موج‌بافی، هنری در حال فراموشی

موج بافی یکی از کهن ترین صنایع دستی مناطق کردنشین است که در جریان روزگار و گذر زمان رنگ باخته است.صنعت موج بافی در منطقه کردستان سابقه قابل توجهی دارد و موج بافان اغلب در شهرهای این استان هستند، اگر به سال های نه چندان دور برگردیم، می بینیم بسیاری از مردم این منطقه استفاده از موج در منازل خود را نوعی هنر و خانه داری کدبانو می دانستند.

موج ها پارچه هایی هستند که از پشم گوسفند بافته می شدند و از آنها به عنوان رختخواب پیچ، پتو، پشتی، رویه کرسی، سجاده و گاه برای چادرهای عشایر استفاده می کردند. همچنین از موج در ماه های سرد به عنوان روانداز استفاده می شد و قدیم ترها به عنوان یک پوشش تزئینی روی کرسی ها می انداختند.

اگرچه امروز موج بافی و نقوش تزئینی آن جایگاه دیرینه خود را از دست داده است، اما هنوز در خانه ها و نمایشگاه ها به نماد اصالت به کار برده می شود و طرح های اصیل و پرنقش و نگار طاووسی، چهارخانه، سیاه و سفید و تخت قرمز به صورت آینه کاری، گلدان و رومیزی مهمان خانه ها می شود.

زانا احمدی، کارشناس صنایع دستی اظهار کرد: موج یا رشته بافی یکی از رشته های صنایع دستی کردستان است که به علت ماهیت مواد اولیه آن از بین رفته است.

وی تصریح کرد: با توجه به کاربردهای مختلف این دستبافت و پژوهش هایی که در این زمینه صورت گرفته، موج که یکی از اقلام تشکیل دهنده جهیزیه دختران به شمار می رفته، امروزه به علت ورود سایر کالاهای صنعتی مشابه مصرف آن محدود شده است.

این کارشناس صنایع دستی با اشاره به نحوه تولید پارچه های این صنعت در استان بیان کرد: مواد اولیه مصرف در این دستبافت از پشم بهاره گوسفندان تشکیل می شود که هنرمندان پس از رنگ آمیزی تار و پود آن به صورت دارزمینی شروع به بافت می کنند و البته برخی صنعتگران این رشته نیز از دستگاه‌های پدالی یک و 2 «وردی» استفاده می کنند.

به گفته وی، رنگ های قرمز، آبی، زرد و سورمه ای تنها رنگ هایی هستند که در تولید موج به کار می‌رود و نقوش ترسیمی روی آن اغلب هندسی و ساده است.

احمدی ادامه داد: از آنجا که این دستبافت جنبه خودمصرفی داشته و به دلایل مختلف تولید آن بسیار محدود شده است، معدود بافندگان عشایر در مناطق دور دست برای مصرف خود به بافت آن اهتمام دارند.

وی تصریح کرد: آموزش و فرهنگسازی، تنوع بخشی به تولیدات، بازاریابی قوی، حمایت از هنرمندان و استادکاران این حرفه، برگزاری کلاس های آموزشی توسط سازمان میراث فرهنگی استان از جمله راهکارهای احیای هنرهای دستی است.

احمدی توصیه کرد: در صورت انجام طراحی های جدید و تغییر در ساختار تولید و تعریف کاربردهای جدید هنرهای دستی و البته با آموزش های لازم می توان آن را از فراموشی و منسوخ شدن نجات داد.

وی عنوان کرد: تلاش می شود رشته های صنایع دستی را با برگزاری نمایشگاه ها بیش از پیش به مردم معرفی کنیم و با متمرکز کردن تولیدکنندگان هر یک از رشته ها در حمایت از آنها گام برداریم.

این کارشناس، سیاست های ترویجی را از دیگر راهکارهای موثر در احیای رشته های صنایع دستی عنوان و تصریح کرد: مستندسازی و استانداردسازی رشته های صنایع دستی از جمله سیاست های ترویجی است اما در خصوص هنرهایی از قبیل موج بافی هنوز اقدام شایسته ای صورت نگرفته است.