تلویزیون در پخش سریال همچنان از مایه می‌خورد

مخاطبان تلویزیون سال‌هاست که شاهد اثر پربیننده‌ای نبودند و همین باعث شده به تماشای آثار قدیمی از شبکه آی‌فیلم بسنده کنند. سریال‌ها پشت سر هم می‌آیند و می‌روند، اما آمار بیننده همه سریال‌های جدید در چند سال اخیر از آماری زیر متوسط حکایت دارد. حقیقتی که رسانه ملی را از تقویت سریال‌ها برای جذب بیشتر مخاطب ناتوان نشان می‌دهد. 

هرچند وقت یک‌بار مسئولان بخش‌های مختلف سازمان صداوسیما با برپایی نشست‌های خبری ضمن ارائه آمار مخاطبان سریال‌ها و برنامه‌های مختلف از تولیدات جدیدی که قرار است به آنتن تلویزیون برسند، لیست‌های بلندبالایی تحت عنوان «سریال‌های دوربین روشن» ارائه می‌کنند، اما واقعیت این است که هر بار پس از آغاز نمایش این تولیدات جدید و اعلام درصد مخاطبان آن‌ها با خودمان می‌گوییم هر سال دریغ از پارسال! چه اینکه آمار مراکز معتبر افکارسنجی کشور از اقبال مردم و مخاطبان تلویزیون به آثار قدیمی و تولیدات سال‌های دور رسانه ملی بیشتر از تولیدات تازه آن حکایت دارد. 

مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در قالب یک طرح نظرسنجی با عنوان «سنجش نگرش مردم در خصوص برنامه‌های صداوسیما» با تعداد نمونه هزار و ۷۱۵ نفر از شهروندان ۱۵ سال به بالای سراسر کشور در «هفته آخر فروردین‌ماه» سال جاری مصاحبه تلفنی انجام داده که جزئیات این نظرسنجی همان دریغ و افسوسی است که به آن اشاره کردیم. البته ارائه این آمار یک نکته تأسفبار دیگر هم با خود به همراه دارد و آن آمار و ارقامی است که مسئولان سازمان طی یک نشست خبری تحت عنوان «گزارش برنامه‌های نوروز و رمضان ۱۴۰۳ رسانه ملی» در روز‌های انتهایی فروردین‌ماه ارائه کردند.

 ناگفته‌های پنهان 

محسن شاکری‌نژاد، رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما در آن نشست خبری می‌گوید: در آخرین نظرسنجی کلیت مخاطب ۶۶درصد در تهران و مراکز بوده است. پرسشگر‌های ما در تهران و مراکز استان مستقر هستند. میزان مخاطب رسانه ملی به‌طرز معناداری در شهرستان‌ها و روستا‌ها بیشتر از مراکز استان است. ۱۵هزار داده آماری در این باره داشتیم و میزان مخاطب در شهرستان ۹/۶۹ درصد و میزان مخاطب در روستا‌ها ۷/۷۸ درصد بوده است. 

بر اساس این نظرسنجی که ایسپا از هزار و ۷۱۵ نفر از شهروندان ۱۵ سال به بالای سراسر کشور و به شیوه مصاحبه تلفنی انجام داده، یافته‌های جالبی به دست آمده، از جمله اینکه در سرفصل «تماشای شبکه‌های تلویزیونی»، ۸/۴۰ درصد «ایرانیان» شبکه ۳ را بیشتر از سایر شبکه‌های تلویزیونی می‌بینند. ۲/۳۵ درصد شبکه آی‌فیلم و ۲۱ درصد شبکه یک را تماشا می‌کنند.

 قدیمی بازی مخاطبان

در بخش دیگری از این نظرسنجی با سرفصل «تماشای برخی برنامه‌های تلویزیون» یافته‌های نظرسنجی ایسپا نشان می‌دهد ۹/۳۶ درصد از «ایرانیان» برنامه مردان آهنین و ۷/۳۴ درصد برنامه زندگی پس از زندگی، ۲/۳۴ درصد برنامه محفل، ۳/۳۲ درصد برنامه شب خوش، ۸/۳۱ درصد برنامه فوتبال برتر، ۷/۲۹ درصد برنامه پانتولیگ و ۵/۲۶ درصد برنامه معرکه، ۵/۲۴ درصد برنامه مهمونی، ۳/۲۱ درصد برنامه ماه خدا، ۸/۱۸ درصد برنامه ماه من، ۲/۱۷ درصد برنامه ایران دوست‌داشتنی، ۱۶ درصد برنامه پاورقی و ۱/۱۲ درصد برنامه برمودا را دیده‌اند. 

ضمن اینکه میزان تماشای این برنامه‌ها در بین «افرادی که تلویزیون تماشا می‌کنند» به این ترتیب است؛ ۳/۵۳ درصد برنامه مردان آهنین و ۱/۵۰ درصد برنامه زندگی پس از زندگی را دیده‌اند، ۴/۴۹ درصد برنامه محفل، ۴۸ درصد برنامه شب خوش، ۴۶ درصد برنامه فوتبال برتر، ۹/۴۲ درصد برنامه پانتولیگ و ۳/۳۸ درصد برنامه معرکه، ۴/۳۵ درصد برنامه مهمونی، ۷/۳۰ درصد برنامه ماه خدا، ۲/۷۲ درصد برنامه ماه من، ۸/۲۴ درصد برنامه ایران دوست‌داشتنی، ۱/۲۳ درصد برنامه پاورقی و ۵/۱۷ درصد برنامه برمودا را دیده‌اند. 

تنها نکته مثبت و قابل توجه این نظرسنجی صرفاً این نکته است که هنوز ۲/۶۹ درصد ایرانیان، تلویزیون می‌بینند. اگر قرار باشد درصد مخاطبان برنامه‌ها و رویداد‌های ورزشی را از آمار شبکه ۳ سیما که به عنوان پربیننده‌ترین شبکه صداوسیما معرفی شده کم کنیم، مطمئناً آمار مخاطبانش با دیگر شبکه‌های سیما به غیر از شبکه آی‌فیلم تفاوت زیادی نخواهد داشت. 

اگرچه بالا بودن آمار مخاطبان شبکه‌های تلویزیونی برای مدیران آن نکته مثبتی است، ولی واقعیت این است که عمده این مخاطبان به تماشای شبکه آی‌فیلم می‌نشینند و معنا و مفهومش این است که مخاطبان تولیدات سال‌های دور تلویزیون را بیشتر از ساخته‌های جدید آن می‌پسندند، نکته‌ای که در آمار نظرسنجی ایسپا هم به خوبی دیده می‌شود.

وعده‌ای که محقق نشد

پیمان جبلی ۲۱ آبان‌ماه سال گذشته در جریان بازدید از پشت صحنه سریال «ترور» به کارگردانی خیرالله تقیانی‌پور گفته بود: «من می‌دانم تا هفته گذشته حدود ۱۸ سریال مجموعه نمایشی دوربین روشن داریم. در کنارش فکر می‌کنم ۱۲ مجموعه در حال پیش تولید و حدود ۲۰ مجموعه در حال نگارش است. کار‌هایی که در چرخه تولید قرار گرفته تا حدود زیادی خیال ما را از بابت جدول پخش تا اواخر تابستان سال دیگر راحت می‌کند.»

حرف‌های امیدوارانه رئیس رسانه ملی برای خیال راحتی و به اصطلاح پروپیمان بودن آنتن تلویزیون تا اواخر تابستان امسال در حالی است که در آستانه ورود به ماه پایانی بهار و شروع تابستان هیچ اتفاق مثبتی در مسیر جذب مخاطب صورت نگرفته و همچنان مردم به تولیدات روی آنتن شبکه‌ها به نسبت سریال‌های دهه ۸۰ و ۹۰ که از شبکه آی‌فیلم پخش می‌شوند، کم‌میل و اشتیاق‌تر هستند و این بدان معناست که آثار دوربین روشن سال گذشته همچنان در جذب مخاطب ناتوان بوده که البته ریشه‌ها و علل متنوع آن از جمله فیلمنامه‌های ضعیف با اتفاقات اگزجره و کاریکاتوری و همچنین برخی اعمال سلیقه‌های نازل و سطحی برخی مدیران سازمان باید مورد بررسی و تجدیدنظر قرار بگیرد. در غیر این صورت از تولیدات پر از حفره و سوتی تازه تلویزیون مثل سریال رخنه که منطق روایی و دراماتیک آن‌ها ضعف‌های فاحشی دارند، قطعاً رضایت و جلب بیشتر مخاطب بیرون نمی‌آید.