زنان سرزمین‌های اشغالی ضامن هویت فلسطین

سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش:

به دیگر سخن تقریباً بیش از هفت دهه است که از حرکت و جنبش ملت فلسطین در مقابل اسرائیل و حامیان قدرتمند او می‌گذرد؛ در این مدت طولانی بارها و بارها مردم جهان شاهد بروز ظهور و حماسه‌هایی از مقاومت پایداری فلسطینی‌ها بوده‌اند و اخبار مربوط به جنبش در صدر همه‌ خبرها و تحولات منطقه‌ای و جهانی قرار گرفته است.

در این مدت جهانیان شاهد صحنه‌های بسیار غم‌انگیز و تأثیرآوری نیز بوده‌اند که افکار عمومی را تحت تأثیر قرار داده، حال سؤال این است که این مقاومت طولانی از چه مؤلفه‌ها، راهبردها و اهرم‌هایی بهره‌مند بوده که تا بیش از 70 سال دوام آورده؟ در این بین مسلماً آنچه به‌عنوان یکی از عوامل مهم گسترش و پایداری این مقاومت را شکل داده، حضور زنان فلسطینی در نهضت و نقش و جایگاه آنان در تداوم این قیام بوده است.

بر این اساس با توجه به این جایگاه برآن شدیم درخصوص این نقش و تأثیرگذاری آن و نیز رشادت‌های زنان فلسطینی‌ با عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر مسائل فلسطین گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

محمد اسحاقی با بیان اینکه در قضیه فلسطین مردم این سرزمین اعم از زنان و مردان سالیان سال است که مورد هجمه قرار گرفته‌اند، به‌نظر می‌رسد بیشترین آسیب‌ها را در این جریان زنان محتمل می‌شوند، گفت: اخیراً در برخی از اعترافاتی سربازان صهیونیست، مشخص شد که در سال‌های اولیه اشغال یعنی در سال 1946 تا 1948 (بعد از جنگ جهانی دوم) قتل‌عام‌ها و تجاوزهای گسترده‌ای به زنان و دختران فلسطینی شده است.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه این روند در سرزمین‌های اشغالی و در کشورهای دیگری که فلسطینیان در آن پناهنده شده‌اند (سوریه، اردن و لبنان) وجود داشته گفت: درواقع زنان جزو اقشاری هستند که تحت ستم‌های مضاعفی قرار گرفته‌اند، زیرا علاوه بر حفظ جان خود و فرزندان باید نقش بی‌بدیلی را در حفظ نهضت و پایداری مردان در مبارزه ایفا کنند.

این پژوهشگر مسائل فلسطین با ابراز اینکه پژوهش‌های میدانی ما از اردوگاه‌های فلسطینی و سرزمین‌های اشغالی بیانگر آن است که زنان فلسطینی علاوه بر اینکه به‌طور ویژه و خاص در مبارزات حضور دارند، در یک نقشی با واسطه توانسته‌اند در تهییج، حمایت و پشتیبانی از مردان و فرزندان خود وارد عمل شده و آن‌ها را برای ادامه مبارزه و پایداری در مسیر آماده کنند.

اسحاقی ادامه داد: درواقع این زنان در پشت جبهه پایداری، به نحوی عدم اضمحلال در فرهنگ‌های کشورهایی که در آن پناهنده هستند، حفظ هویت ملی و همچنین حق بازگشت به سرزمین را کماکان به نسل آینده منتقل می‌کنند، به همین دلیل است که اگر امروز با نسل جوان فلسطینی که در خارج از این سرزمین به دنیا آمده و حتی سرزمین مادری خود را ندیده‌اند هم‌کلام شوید، خواهید دید که همان هویت فلسطینی در درون آن‌ها وجود داشته و همان حق بازگشت در این جوانان نیز زنده است.

وی با اشاره به اینکه مبارزه با صهیونیست‌ها و اشغالگران در دوران این جوانان همچنان به نحو فزاینده‌ای دیده می‌شود، خاطرنشان کرد: این امر خود بیانگر آن است که زنان و مادران فلسطینی ضمن انجام و تحقق نقش‌های مختلف یکی از نقش‌های مهم خود را انتقال مواریث و فرهنگ اسلامی فلسطین و مبارزه برای آزادی آن به نسل‌های بعدی قرار داده‌اند.

وی تشریح کرد: به همین دلیل دو خصیصه آزادی و بازگشت، در همه فرزندان فلسطینی به‌صورت نهادینه وجود دارد حال آنکه ریشه این موضوع را می‌توان در انتقال نسلی موفقی دانست که توسط زنان انجام شده است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه موضوع انتقال نسلی فرهنگ فلسطینی نقش منحصربه‌فردی است که حتی آن را می‌توان از مبارزات نظامی مردان فلسطینی ارجح‌تر قلمداد کرد، گفت: درواقع جوانان امروز مبارز این کشور کودکانی هستند که در دامان این مادران پرورش یافته و در این دامن انتقال شاخص‌های هویتی برای آن‌ها رقم خورده است.

اسحاقی در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر نقش زنان فلسطینی را در طوفان‌ الاقصی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ ابراز کرد: آن‌ها را می‌توانیم در چند نقطه جغرافیایی فلسطین ببینیم؛ نخست در سرزمین‌های اشغالی، قدس شریف و شهرهای دیگر آن که زنان به همراه مردان حضور دارند.

وی با بیان اینکه بخش دیگری از زنان فلسطینی در کرانه باختری تحت حکومت تشکیلات خودگردان هستند و بخش سوم نیز در غزه و تحت حکومت اصلی و واقعی فلسطینی که با خواست مردم شکل گرفته یا گروه‌های مقاومت، هستند، اذعان کرد: می‌توان گفت در هر سه نقطه زنان فلسطینی نقش‌های مهمی را در جهت آزادی این سرزمین به طرق متفاوتی ایفا می‌کنند.

این استاد دانشگاه افزود: یعنی زنان سرزمین‌های اشغالی و زیر ستم رژیم غاصب صهیونیستی نیز نسبت به حفظ هویت ملی و آزادی قدس به گونه‌های مختلف اقدام می‌کنند؛ برای نمونه اگر از طریق رسانه‌ها دنبال کرده باشید حضور زنان و دختران جوان حاضر در این منطقه در نمازهای جمعه قدس شریف در تمامی هفته‌ها به‌ویژه در ماه مبارک رمضان بسیار پررنگ است، در حالی که همواره برای ورود جوانان به‌ویژه دختران جوان به مسجدالاقصی محدودیت‌هایی از سوی رژیم غاصب اعمال می‌شود و حتی آن‌ها را مورد ضرب و شتم هم قرار می‌دهند.

اسحاقی با بیان اینکه در بخش کرانه باختری نیز گرچه حکومت خودگران مسلط بوده و تحت نظارت رژیم اشغالگر نیز قرار دارد اما زنان هیچ‌گاه رسالت و اهداف واقعی خود را فراموش نکرده‌اند، گفت: زنان غزه منحصر به‌فرد هستند.

وی با بیان اینکه با توجه به مشکلات فراوانی که بعد از خروج رژیم اشغالگر قدس از غزه در سال‌های بعد از 2003 و 2004 به‌وجود آمد و با نوعی واگذاری منطقه به فلسطینی‌ها این نقش‌آفرینی نمود بیشتری یافت گفت: پس از این اتفاق شاهد انتخابات بودیم که در آن نمایندگان حماس در بین فلسطینیان رأی نخست را آوردند که نهایتاً منتج به تشکیل دولت و مجلس فلسطینی شد (گرچه مورد قبول صهیونیست‌ها، آمریکا و برخی از کشورهای عربی نیست).

وی با تأکید بر اینکه نقش بانوان حاضر در غزه با توجه به تجربه‌هایی که در این سال‌ها داشتند و پایداری که در مسیر از خود نشان دادند بی‌بدیل است و می‌توان آن‌ها را نماد زنان واقعی فلسطینی دانست، گفت: اخیراً بعد از طوفان الاقصی نیز آنچه قابل مشاهده است اینکه علیرغم مشکلات و جنایاتی که صهیونیست‌ها همه‌روزه انجام می‌دهند این زنان همچنان پایداری خود را داشته و بدین ترتیب بیشترین شهدا از بین زنان و کودکان فلسطینی هستند.

این پژوهشگر حقوق بشر با بیان اینکه به نظر میرسد که قوی‌ترین زنان از منظر اسلام و مقاومت درجریان‌های ازادی بخش درسطح جهانی را میتوان در بین زنان فلسطینی مومن در غزه یافت، ابراز کرد: استوار ایستادن این زنان باعث بیداری جهانی شده به طوریکه حتی درمهد صهیونیسم بین الملل (امریکا) شاهد آن هستیم که قشر جوان و دانشگاهی نیز نسبت به شرایط این پیش آمده در غزه واکنش نشان داده و بیدار شده‌اند حال انکه این اتفاقات را می‌توان طلیعه و نصرت واقعی پیروزی فلسطیناندر جغرافیای جهانی قلمداد کرد.

اسحاقی در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر زنان فلسطینی در مبارزات نظامی حضور دارند؟ اذعان کرد: به‌نظر می‌رسد که به حد کفایت نیروهای نظامی جوان فلسطینی در منطقه حضور دارند که به‌عنوان نیروی خط مقدم در میدان مبارزه دست به اسلحه باشند البته در دوره‌های قبلی یعنی بعد از اشغال فلسطین در سال 1948شاهد حضور زنان در میدان مبارزه نظامی بودیم اما گزارش دقیق و روشنی از اینکه چه میزان مبارزان گروه‌های فلسطینی و مقاومت از قشر زنان است وجود ندارد.

وی، افزود: از طرفی با مجهز بودن اشغالگران به جاسوسی سازمان‌یافته، ورود به عرصه مشخص کردن سهم زنان در مبارزات دشوار است اما مسلماً مبارزه آنان تنها دست به اسلحه بودن نیست بلکه سهم بزرگی در ابعاد مختلف مبارزاتی دارند به گونه‌ای ‌که در حال حاضر بخش اعظمی از زندان صهیونیست‌ها را زنان تشکیل می‌دهند که حتی محاکمه هم نشده و در حبس اداری طولانی‌مدت قرار دارند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد زنان فلسطینی به حسی زنانه‌ و فهم دقیقی از هویت خود رسیده‌اند و بر اساس خویشتن زنانه‌ای که در زندگی روزمره شکل گرفته، حس ارزشمندی دارند و این حس ارزشمند را در تربیت جوانان فلسطینی مبارز به‌کار می‌گیرند. در واقع در موضوع فلسطین برخی وجوه مقاومت، اساساً زنانه است و مصداقش مادری است که در جنگ فرزندش را با هویت فلسطینی بزرگ کرده و آن را روانه میدان می‌کند. این‌ کار بزرگ، فقط در آغوش یک مادر و از طریق کنش‌ها و تعامل روزمره او اتفاق می‌افتد.

در واقع مادران فلسطینی این گزاره را در خود نهادینه کرده‌اند که فرزند به‌دنیا می‌آورم تا در راه مقاومت، شهید شود. این زن، مادری را این‌طور برای خودش تعریف کرده که برداشت خاص و متفاوتی از مادری است.