روش برخورد پیامبر (ص) با ماه شعبان

در قسمتی از صلوات شعبانیه می‌خوانیم «... الَّذِی کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ یَدْأَبُ فِی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ فِی لَیَالِیهِ وَ أَیَّامِهِ بُخُوعاً لَکَ فِی إِکْرَامِهِ وَ إِعْظَامِهِ إِلَى مَحَلِّ حِمَامِهِ؛ یعنی «و رسولت صلى الله علیه و آله (در ماه شعبان) جهد و کوشش بسیار به نماز و روزه در شبها و روزهاى این ماه داشت و براى فروتنى به درگاه تو این ماه را تا به آخر محترم و گرامى مى داشت.

در این فراز رفتار رسول خدا صلی الله علیه و آله در قبال ماه شعبان روزه‌داری و قیام برای عبادت در شب و روز این ماه بود. ایشان این عمل را به جهت تکریم و تعظیم یا بزرگداشت ماه شعبان انجام می‌داد، منتها در این مسیر «باخعانه» رفتار می‌کردند: «بُخُوعاً لَکَ فِی إِکْرَامِهِ وَ إِعْظَامِهِ».

 «باخع» از مادّه‌ «بَخع» به معنای هلاک کردن خود از شدت غم و‌ اندوه است. این عبارت را در آیه سوم سوره شعرا می‌بینیم، آنجا که خداوند خطاب به پیامبرش فرمود «لَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَفْسَکَ أَلَّا یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ»؛ یعنی (ای پیامبر) شاید تو می‌خواهی برای اینکه آنان ایمان نمی آورند، خود را از شدت اندوه هلاک کنی!

بنابراین معنای این فراز اینگونه می‌شود که پیامبر صلی الله علیه و آله به جهت تکریم، تعظیم و بزرگداشت ماه شعبان، خود را به شدت به مشقت می‌انداخت به گونه ای که روزها به روزه‌داری می‌پرداختند و شب‌ها برای خدا برای عبادت قیام می‌کردند. دلیل این سخت‌کوشی در عمل ماه شعبان هم قطعاً آمادگی جهت ورود به ماه مهمانی خدا یعنی ماه مبارک رمضان بود.

این فراز از صلوات شعبانیه نشان می‌دهد که سیره و روش زندگانی پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت وحی علیهم السلام با امور روزمره ما بسیار تفاوت دارد؛ در جایی که برترین مخلوق خدا که به اذن الله تمام علم و قدرت و حکمت خداوند در دستان اوست، اینچنین مشغول عبادت است، عمده ما انسان‌ها در پیچ و خم زندگانی دنیا صرفاً به دنبال یک لقمه نان می‌گردیم و نماز و عبادت را هم از سر عادت انجام می‌دهیم؛ در حالی که اگر امور روزمره خود را با نیت‌های خدایی و با نیت صالحیت انجام دهیم، امید است اعمال ما جزو عبادت محسوب شود؛ از این جهت گاهی انسان با یک اصلاح نیت می‌تواند جنس عمل خود را ارتقاء دهد.