ثبت جهانی هگمتانه، فرصتی ارزشمند برای شناخت جهانیان از شکوه تاریخی همدان

حسن سلطانی روز چهارشنبه اظهار کرد: ثبت جهانی هگمتانه نقطه آغاز تحول اقتصادی برای جامعه محلی همدان همسو با چشم‌انداز توسعه ملی است که این مهم با همراهی و حمایت استانداری، شهرداری، حضور دستگاه‌های اجرایی، همکاری فعالان فرهنگی و دوست‌داران میراث فرهنگی و دیگر اقشار مردم دنبال و پیگیری می‌شود.

سلطانی گفت: جهانی شدن هر اثر فرصتی برای دستیابی به رشد متوازن و توسعه پایدار در بستر گردشگری است که با تمایل گردشگران فرامنطقه‌ای برای بازدید اثر جهانی‌شده، کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری شکل می‌گیرند و رونق اشتغال پایدار را به همراه دارد.

وی ادامه داد: ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان یکی از رویکردها و برنامه اصلی میراث‌ فرهنگی همدان و کشور بوده که به‌عنوان پرونده اصلی جمهوری اسلامی ایران به یونسکو معرفی شده است.

مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه یادآور شد: در شهریورماه سال گذشته ارزیاب یونسکو از آخرین اقدامات صورت‌گرفته در منظر تاریخی هگمتانه بازدید کرد و شاهد این بودیم که از اقدامات اجرایی شهرداری، دستگاه‌های خدمات‌رسان، میراث‌ فرهنگی، اصناف، اوقاف و تمام دغدغه‌مندان ابراز رضایت داشت و اقدامات انجام‌شده در عرصه پیشنهادی مورد توجه ارزیاب قرار گرفت.

سلطانی با بیان اینکه مادها محل فعلی هگمتانه را به‌عنوان نخستین پایتخت تشکیلاتی خود در طول تاریخ تمدن بشریت به یادگار ایجاد کردند که این دوره تاریخی با وجود دوره‌های تاریخی متأخرتر به‌عنوان مبنای پرونده پیشنهادی مطرح شده است، افزود: در لایه‌های تاریخی زیرین شهر کنونی همدان و هگمتانه تداوم تاریخ، زندگی و سکونت بشریت تا دوران معاصر در قالب منظر فرهنگی و بافت تاریخی به نمایش گذاشته شده است.

وی اظهار کرد: ارزیاب یونسکو پس از بازدید سؤالاتی را در راستای تشکیل پرونده مطرح کرد که این سؤالات در 6 ماهه دوم سال گذشته توسط کارشناسان و اساتید مجرب باستان‌شناسی، معماری و مرمت مورد بررسی دقیق قرار گرفت و پاسخ دقیق و مستدل تنظیم و ارسال شد.

مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه افزود: پاسخ سؤالات و ابهامات ارزیاب تحت نظارت محمدحسن طالبیان مشاور وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جمع‌بندی و به‌طور رسمی از سوی وزارتخانه درنهایت در اسفندماه سال گذشته به یونسکو ارسال شد.

سلطانی ادامه داد: این پرونده سیر مراحل کارشناسی خود را پشت سر می‌گذارد و امیدواریم ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان را در اجلاس آتی کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر دهلی نو هندوستان طی مردادماه امسال شاهد باشیم.

وی یادآور شد: ثبت جهانی هگمتانه پرونده منحصربه‌فردی است که در اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو مطرح می‌شود؛ چراکه در این پرونده بناهای دارای ارزش معماری و ثبت ملی شده در عرصه 75 هکتاری قرار دارد که یکی از این عناصر صرفاً محوطه باستانی هگمتانه با بیش از 35 هکتار عرصه با شواهد متنوع باستان‌شناسی و مجموعه کلیساها و حمام تاریخی ارامنه و موزه تاریخی هگمتانه بوده که در سال 1310 ثبت ملی شده است.

سلطانی افزود: بناهایی همچون گنبد علویان، مسجد جامع، سراها و راسته‌بازار‌های تاریخی، شاهزاده حسین، پرستشگاه‌های یهودیان، کلیساها، میدان امام خمینی (ره)، آرامگاه بوعلی‌سینا و سایر عناصر و بدنه‌های واجد ارزش معماری در مجاورت همدیگر موجب شده است که بافت با ارزش فرهنگی و تاریخی شهر همدان روی بستر لایه‌های تاریخی مختلف قرار داشته و قابلیت بازدید داشته باشند.

مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه افزود: در ادوار گذشته ارسال پرونده هگمتانه چندین‌بار مورد بررسی قرار گرفته بود، اما هیچ‌وقت به‌طور رسمی به یونسکو معرفی نشده بود؛ در دولت سیزدهم با درایت و عنایت وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و پیگیری‌های استاندار و نماینده همدان و رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس این مهم محقق شد.

سلطانی با بیان اینکه در پی معرفی پرونده ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان به یونسکو زمانی برای بازدید ارزیاب تعیین شد، ادامه داد: به‌دلیل عدم اختصاص اعتبار و تعیین متولی خاص، در بافت بازار چندین دهه دخل و تصرفاتی غیر کارشناسی صورت گرفته بود که به‌عنوان موانع طرح پرونده نزد ارزیاب مشاهده شد، اما با حمایت‌های دولت و مسئولان استانی به‌ویژه استاندار و پیگیری‌های مدیرکل میراث فرهنگی و کمک شهرداری موانع به‌سرعت مرتفع شد.

پرونده ثبت جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» در بهمن‌ماه سال 1401 به یونسکو تحویل داده شد.

«منظر فرهنگی و تاریخی از هگمتانه تا همدان» شامل تپه هگمتانه، بازار و بافت تاریخی بوده که برای ثبت جهانی آماده‌سازی شده است. منظر تاریخی هگمتانه در شهر همدان مسیر «آرامگاه بوعلی‌سینا تا آرامگاه باباطاهر» را شامل می‌شود.

براساس اعلام وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، پرونده ثبت جهانی هگمتانه به یونسکو ارسال شده و در بین آثار تاریخی و فرهنگی ایران برای ثبت جهانی در یونسکو، «منظر فرهنگی و تاریخی از هگمتانه تا همدان» تنها اثری است که به یونسکو ارسال می‌شود.

وسعت «منظر فرهنگی و تاریخی از هگمتانه تا همدان» در این پرونده حدود 100 هکتار درنظر گرفته شده که شامل تپه هگمتانه، بازار، بافت و 140 اثر تاریخی است و با ثبت جهانی این اثر، انتظار می‌رود بافت تاریخی، بازار سنتی، مسجد جامع و پیاده‌راه‌های شهر همدان حفظ شود.

استان همدان به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین دارای بیش از یک‌هزار و 800 اثر تاریخی و گردشگری است که بیش از یک‌هزار مورد از آن‌ها ثبت ملی شده‌اند.