«قلاویزان»؛ آوردگاهی مهم در دوران دفاع مقدس

قلاویزان، در موقعیت جغرافیایی جنوب غربی شهر مهران، پس از کوه «چکه موسی» با طول تقریبی 22 کیلومتر در امتداد یال‌های دامنه غربی کبیرکوه از سمت شرق به غرب واقع شده است.

سایر بلندی‌های مهم قلاویزان تپه‌های 254، 244، 249، 225 و 175 هستند که به‌صورت نواری هلالی شکل از جنوب‌شرق تا جنوب‌غرب مهران گسترش یافته‌اند. این منطقه با وجود پستی و بلندی‌های تپه‌ماهوری شکل، از موقعیت مهم نظامی برخوردار است، به طوری که با استقرار روی بلندی‌های اصلی آن، کیلومترها دشت، آبادی و شهرهای پیرامونی مانند مهران، زرباطیه و بدره عراق در سیطره دید قرار می‌گیرد.

دشمن بعثی در ابتدای جنگ تحمیلی متأثر از موقعیت راهبرد قلاویزان، این کوهستان خشک را اشغال کرد و با ایجاد میادین مین، سنگرهای فراوان، کانال‌ها و بشکه‌های انفجاری، مواضع خود را در آخرین سطح ممکن مستحکم کرد.

ارتش عراق برای تأمین امنیت یگان‌های خود و پدافند مطمئن، حجم وسیعی از موانع مصنوعی شامل میادین مین متنوع، سیم‌های خاردار در اشکال مختلف، کانال‌های ضد نفر و ضد تانک و سنگرهای کمین را ایجاد کرده بود.

این حجم از موانع در محور قلاویزان عمق و گستردگی بیشتری داشت؛ به‌طوری‌که در محور مهران-بهرام‌آباد و رودخانه کنجان چم حداکثر عمق موانع 370 متر بود، اما در محور قلاویزان عمق موانع به بیش از 600 متر می‌رسید.

همه این موانع در حالی است که ناظرانی چون زیارت‌کنندگان سال‌های اخیر یادمان قلاویزان اذعان دارند، شیب تیز و تند کوهستان گرم و خشک و مرتفع قلاویزان به نحوی است که حتی بدون وجود موانع چند لایه مهندسی نظامی و بدون فرض آتش‌باری بی‌وقفه ارتش بعث، صعود بر بلندای بعضی از ارتفاعات قلاویزان دشوار و در مواردی ناممکن به‌نظر می‌رسد، البته باید در خاطر داشت که دوران دفاع مقدس مقطع انجام ناممکن‌ها توسط نوجوانان و جوانانی بود که در کوره آتش و کوران ایثار آب‌دیده شده بودند.

قلاویزان از آوردگاه‌های مهم دوران جنگ ایران و عراق به‌شمار می‌رفت که عملیات‌های مختلفی از جمله والفجر سه، والفجر پنج و کربلای یک در این منطقه به وقوع پیوست. اهمیت این ارتفاعات همچنین در این بود که به نوعی نزدیک‌ترین جبهه جنگی به بغداد محسوب می‌شد، بیش از 6 هزار رزمنده در عملیات‌های مختلف از سراسر ایران در مهران و این منطقه شهید شدند.

ارتفاعات قلاویزان نهایتاً پس از 6سال با اجرای عملیات کربلای یک در 10 تیرماه سال 65 از سوی نیروهای ایرانی آزاد شد.

این ارتفاعات خاطره مجاهدت و رشادت سردار دل‌ها را در خود به یادگار دارد، شهید حاج‌قاسم سلیمانی و لشکر تحت امر وی با 10 گردان پیاده در عملیات کربلای یک حضور یافتند و توانستند خطوط دفاعی دشمن از امامزاده سیدحسن مهران تا ارتفاعات قلاویزان که دشمن چندین رده پدافندی داشت را در هم بشکنند تا ارتفاعات قلاویزان که از سال 1359 در اشغال و تصرف دشمن بود، به تصرف رزمندگان اسلام دربیاید.

یادمان شهدای قلاویزان در شش کیلومتری جنوب‌غرب مهران و در مجاورت مرز و ارتفاعات غربی قلاویزان قرار دارد و هرساله میزبان زائران زیادی است که به استان ایلام سفر می‌کنند.