یادداشت میهمان؛

بارش‌‌های الهی و ضرورت «مدیریت مصرف آب» در همدان

اردشير مظاهری، خبرنگار

براساس اعلام مراجع مربوطه میزان بارش‌های تجمعی در سال آبی امسال استان همدان نسبت به سال گذشته از حدود ۳۸ درصد رشد برخوردار است. اگرچه این بارش‌ها در بعضی از مناطق کشور زمینه‌ساز وقوع سیلاب و رخدادهای تلخ مادی و معنوی شد، اما درمجموع باعث خوشحالی مردم استان همدان و بسیاری از دیگر نقاط است؛ چراکه حداقل در فصل گرما دغدغه آب آشامیدنی را نخواهند داشت.

ظرف چندسال اخیر و به‌ویژه سال گذشته، همدان بحران کم‌آبی را تجربه کرد که با وجود اجرای ٩٠ درصدی کلان‌پروژه انتقال آب از استان هم‌جوار، هنوز تبعات بحران آن را در زندگی و روح و روان مردم می‌بینیم و با وجود بارش‌های خوب، بازار گرم خریدوفروش آب معدنی گواه این ادعا است.

اما با وجود بحران کم‌آبی در چندسال اخیر، با الطاف الهی، بارش‌های امسال زمینه‌ساز آن شد که علاوه‌بر سیراب شدن کوه‌ها و دشت‌ها، سد اکباتان به‌عنوان تأمين‌کننده اصلی آب شرب همدان که سال گذشته سال خالی از آب را تجربه کرد، هم‌اکنون پُر شده و فاصله چندانی تا سرریز شدن ندارد.

خوشبختانه در بهار ١۴٠٣ حال آب در همدان خوب است، اما این امر نباید مردم و مسئولان را از اصل اساسی «مدیریت مصرف» این عنصر حیات‌بخش غافل کند و همان‌طور که استاندار همدان در بازدید اخیرش از سد اکباتان تأکید کرد، مدیریت مصرف آب باید همچنان در سرلوحه کارهای مردم و مسئولان باشد.

به باور کارشناسان مدیریت مصرف آب از موضوع‌های مهم حاکمیتی بوده که ضروری است هم نگاه حاکمیت و هم فرهنگ مردم نسبت به بهره‌گیری از این عنصر حیاتی دچار دگرگونی و تحول شود.

نکته حائز توجه در داده‌های آماری مراجع مربوطه اینکه با وجود بارندگی‌های امسال، همچنان درصد بالایی از جمعیت کشور در معرض تنش آبی هستند.

داده‌های آماری حکایت از آن دارد که میزان بارش‌ها در کشور  نسبت به بلندمدت  سیر نزولی داشته، به‌طوری که کشور در حدود ۲۰ سال گذشته همواره با روند خشک‌سالی مواجه بوده است. نکته غم‌بار در این داده‌ها آنکه هر 10 سال حدود پنج میلیارد متر مکعب آب تجدیدپذیر در ایران کم شده است.

از سویی در خوشبینانه‌ترین حالت آب سد اکباتان درصورت سرریز، پاسخگوی پنج ماه مصرف شهر همدان است و میزان وابستگی این شهر نسبتاً بزرگ همانند چندین شهر دیگر  به آب زیرزمینی حدود  ۶۰ درصد است که این وابستگی هشداردهنده است.

اگرچه پروژه انتقال آب از تالوار تقریباً اجرایی شده، اما اولاً انتقال آب از تالوار بسیار هزینه‌بر بوده و ثانیاً وضعیت موجود مبین آن است که نباید تر‌سالی امسال را مبنای خروج از وضعیت نامناسب آبی تلقی کنیم و اگر مدیریت و نگرش‌ها در حوزه مدیریت منابع آبی اصلاح نشود، ورود مجدد به شرایط تنش آبی، دور از انتظار نخواهد بود. همچنین در این زمینه مهم‌تر از همراهی شهروندان در مصرف آب شرب، همراهی دو حوزه دیگر مصرف آب یعنی کشاورزی و صنعت است که مصرف‌کننده بیش از ٩٠ درصد منابع موجود هستند.

اصلاح و بهینه‌سازی مصرف در این دو حوزه از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر بوده و طلب می کند رویکردها و اقدامات زیرساختی استان در حوزه مصرف آب کشاورزی و صنعت ازجمله اصلاح کشت، توسعه کشت گلخانه‌ها، مدیریت هوشمند چاه‌های آب، بهره‌گیری از سیستم آبیاری نوین، آبخیزداری، استفاده از پساب  و دوری از استقرار صنایع آب‌بر کماکان با قوت و قدرت بیشتری دنبال شود.