عملکرد مدیران زیر ذره‌بین شفافیت صورت‌های مالی شرکت‌های دولتی

با شفاف‌شدن عملکرد شرکت‌های دولتی، زمینه برای شفاف‌شدن عملکرد هر یک از مدیران و تصمیمات آن‌ها مهیا و اصولاً تصمیمات خارج از ضابطه یا رانت و فساد و حتی امضا‌های طلایی به کمک این رویکرد اصلاح خواهد شد و همین مسیر اتخاذ تصمیمات عقلایی مدیران شرکت‌های دولتی و همچنین بهبود فرایند تصمیم‌گیری مبتنی بر حکمرانی خوب رقم خواهد خورد.
از جنبه‌های مهمی که در بهبود عملکرد شرکت‌های دولتی که ذیل شفاف‌شدن صورت‌های مالی این شرکت‌ها باید در نظر گرفته شود، کاهش هزینه‌های دولتی است. شرکت‌های دولتی اغلب از سوی دولت تأمین مالی می‌شوند و هر گونه ناکارآمدی یا زیان مالی ناشی از این شرکت‌ها می‌تواند بر بودجه دولت تأثیر بگذارد. با بهبود عملکرد شرکت‌های دولتی و پایدارکردن آن‌ها از نظر مالی ذیل بهبود عملکرد مدیران، دولت می‌تواند بار مالی خود را کاهش دهد و منابع را به طور مؤثرتری به سایر حوزه‌های اولویت‌دار تخصیص دهد. از طرف دیگر یکی از راه‌های افزایش شفافیت و پاسخگویی شرکت‌های دولتی، متعادل‌کردن هزینه‌های حقوق و دستمزد مدیران بر اساس عملکرد آنهاست. این امر مدیران را تشویق می‌کند برای نتایج بهتر تلاش کنند و تضمین می‌کند پاداش آن‌ها مستقیماً با دستاورد‌های آن‌ها مرتبط است. با اجرای ساختار‌های پرداخت مبتنی بر عملکرد، شرکت‌های دولتی می‌توانند مسئولیت‌پذیری را تشویق و عملکرد بهبودیافته را در تمام سطوح سازمان هدایت کنند.
شفافیت در عملکرد شرکت‌های دولتی برای ارتقای حکمرانی خوب و پاسخگویی بسیار مهم است. با در دسترس قراردادن صورت‌های مالی برای عموم و پاسخگویی شرکت‌های دولتی در قبال اقدامات خود، دولت می‌تواند از عملکرد اخلاقی و کارآمد این سازمان‌ها اطمینان حاصل کند. شفافیت همچنین به ایجاد اعتماد در میان سهامداران از جمله سرمایه‌گذاران، کارکنان و عموم مردم کمک می‌کند و در نهایت به موفقیت بلندمدت شرکت‌های دولتی کمک می‌کند، از همین رو نیز تصمیم مجلس مبنی بر الزام انتشار علنی صورت‌های مالی شرکت‌های دولتی به عنوان بخشی از قانون بودجه 1403، گامی مثبت در جهت افزایش شفافیت و پاسخگویی در اقتصاد ایران است. با تبدیل این الزام قانونی، دولت تعهد خود را به ترویج حکمرانی خوب و اطمینان از عملکرد شرکت‌های دولتی به شیوه‌ای شفاف و مسئولانه نشان می‌دهد.
 «شفافیت و نظارت بر عملکرد شرکت‌های دولتی در ایران» زمینه‌ساز افزایش بهره‌وری و کارآمدی دولت
ارسلان محمدی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با «جوان» در پاسخ به این سؤال که جایگاه شفافیت در عملکرد شرکت‌های دولتی برای بودجه دولت به چه صورت است، اظهار کرد: اقتصاد ایران به شدت به شرکت‌های دولتی متکی است که دارایی‌ها و بودجه‌های قابل توجهی دارند. نظارت بر عملکرد این شرکت‌ها برای اطمینان از عملکرد کارآمد و پاسخگویی بسیار مهم است. موضوع شفافیت در افشای صورت‌های مالی و عملکرد شرکت‌های دولتی موضوع بحث و اصلاح در سال‌های اخیر بوده است. ضرورت شفافیت در عملکرد شرکت‌های دولتی در ایران برای اولین بار در سال 1401 شناخته شد. قانون بودجه سال 1400 انتشار عمومی صورت‌های مالی شرکت‌های دولتی را الزامی کرد و آن را جزء مهمی از بودجه سالانه قرار داد، اما در لایحه بعدی دولت، ماده شفافیت حذف شد.
وی با اشاره به نقش اساسی شفافیت در ارتقای پاسخگویی، اعتماد و حکمرانی خوب عنوان کرد: شفافیت نقش اساسی در ارتقای پاسخگویی، اعتماد و حکمرانی خوب دارد. در زمینه شرکت‌های دولتی، شفافیت تضمین می‌کند که مدیران اجرایی در قبال اقدامات و تصمیمات خود پاسخگو هستند. شفافیت با در دسترس قراردادن صورت‌های مالی و شاخص‌های عملکرد، به ذی‌نفعان از جمله مردم و سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد سلامت مالی و کارایی عملیاتی این شرکت‌ها را ارزیابی کنند، این موضوع به نوبه خود اعتماد را تقویت، سرمایه‌گذاری را جذب و رقابت سالم را ترویج می‌کند. همچنین گزارش شفاف صورت‌های مالی امکان ارزیابی جامع عملکرد شرکت‌های دولتی را فراهم می‌کند. همچنین ذی‌نفعان را قادر می‌سازد زمینه‌های ناکارآمدی مانند هزینه‌های بیش از حد یا سوءمدیریت منابع را شناسایی کنند و اقدامات مناسب را برای اصلاح آن‌ها انجام دهند. با ارتقای پاسخگویی، شفافیت مدیران را تشویق می‌کند تصمیمات آگاهانه بگیرند و تخصیص منابع را بهینه کنند که به بهبود کارایی منجر می‌شود.
محمدی با اشاره به افزایش بهره‌وری به عنوان خروجی و مزیت بعدی شفافیت در عملکرد شرکت‌های دولتی اظهار کرد: شفافیت در عملکرد شرکت‌های دولتی زمینه‌ای را برای محک‌زدن و مقایسه بهره‌وری آن‌ها با سایر نهاد‌ها در همان بخش فراهم می‌کند. این مقایسه می‌تواند زمینه‌هایی را که شرکت‌های دولتی از همتایان خصوصی خود عقب هستند، شناسایی و اجرای استراتژی‌هایی برای افزایش بهره‌وری را امکانپذیر کند. افشای شفاف صورت‌های مالی همچنین دسترسی به سرمایه و وام را تسهیل می‌کند و شرکت‌های دولتی را قادر می‌سازد در فناوری‌ها و زیرساخت‌های مدرن سرمایه‌گذاری کنند و بهره‌وری را افزایش دهند. همچنین انتشار عمومی صورت‌های مالی به ذی‌نفعان اجازه می‌دهد سلامت مالی و دوام شرکت‌های دولتی را ارزیابی کنند. این افزایش نظارت، شرکت‌های دولتی را وادار می‌کند عملکرد خود را برای جذب سرمایه‌گذاری و حفظ اعتماد عمومی بهبود بخشند.
وی در پایان گفت: شفافیت در عملکرد شرکت‌های دولتی جزء حیاتی یک اقتصاد خوب است. ایران اهمیت شفافیت را درک و گنجاندن آن در قانون بودجه را احیا کرده است. شفافیت با در دسترس قراردادن صورت‌های مالی و شاخص‌های عملکرد، مسئولیت‌پذیری را ارتقا، کارایی را افزایش و بهره‌وری را افزایش می‌دهد و عملکرد کلی شرکت‌های دولتی را بهبود می‌بخشد. برای تحقق کامل این مزایا، ایجاد یک چارچوب جامع، رسیدگی به چالش‌ها و پرورش فرهنگ شفافیت و پاسخگویی در این شرکت‌ها ضروری است.