جای خالی «اقتصاد دانش‌بنیان» در مناظره

نخستین مناظره نامزدهای چهاردهمین دوره ریاست جمهوری با موضوعات اقتصادی دوشنبه 28 خردادماه آغاز شد و 4 مناظره دیگر هم قرار است که در روزهای دوشنبه 28 خردادماه، پنج شنبه 31 خرداد ماه، جمعه 1 تیرماه، دوشنبه 4 تیر ماه و سه شنبه 5 تیر ماه برگزار شود.

در این مناظره پیرامون چالش‌های اقتصادی کشور، کنترل تورم، رشد اقتصادی و جهش تولید مباحثاتی بین نامزدها شکل گرفت و در این بین 6 کاندیدای ریاست جمهوری، کلید واژه‌هایی چون «حمایت از تولید داخل»، «بی اثر کردن تحریم‌ها با تکیه بر توان داخلی»، «واگذاری تصمیم سازی‌ها به نخبگان»، «فرار نخبگان به دلیل تورم بالا و لزوم کنترل آن»، «پیشرفت با جهش تولید و تولید دانش بنیان» و … را مطرح و بعضاً تکرار کردند.

یکی از موضوعات قابل تأمل از زمان شروع تبلیغات کاندیداها تا امروز (حدود 10 روز) این بوده است که توجه به تولید دانش بنیان، اقتصاد دانش بنیان و توسعه فناوری‌های نوظهور، کمتر در بین برنامه نامزدها به چشم می‌خورد و یا اگر هم هست؛ یک اشاره گذراست و تاکنون برنامه جامع و مدونی در این زمینه‌ها از سوی 6 نامزد ارائه نشده است. همچنین در نخستین مناظره 4 ساعته کاندیداها با موضوع چالش‌های اقتصادی کشور، سوال مشخصی از سوی ستاد انتخابات صدا و سیما درباره اقتصاد دانش بنیان و افزایش نرخ آن از تولید ناخالص داخلی، طراحی و پرسیده نشد و نامزدها بینابین اظهارات خود، تنها اشاراتی کوتاه به موضوع دانش بنیان و جهش تولید داشتند و اساساً برنامه شاخص و یا راهکار دانش پایه‌ای برای حل مشکلات اقتصادی از جانب کاندیداها دریافت نشد.

این در حالی است که از یک سو، پژوهش‌های متعدد این مؤلفه را اثبات کرده است که اقتصاد مبتنی بر دانش، به طور مستقیم بر رشد تولیدات داخلی، ایجاد شغل و در نهایت رشد اقتصادی تأثیرگذار است و از سوی دیگر، انباشت دانش، منشأ فناوری، نوآوری و کارآفرینی است که با خود اشتغال زایی را نیز به همراه دارد و در چنین شرایطی است که می‌توان بهبود روند توسعه اقتصادی را از طریق ایجاد نوآوری‌های جدید شاهد بود.

حرکت به سمت اقتصاد دانش‌بنیان مطالبه مهم رهبر انقلاب از گذشته تا حال بوده و ایشان همواره تاکید دارند که برای رشد اقتصاد کشور و اصلاح امور اقتصادی، باید به طور قاطع به سمت اقتصاد دانش‌بنیان حرکت کرد. مثالی دیگر در این باب آنکه رهبر انقلاب سال گذشته برای مهار تورم و رشد تولید، بر استفاده از ظرفیت‌ها و همراهی مردم و نخبگان در زمینه دانش‌بنیان‌ها تاکید داشتند؛ ایشان تجربه شرکت‌های دانش‌بنیان را یک نمونه مدیریت صحیح برشمردند و بر ضرورت تبیین یک نقشه راه برای تعیین اولویت‌های دانش‌بنیانی تأکید کردند.

امسال نیز رهبر انقلاب شعار سال را «جهش تولید با مشارکت مردم» عنوان کردند که شرکت‌های دانش بنیان نمونه بارزی از مشارکت مردم در امر تولید به شمار می‌روند. بنابراین با وجود این راهبردها و راهکارها، بهتر است یا نامزدها بصورت مشخص برنامه‌های خود را در حوزه تولید دانش بنیان، اقتصاد دانش پایه، توسعه استراتژی فناوری‌های نوظهور برای کسب جایگاه بهتر جهانی و … اعلام کنند و یا ستاد انتخابات صدا و سیما در سوالات خود به موارد مطروحه توجه کند.

در نوشتار زیر به بخش‌هایی از صحبت‌های نامزدهای انتخابات 1403 پیرامون اهمیت دانش بنیان‌ها در پیشرفت، نقش مردم در تحول اقتصادی، تکیه به توان داخلی برای مهار تورم، لزوم نگهداشت نخبگان و مشارکت در تصمیم گیری و … اشاره شده است.

*زاکانی

علیرضا زاکانی نامزد انتخابات 1403 در بخشی از اظهارات خود در عرصه رونق تولید و مهار تورم گفت: مردم ایران من پزشک هستم اگر یک پزشک تشخیص غلط بدهد به بیمار ضربه می‌زند. مشکل مردم ایران آمریکا و تحریم‌ها نیست بلکه تجویزهای اقتصادی آمریکا است.اولاً من با فرصت‌های جهانی و منطقه‌ای قائلم به استقلال اقتصادی و ثبات بخشی با دلار زدایی به افزایش اعتبار پول اقتصادی کنیم، ثانیاً با جهش تولید و تولید صادرات محور و دانش بنیان می‌توان به پیشرفت رسید.

وی در ادامه تاکید کرد: در خصوص مشارکت مردم در اقتصاد نیز باید مبتنی بر قانون اساسی امکانی فراهم شود چون با تکیه بر فناوری می‌شود فرایندها را کوتاه کرد و مردم را در اقتصاد مشارکت داد و نهایتاً خلق ثروتی که صورت گرفت توزیع عادلانه صورت گیرد.

علیرضا زاکانی با اشاره به تحریم‌های اعمال شده علیه کشورمان نیز گفت: تحریم را باید در داخل کشور خنثی کرد و دیپلماسی اساس و بنیان آن را هم تغییر دهد. تا وقتی تحریم را خنثی نکردیم واکسن ندادند اما وقتی واکسن را ساختیم دیدند تحریم بی اثر است. اگر دنبال رفع تحریم هستیم به توانمندی داخلی تکیه کنیم.

*پزشکیان

مسعود پزشکیان نامزد دیگر انتخابات ریاست جمهوری در بخشی از سخنان خود به فرار نخبگان به دلیل تورم بالا اشاره کرد و گفت: با تکنولوژی‌های غلط برداشت نفت را مفت از دست می‌دهیم. تورم 40 درصدی است و پرداخت‌های ما 20 درصد افزایش دارد. نخبه‌ها در حال فرار هستند و باید دید کدام دانشمندی روند موجود را تأیید می‌کند؟

*قالیباف

محمدباقر قالیباف در بخشی از صحبت‌های خود درباره راهکارهای مهار تورم گفت: در تورم اولین نکته اصلاح ساختار بودجه است. وقتی بودجه می‌نویسیم می‌گوئیم بودجه دولت در حالیکه بودجه زندگی مردم است. ما اقتصاد را کوچک می‌کنیم چون تولید رونق ندارد. اینجاست که ما باید مدیر قوی، باسابقه، باتجربه و بابرنامه داشته باشیم.

کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری بیان کرد: رئیس جمهور قوی به این معنا نیست که فقط تصمیم گیری کند بلکه باید تصمیم سازی را به نخبگان جامعه بدهد. وقتی ما از نیروهای کارشناسی و نخبگان جامعه استفاده نمی‌کنیم با تصمیم خلق الساعه می‌گوئیم قیمت ارز 4200. بعد می‌گوئیم چرا اساتید و دانشجویان ما مهاجرت می‌کنند. وقتی ما از تجربه نیروهای داخلی و سرمایه داخلی استفاده نمی‌کنیم چرا می‌خواهیم از سرمایه خارجی استفاده کنیم.

وی تاکید کرد: وقتی تولید را نادیده می‌گیریم یعنی اینکه دولت هزینه دارد و این هزینه برای مردم است و حاصل آن را در سفره مردم می‌بینیم.

قالیباف در بخش دیگری از صحبت‌های خود نیز گفت: اولین جایی که اساس تحول است مردم است و نقش مردم در تحول بویژه اقتصاد است. باید امنیت سرمایه برای مردم وجود داشته باشد و دست و پای دولت از اقتصاد جمع شود.

نامزد ریاست جمهوری ادامه داد: نخبگان، اندیشمندان، کارآفرینان و جوانان ما که پیشگام دانش بنیان هستند می‌توانند برای کشور ارزش افزوده چندین برابر ایجاد کنند و باید آنها را بر صدر بنشانیم و اجازه دهیم آنها تصمیم سازی کنند و ما تصمیم گیری کنیم.

قالیباف در ادامه سخنانش گفت: وقتی حرف از سرمایه گذاری می‌زنیم یک بخش سرمایه‌گذاری است و بخش دیگر بهره برداری است. رئیس جمهور باید از ظرفیت اندیشمندان و متخصصان برای بهره وری استفاده‌کند.

*قاضی زاده هاشمی

امیرحسین قاضی زاده هاشمی نامزد دیگر انتخابات در بخشی از اظهارات خود پیرامون رشد اقتصادی، با تاکید بر اینکه خام فروشی نفت داریم ولی فرآورده‌ها را همسایه‌ها روی سر و دست می‌برند، اظهار داشت: نفت را می‌فروشیم ولی با سه برابر قیمت روغن وارد می‌کنیم در حالی که شرکت‌های دانش بنیان ما می‌توانند با هزینه کمتر و کیفیت بالاتر همان را تولید کنند.

*جلیلی

سعید جلیلی نامزد چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری نیز ضمن تاکید بر اینکه باید به دانشگاه‌ها و اساتید که جزو سرمایه‌های کشور هستند برای انجام برنامه هفتم توسعه مأموریت داد، گفت: نگاه ما به دانشگاه نگاه حداقلی و گذران روزمره نیست بلکه باور داریم دانشگاه می‌تواند در اقتصاد و توسعه کشور نقش داشته باشد.

جلیلی افزود: حق همه دانشجویان و اساتید این است که در پیشرفت کشور و ارز آوری و توسعه نقش داشته باشند. می‌توانیم از علم وآگاهی که در دانشگاه‌های کشور در سطح بالایی وجود دارد، در حوزه توسعه کشور استفاده کرد همچنین باید گفت که برخی از نامزدها فقط به تجربه خارجی اعتقاد دارند باید تاکید کرد علاوه بر تجربه جهانی باید از تجربه دانشگاهی و علمی خود استفاده کنیم و اقتصاد ما بر اساس دانش بومی و البته خارجی حل شود.

نامزد چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری اظهار داشت: امروز بر اساس نگاه حداکثری روستاهای ما یک ظرفیت است و باید برنامه داشت تا از 40 هزار روستای بالای 20 خانوار استفاده کرد که روستاها سلول پیشرفت و جهش کشور است. دولت باید نقش خود در استفاده از فرصت‌ها و همچنین ظرفیت‌ها ایفا کند و بستر را برای حضور همه آماده کند.

*پورمحمدی

مصطفی پورمحمدی با بیان اینکه با توان ملی و مدیریتی می‌توان مشکلات را حل کرد، گفت: اما باید به نظرات کارشناسی بها بدهیم ما سیاستگذار هستیم باید با پشتوانه کارشناسی اولویت‌ها را با نظرات مردم و کارشناسان تعیین کنیم؛ دنیای امروز دنیای دانش، فناوری، تخصص و تجربه است، اعداد و ارقام گویا هستند اعداد فریاد می‌زند خودش را نشان می‌دهد.