علائم و راه‌های کنار آمدن با بازنشستگی و لذت بردن از آن

فروغ نیلچی‌زاده اظهار کرد: بسیاری از افراد در سال‌هایی که مشغول به فعالیت هستند، به روز‌های طلایی بازنشستگی فکر می‌کنند و برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند؛ مثلا تصمیم می‌گیرند دور دنیا را بگردند و از زندگی بیشترین لذت را ببرند. اما به محض اینکه بازنشستگی فرا می‌رسد، نوعی احساس از دست دادن هویت برای بازنشستگان ایجاد می‌شود. فرقی نمی‌کند که چه شغلی داشته باشید. ممکن است بعد از بازنشستگی این سوالات برایتان مطرح شود که اکنون چه کسی هستید و برای چه هدفی تلاش می‌کنید؟

این روانشناس گفت: در دوران بازنشستگی مشکلات دیگری هم ایجاد می‌شود؛ مثلا پول کمتر و وقت بیشتر. به همین دلیل کنار آمدن با این شرایط جدید و این تحول بزرگ، باعث ایجاد برخی مشکلات روانی مثلا اضطراب و افسردگی می‌شود.

وی افزود: اگر در ابتدای دوران بازنشستگی هستید، ممکن است کم‌و‌بیش این احساسات را تجربه کرده باشید. این دوران گذار، ممکن است برایتان سخت باشد. با چند راهکار می‌توانید در مراحل ابتدایی، جلوی بسیاری از مشکلات بعدی را بگیرید.

نیلچی زاده ادامه داد: در زمان بازنشستگی، یک فرایند احساسی چندمرحله‌ای برای بیشتر افراد پیش می‌آید. این فرایند مجموعه‌ای از تغییرات عمده در احساسات فرد است که باید موقع بازنشستگی انتظار آن‌ها را داشته باشید. در ابتدا، فرد بلافاصله بعد از بازنشستگی، احساس آزادی می‌کند. انگار در تعطیلاتی به سر می‌برید که قرار است برای همیشه ادامه داشته باشد. این روز‌ها همان روز‌هایی است که همیشه منتظرش بودید و برای آن برنامه‌ریزی می‌کردید.

وی گفت: حس جدید بودن اوضاع و شرایط، کم‌کم کنار می‌رود و سبک زندگی آرام‌تر و یکنواخت‌تر شروع می‌شود. شاید در این مرحله احساسی شبیه ندامت را تجربه کنید و دائم از خود بپرسید چرا این اتفاق افتاد؟ چرا کارم را رها کردم؟ کاش شغلم ادامه پیدا می‌کرد و باز سر کار می‌رفتم.

وی گفت: مرحله‌ی بعد اضطراب و بی‌حوصلگی به سراغتان می‌آید. حتی ممکن است به این دلیل که از بازنشستگی خود لذت کافی نمی‌برید، احساس گناه کنید. این احساسات هم کاملا طبیعی است. مطمئن باشید که شما در تجربه کردن این احساس، تنها نیستید. به دنبال روش‌های سالم باشید برای اینکه با این احساسات متنوع و گاهی متناقض کنار بیایید. مثلا کار‌هایی مثل پیاده‌روی، مطالعه، نوشتن، صحبت کردن با دیگران، یوگا و… می‌توانند در این شرایط مفید باشند. صحبت کردن با همکاران دیگر که مثل شما بازنشسته شده‌اند، کمک می‌کند که احساس بهتری پیدا کنید. می‌توانید از راهکار‌های آن‌ها الهام بگیرید.

*قبل از بازنشستگی

این روانشناس ادامه داد: هر روز برنامه‌ی مشخصی را دنبال می‌کردید؛ در ساعت مشخصی بیدار می‌شدید، صبحانه می‌خوردید و از خانه خارج می‌شدید و همین‌طور در ادامه‌ی روز این برنامه‌های از پیش تعیین‌شده ادامه داشتند تا به آخرین برنامه که رفتن به رختخواب بود برسید. اگر قبل از بازنشستگی با یک برنامه‌ی مشخص زندگی کرده باشید، می‌توانید در دوران بازنشستگی هم برای روز‌های خودتان برنامه‌ریزی کنید. در ساعات مختلفی از روز فعالیت‌های متفاوتی را تجربه کنید تا بتوانید گزینه‌های مناسب را برای گنجاندن در برنامه‌ی روزانه پیدا کنید.

وی تصریح کرد: شاید از مطالعه‌ی روزنامه و نوشیدن یک فنجان چای بسیار لذت ببرید و بخواهید زمان بیشتری را به این کار اختصاص دهید، اما سعی کنید برای ورزش، فعالیت‌های اجتماعی و جمع‌های خانوادگی هم به اندازه‌ی کافی وقت بگذارید و برای این کار‌ها هم برنامه‌ریزی داشته باشید. زندگی شما در حالی طی می‌شد که دائماً برای رسیدن به نقاط عطف زندگیتان تلاش می‌کردید؛ به دنبال ایجاد فرصت‌های جدید بودید، می‌خواستید پروژه‌های مختلف را با موفقیت به اتمام برسانید، شرایط را برای ارتقاء شغلی فراهم می‌کردید.

نیلچی زاده گفت: در دوران بازنشستگی هم می‌توانید روی رسیدن به اهدافتان تمرکز کنید، اگر چه ممکن است این اهداف با هدف‌های قبلی شما کمی متفاوت باشند. با تلاش برای رسیدن به یک هدف و انجام کار‌های جدید می‌توانید دوباره احساس مفید بودن و موفقیت را تجربه کنید و این می‌تواند انگیزه‌ی لازم برای ادامه دادن را فراهم کند.

وی افزود: دوران بازنشستگی خطر منزوی شدن وجود دارد. پس از 30 سال ملاقات روزانه‌ی دوستان در محیط‌های کاری، شاید نتوانید به راحتی با دوستانتان در ارتباط باشید. ارتباط با دوستان قدیمی را در برنامه‌ی خودتان بگنجانید. با دوستانتان برای رفتن به پیاده‌روی، یک وعده ناهار در رستوران یا دیدار‌های دست جمعی برنامه‌ریزی کنید. اگر نمی‌توانید این برنامه‌ها را به صورت هفتگی اجرا کنید، به صورت ماهانه برای آن‌ها برنامه‌ریزی کنید. اگر شما و همسرتان با زوج‌های دیگر ارتباط دوستانه‌ای دارید، سعی کنید در طول ماه حداقل یک بار آن‌ها را برای صرف شام یا انجام بازی‌های رومیزی دعوت کنید.

این روانشناس اظهار کرد: اگر احساس می‌کنید تعداد افرادی که با آن‌ها ارتباط دارید کمتر از آن است که به اندازه‌ی کافی در اجتماع حضور داشته باشید، از فرصت‌های به وجود آمده در دوران بازنشستگی برای پیدا کردن دوستان جدید استفاده کنید. برنامه‌هایی را که مساجد، مجموعه‌های ورزشی و مراکز فرهنگی پیشنهاد می‌دهند بررسی کنید. با گروهی از بازنشستگان که تفریح مورد علاقه‌ی شما را دنبال می‌کنند ارتباط برقرار کنید.

وی گفت: برخی از افراد بعد از بازنشستگی، یک شغل کوچک و کم‌استرس را به عنوان شغل دوم خود انتخاب می‌کنند. بعد از بازنشستگی از شغل اول خود، یک کار پاره‌وقت ساده در یک زمینه‌ی دیگر پیدا کنید. اگر می‌توانید، خودتان برای خودتان یک شغل ساده و خانگی دست‌وپا کنید. افرادی که بعد از بازنشستگی، شغل ساده‌ای را انتخاب می‌کنند و ادامه می‌دهند، بسیار کمتر دچار مشکلات روحی و فیزیکی ناشی از بازنشستگی می‌شوند و بیشتر از بقیه، احساس رضایت از زندگی را تجربه می‌کنند.

وی مطرح کرد: بهترین پس‌اندازکننده‌ها هم لازم است که بعد از بازنشستگی تغییراتی در برنامه‌ریزی مالی خود ایجاد کنند. بعد از بازنشستگی درآمد شما کمتر می‌شود و ممکن است هزینه‌های شما نیز افزایش پیدا کند. البته بعضی هزینه‌ها نیز تغییر می‌کنند. مثلا هزینه‌ای که قبلا برای خرید لباس کار می‌پرداختید، بعد از بازنشستگی می‌توانید خرج کلاس‌های آموزشی یا مراکز فرهنگی کنید که دوست دارید در آن‌ها عضویت داشته باشید.

این روانشناس ادامه داد: در برنامه‌ریزی جدید خود حتما مقداری پول برای سرگرمی و تفریح خود در نظر بگیرید. در دوران بازنشستگی وقت آزاد بیشتر و نیاز بیشتری به سرگرمی دارید. با این کار‌ها احساس می‌کنید که هنوز بخشی از جامعه هستید و حضور شما مفید است. علاوه بر این، وضعیت سلامت روحی و جسمی شما بهبود پیدا می‌کند. افراد سالمندی که در کار‌های اجتماعی و داوطلبانه مشارکت می‌کنند، بیشتر از بقیه احساس رضایت از زندگی دارند و کمتر علائم افسردگی را تجربه می‌کنند.

وی گفت: به خودتان فرصت بدهید تا شرایط را کاملا درک کنید و با سبک زندگی جدید تطبیق پیدا کنید. در تمام سال‌هایی که کار می‌کنید شاید همیشه دنبال فرصتی بودید که بیشتر در مورد علایق خود فکر کنید. اکنون وقت آن رسیده که با صبر و حوصله، کار و سرگرمی مورد علاقه‌ی خود را پیدا کنید. در این مدت، انعطاف‌پذیر باشید و چیز‌های مختلف را امتحان کنید. در این دوران با وجود فراغت بال، چیز‌های زیادی برای امتحان کردن وجود دارد. لازم نیست سریع به یک نتیجه برسید و راهی را دنبال کنید. می‌توانید به اندازه‌ی کافی وقت بگذارید و تمامی جوانب را بسنجید.

نیلچی زاده، افزود: وقتی مشغول کار و فعالیت هستیم، فرصت کمی برای روابط خانوادگی و فامیلی داریم. بسیاری از مهمانی‌های خانوادگی را شرکت نمی‌کنیم و برای سفر‌های خانودگی فرصت نداریم. دوران بازنشستگی بهترین موقعیت برای ارتباط بیشتر با اعضای خانواده و فامیل است. نه فقط فامیل، حتی اعضای نزدیک خانواده هم ممکن است در دوران کار و فعالیت، از هم فاصله بگیرند. زمان‌هایی را برای گشت‌وگذار خانوادگی در طبیعت، غذا خوردن در رستوران، تفریحات خانوادگی جذاب و… در نظر بگیرید. یکی دیگر از ویژگی‌های دوران بازنشستگی این است که معمولا خانواده، بزرگ‌تر می‌شود و اعضای جدیدی مثل عروس و داماد و نوه به آن اضافه می‌شود. خوشبختانه فرصت کافی برای وقت گذراندن با آن‌ها دارید.

این روانشناس تصریح کرد: بازنشستگی یکی از دوران‌های پرچالش زندگی است. در این دوران پول کمتر و وقت بیشتری دارید. حس آزادی و رهایی بازنشستگی، فرصت خوبی برای تجربه کردن چیز‌های جدید است، ولی گاهی برخی افراد به خاطر جدا شدن از محیط کار و اجتماع، نوعی حس انزوا و افسردگی را تجربه می‌کنند. قبل از اینکه دچار انزوا و روزمرگی پوچ شوید، با به‌کار بستن راهکار‌هایی که عنوان کردیم می‌توانید این دوران را با شور و نشاط بیشتری بگذرانید و کار مفیدی برای انجام دادن داشته باشید.