفریقای جنوبی و هم رژیم صهیونیستی کنوانسیون نسل‌کشی مصوب سال 1948 را امضا کرده‌اند که به دیوان دادگستری بین‌المللی صلاحیت قانونی برای قضاوت درباره این پرونده را می‌دهد.

بنابراین همه کشورهایی که کنوانسیون نسل کشی را امضا کرده‌اند، موظفند نه تنها مرتکب نسل‌کشی نشوند بلکه از آن جلوگیری و محکوم کنند. با این وجود، ارتش رژیم صهیونیستی در طول جنایت‌ها خود در نوار غزه بیش از 23 هزار فلسطینی را شهید و حدود 60 هزار نفر دیگر را زخمی کرده است که 70 درصد آنها را کودک و زن تشکیل می‌دهد.

تیم حقوقی آفریقای جنوبی در دیوان بین‌المللی دادگستری سعی کرد بخشی از نسل‌کشی و جنایت صهیونیست‌ها را در این حدود یکصد روز جنگ به تصویر بکشد و اعلام کرد: مردم فلسطین در غزه محاصره شده و از اصول اولیه زندگی محروم هستند؛ تأسیسات غیرنظامی در نوار غزه تحت بمباران مداوم است؛ کودکان غزه از آب، غذا و آموزش محروم هستند؛ بیشتر ساختمان‌ها و تأسیسات غزه از زمین بررسی می‌شود؛ روزانه 48 زن و 117 کودک در نوار غزه کشته می‌شوند؛ بیش از 10 کودک در نوار غزه هر روز دست‌کم یکی از اعضای بدن خود را از دست می‌دهند؛ کشتار غزه و مردم آن باید متوقف شود؛ قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برای تسهیل دسترسی کمک به غزه اجرایی نشده‌است.

این تیم در بخشی دیگر، با اشاره به آواره شدن حدود 2 میلیون آواره در نوار غزه، تصریح کرد: نوار غزه 16 سال است که از محاصره مداوم رنج می‌برد؛ کمبود دارو، آب و برق در نوار غزه هزاران نفر را تهدید می‌کند؛ خانواده‌ها در نوار غزه متفرق و اعضای آن‌ها به مکان‌های نامعلومی منتقل شدند؛ صدها معلم و استاد دانشگاه در نوار غزه کشته شدند؛ اسرائیل همچنان مسئولیت خود را در قبال بحران انسانی که در نوار غزه ایجاد کرده است، انکار می‌کند...

***چرا برگزاری نخستین جلسه رسیدگی به شکایت علیه رژیم مهم بود؟

موضع‌گیری خشمگینانه نتانیاهو از برگزاری نخستین جلسه رسیدگی به اتهام‌های رژیم از تبعات تصمیم دیوان دادگستری لاهه برای تل‌آویو پرده برمی‌دارد. عقب‌نشینی نتانیاهو حتی در آستانه نشست نیز مشهود بود و مدعی شد: «اسرائیل هیچ قصدی برای اشغال دائم غزه یا آواره کردن غیرنظامیان آن ندارد. اسرائیل با حماس می‌جنگد نه با مردم فلسطین ما این کار را با رعایت کامل قوانین بین‌المللی انجام می‌دهیم.»

تاکتیک دیگر رژیم این بود که کارشناسان حقوقی ارشد از جمله یکی از بازماندگان هولوکاست را به دادگاه لاهه فرستاد تا با اتهام ارتکاب نسل کشی علیه فلسطینی‌ها در غزه مقابله کنند.

چرا که نتانیاهو به خوبی می‌دانست که این رودررویی با دیوان بین‌المللی دادگستری برای رژیم اشغالگر امری غیرعادی و غیر معمول است. صهیونیست‌ها معمولاً تصمیم‌های سازمان ملل و دادگاه‌های بین‌المللی را غیرعادلانه و مغرضانه می‌دانند اما در این قضیه ناگزیر به حضور و ایفای نقش فعال‌تر شدند.

از نگاه ناظران جلسه‌های محاکمه رژیم صهیونیستی به اتهام نقض کنوانسیون نسل کشی در دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان ارگان اصلی قضائی سازمان ملل متحد یک گام مهم بود و محکومیت نسل‌کشی تأثیر چشمگیری بر جایگاه این رژیم در صحنه بین‌الملل دارد.

حتی در صورت امتناع رژیم از اجرای حکم آتی دیوان، سایر کشورها می‌توانند تل‌آویو را برای انجام آن تحت فشار قرار دهند و در نهایت حمایت متحدان غربی از رژیم در جریان نسل‌کشی غزه به تدریج تضعیف می‌شود. همان طور که «وال استریت ژورنال» نوشته‌است: صدور رأی دیوان بین‌المللی دادگستری بر آتش‌بس موقت، متحدان اسرائیل به‌ویژه واشنگتن را بر سر دوراهی قرار می‌دهد.

البته قبل از برگزاری نشست دیوان دادگستری لاهه نشانه‌هایی از اختلاف میان آمریکا و رژیم به چشم می‌خورد و رسانه‌های عبری و آمریکایی ضمن گزارش «تنش بی‌سابقه» در روابط تل‌آویو و واشنگتن، از فشار کاخ‌سفید بر بنیامین نتانیاهو برای «پایان دادن به جنگ زمینی غزه» خبر داده و دلیل آن را «از دست رفتن آبروی بایدن» توصیف کرده بودند.

همچنین شبکه آمریکایی «سی‌ان‌ان» در گزارشی از ماهیت روابط تل‌آویو و واشنگتن پرده برداشت و آورد: «تنش بی سابقه‌ای بین مقامات کاخ سفید و نتانیاهو در جریان است؛ بایدن احساس می‌کند که هزینه سیاسی ایستادن در کنار اسرائیل را می‌پردازد و رهبری جهانی واشنگتن با این ضربه سخت، تهدید می‌شود.»

بعد از حواشی سفر «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید به تل‌آویو، «باراک راوید» خبرنگار «فاکس‌نیوز»، به نقل از منابع آمریکایی درباره پیام اصلی او تاکید کرد که سالیوان به نتانیاهو و کابینه جنگ تل‌آویو گفت که «نبردهای زمینی در غزه باید ظرف چند هفته پایان یابد، نه چند ماه.»

بنابراین نخستین جلسه رسیدگی به شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی به اتهام نسل کشی فلسطینیان در نوار غزه را می‌توان تیر خلاصی بر پیکر بی‌رمق نتانیاهو و رژیم او قلمداد کرد؛ رخدادی که افزون بر رسوایی و محکومیت حقوقی رژیم صهیونیستی، متحدان غربی را نیز به دلیل هزینه‌های ناشی از حمایت بی‌چون و چرا از ارتکاب یک فاجعه ضدبشری به تدریج در مقابل زیاده‌خواهی نتانیاهو قرار خواهد داد.