بنابراین گزارش، روند مبادلات تجاری کشور، واردات خودرو سواری نو، کشنده‌ها، شمش طلا، گوشی تلفن‌همراه، محصولات پتروشیمی، اقلام عمده کالاهای وارداتی و صادراتی و کالاهای اساسی، کشورهای عمده مقاصد صادراتی و طرف معامله واردات، تراز تجاری کشور بدون نفت و با احتساب نفت، صادرات فرش‌ و ترانزیت خارجی از عمده‌ترین مواردی است که در 40 نکته جمع بندی و در گزارش معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران به صورت مختصر به آنها پرداخته شده است.

رضوانی‌فر، شاخص‌های مهم آماری تجارت خارجی کشور در سال گذشته را در 40 نکته به شرح زیر بیان کرد.

صادرات نفت در سال گذشته 8.6 درصد رشد داشت

نکته 1- صادرات 12 ماهه سال 1402 بدون احتساب صادرات برق، نفت، خدمات فنی مهندسی و تجارت‌چمدانی 49.4 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال قبل از آن 8.9 درصد کاهش داشته است.

نکته 2- صادرات نفت در 12 ماهه 1402، به میزان 35.9 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال 1401 رشدی 8.6 درصدی داشته است.

نکته 3- صادرات خدمات فنی مهندسی در سال 1402 به 1.3 میلیارد دلار بالغ شده که نسبت به سال 1401 تغییر نداشته است. (این آمار شامل خدمات فنی مهندسی دارای قرارداد می‌باشد).

نکته 4- صادرات از محل تجارت چمدانی به 300 میلیون دلار بالغ شده که نسبت به سال قبل از آن رشدی 90 درصدی داشته است. (در کنار مبادلات تجاری با کشورهای عضو CIS از طریق گمرکات آستارا، باجگیران، پلدشت، دوغارون، سرخس، سرو، لطف آباد و نوردوز در این رویه فعال هستند).

نکته 5- مجموع صادرات کشور با احتساب نفت، برق، تجارت چمدانی 86.9 میلیارد دلار بوده است.

نکته 6- مجموع واردات کشور (بدون احتساب شمش طلای استاندارد) 64.3 میلیارد دلار بوده است که رشد 6.7 درصدی نسبت به سال قبل از آن دارد.

30 تن شمش طلای وارد کشور شد

نکته 7- در 12 ماهه سال 1402 بیش از 30 تن شمش طلای استاندارد به ارزش 1.9 میلیارد دلار وارد کشور شده است که در خصوص لحاظ کردن آن در زمره واردات کشور این ملاحظه را باید در نظر داشت که عملاً از طریق واردات شمش طلای استاندارد (3 درصد کل واردات کشور) وجوه حاصل از صادرات به کشور بازگشته است.

نکته 8- کل واردات کشور با احتساب همه اقلام به علاوه شمش طلای استاندارد به 66.3 میلیارد دلار رسیده است.

20 میلیارد دلار مازاد تجارت خارجی

نکته 9- در 12 ماهه 1402 با احتساب صادرات نفت خام، خدمات فنی مهندسی و برق شاهد بالغ بر 20.6 میلیارد دلار مازاد تجارت خارجی هستیم.

نکته 10- در 12 ماهه سال 1402 بدون احتساب نفت خام، خدمات فنی و مهندسی و برق به حدود 16.8 میلیارد دلار کسری تجارت خارجی داشته‌ایم.

نکته 11- حجم تجارت خارجی کشور در سال 1402 (مجموع واردات و صادرات کلیه اقلام) به 153 میلیارد دلار رسیده است که نسبت به سال 1401 رشدی 2.6 درصدی داشته است.

نکته 12- وزن صادرات (بدون نفت خام) به حدود 136.4 میلیون تن بالغ شد که رشدی 9.8 درصدی نسبت به سال 1401 داشته است.

نکته 13- صادرات کالاهای پتروشیمی در سال 1402 به میزان 48.8 میلیون تن به ارزش 19.4 میلیارد دلار بوده است که کاهش 28.6 درصدی در ارزش را شاهد بوده است که ناشی از کاهش قیمت متوسط اقلام صادراتی پتروشیمی از 496 دلار در سال 1401 به 398 دلار در سال 1402 بوده است.

چرا ارزش صادرات محصولات پتروشیمی کم شد؟

نکته 14- متوسط قیمت اقلام صادراتی پتروشیمی در سال 1402 حدود 398 دلار بوده که نسبت به عدد 496 دلاری سال 1401 متوسط قیمت کاهشی 98 دلاری حدود 20 درصدی داشته است. به تعبیری اگر حجم صادر شده در سال 1402 با متوسط قیمت سال 1401 صورت می‌گرفت ارزش صادرات اقلام پتروشیمی بجای 19 میلیارد دلار به 24 میلیارد دلار بالغ می‌شود.

نکته 15- در بین 10 قلم کالاهای صادراتی بیشترین رشد ارزش متعلق به گازهای نفتی (63 درصد)، سنگ‌آهن (62.5 درصد) و قیر (22 درصد) بوده است.

نکته 16- در بین 10 قلم عمده کالاهای صادراتی بیشترین کاهش در ارزش به ترتیب متعلق بوده به گاز طبیعی مایع شده (59 درصد) پروپان مایع شده (19 درصد) و بوتان مایع شده (6 درصد).

نکته 17- متوسط ارزش هر تن کالاهای صادراتی 362 دلار بوده که کاهش 17 درصدی نسبت به‌سال 1401 داشته است.

نکته 18- وزن واردات با حدود 39 میلیون تن شاهد افزایش 4.4 درصدی نسبت به سال 1401 داشته است.

نکته 19- بیشترین افزایش از لحاظ ارزش در کالاهای وارداتی به ترتیب متعلق است به شمش طلای استاندارد (البته با لحاظ کردن نکته 7)، تراکتور 93 درصد رشد و قطعات منفصله جهت تولید خودروی سواری با رشدی 78 درصدی. (در کد تعرفه 98870312)

کاهش 50.4 درصدی واردات گندم در سال گذشته

نکته 20- در بین 10 قلم کالای وارداتی بیشترین کاهش به لحاظ ارزش به ترتیب متعلق بوده است به گندم 50.4 درصد، برنج 42.6 درصد و دانه سویا با 24.3 درصد کاهش نسبت به سال 1401.

نکته 21- اقلام اساسی شامل ذرت دامی، دانه سویا، برنج، روغن دانه آفتابگردان، کنجاله سویا و گندم موجود در فهرست 10 قلم اول کالاهای وارداتی در مجموع از نظر وزنی 48.6 درصد و از نظر ارزشی 15.4 درصد از کل واردات کشور بوده است.

سهم کالای اساسی از کل ارزش واردات 29.4 درصد است

نکته 22- میزان واردات 25 قلم کالای اساسی در 12 ماهه 1402 بالغ بر 24.7 میلیون تن و به ارزش 19.5 میلیارد دلار بود که 63.4 درصد از وزن و 29.4 درصد از ارزش کل واردات را به خود اختصاص داده‌اند.

نکته 23- در بین اقلام اساسی وارداتی اگر صرفاً اقلام خوراکی را لحاظ نماییم به اعداد جالب 23.5 میلیون تن (60 درصد از کل واردات کشور از لحاظ وزن) به ارزش 14.3 میلیارد دلار (22 درصد از کل واردات کشور از لحاظ ارزش) می‌رسیم.

نکته 24- متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی 1697 دلار بوده که نسبت به رقم 1614 دلار در سال 1401 رشدی 5 درصدی داشته است.

224 میلیون دلار خودرو وارد کشور شد/ واردات تلفن همراه به 3.2 میلیارد دلار رسید

نکته 25- واردات خودروی سواری نو (ذیل تعرفه 8703) بالغ بر 11 هزار و 236 دستگاه به ارزش 224 میلیون دلار بوده است.

نکته 26- واردات گوشی تلفن همراه در همه انواع (تعرفه‌های 85171210، 85171390، 85171220، 85171420) در دو رویه تجاری و مسافری 14.7 میلیون دستگاه به ارزش 3.2 میلیارد دلار بوده است.

نکته 27- آمار واردات قطعی کشنده (کامیون) حدود 6 هزار و 500 دستگاه به ارزش 850 میلیون دلار بوده است.

نکته 28- واردات اجزا و قطعات موتورسیکلت به وزن 91 هزار تن حدود 782 میلیون دلار بوده است.

نکته 29- واردات اجزا و قطعات خودرو به وزن 643 هزار تن حدود 6 میلیارد دلار بوده است.

نکته 30- بالاترین حجم مبادلات تجاری (جمع واردات و صادرات) بدون نفت به ترتیب در گمرکات استان‌های هرمزگان (34 میلیارد دلار 29 درصد کل مبادلات تجاری کشور از حیث ارزش)، تهران (15.4 میلیارد دلار 14 درصد کل مبادلات تجاری کشور از حیث ارزش) و خوزستان (15.1 میلیارد دلار 13 درصد کل مبادلات تجاری کشور از حیث ارزش) بوده است.

نکته 31- از نظر ارزش صادراتی، گمرکات استان‌های هرمزگان، بوشهر، خوزستان، کرمانشاه، آذربایجان‌غربی و تهران در صدر جدول هستند و از نظر ارزش وارداتی، گمرکات استان‌های هرمزگان، تهران، خوزستان، کرمان، بوشهر و مازندران در صدر بوده اند.

بزرگ‌ترین مقاصد تجاری در سال 1402

نکته 32- بزرگترین مقاصد تجاری در سال 1402 عبارت بودند از چین (13.9 میلیارد دلار)، عراق (9.2 میلیارد دلار)، امارات متحده عربی (6.6 میلیارد دلار) ترکیه (4.2 میلیارد دلار) و هند (2.2 میلیارد دلار). این 5 کشور در مجموع سهمی حدود 74.5 درصدی از نظر وزن و 73 درصدی از نظر ارزش به خود اختصاص داده است.

نکته 33- بزرگترین مبادی واردات (کشورهای طرف معامله واردات) به ترتیب امارات متحده عربی 20.8 میلیارد دلار)، چین (18.5 میلیارد دلار)، ترکیه (7.5 میلیارد دلار)، آلمان (2.2 میلیارد دلار) و هند (1.9 میلیارد دلار) بوده است. این 5 کشور در مجموع از نظر وزن حدود 65 درصد و از نظر ارزش 77 درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده اند.

نکته 34- مجموع تجارت با 15 کشور همسایه در سال 1402 به حدود 60.8 میلیارد دلار بالغ شده است که رشدی 1.4 درصدی نسبت به سال 1401 داشته که شامل 28.3 میلیارد دلار صادرات به 15 کشور و 32.5 میلیارد دلار واردات از 15 کشور بوده است.

چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران

نکته 35- بزرگترین شریک تجاری کشور با لحاظ کردن مجموع مبادلات (واردات و صادرات) بدون نفت به ترتیب عبارتند از چین (مجموع 32.4 میلیارد دلار)، امارات متحده عربی (27.4 میلیارد دلار)، ترکیه (11.7 میلیارد دلار) و عراق (9.8 میلیارد دلار).

نکته 36- تراز تجاری کشور بدون نفت با چین، امارات و ترکیه منفی و با عراق مثبت است.

نکته 37- در سال 1402 برای واردات قطعات منفصله خودرو در تمامی کد تعرفه‌ها (6 میلیارد دلار)، اجزا و قطعات موتور سیکلت (782 میلیارد دلار)، کشنده (850 میلیون دلار)، خودروی سواری نو (224 میلیون دلار)، اتوبوس (25 میلیون دلار) و آمبولانس و... مجموعاً 8.2 میلیارد دلار منابع

ارزی کشور صرف شده است.

ترانزیت خارجی کشور به 17.8 میلیون تن رسید

نکته 38- ترانزیت خارجی کشور در 12 ماهه 1402 حدود 17.8 میلیون تن بوده است که رشدی 36.5 درصدی نسبت به سال 1401 داشته است.

نکته 39- بیشترین رشد ترانزیت خارجی در گمرکات پرویزخان، آستارا، باشماق و سرخس بوده است.

نکته 40- صادرات فرش دستباف ایران از رکورد 2 میلیارد دلاری سالانه خود در دهه هفتاد و میانگین نیم میلیارد دلاری در سال در 10 سال پیش از تحریم‌های ظالمانه آمریکا به کمتر از 50 میلیون دلار در سال 1402 رسیده است.

چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در سال گذشته