استادیار دانشگاه بوعلی‌سینا همدان:

وظیفه نخبگان بازگرداندن امید و اعتماد به جامعه است

ناکارآمدی ساختارهای مدیریتی مشارکت را کاهش می‌دهد

انتخابات نماد جمهوریت و مردمی بودن یک نظام سیاسی بوده و شرکت مردم در آن به جمهوریت معنا می‌بخشد. درحقیقت انتخابات مظهر اراده مردم در تعیین سرنوشت کشور طی یک دوره مشخص بوده و ترسیم‌کننده مسیر پیشرفت آن‌ها است. جمهوری اسلامی نیز با انتخابات شکل گرفته و مشروعیت یافته و بقای آن هم با انتخابات و مشارکت گسترده مردم امکان‌پذیر خواهد بود؛ ضمن اینکه شرکت در انتخابات به‌عنوان یک وظیفه دینی و ملی در فرهنگ کشور ایران، تعریف و نهادینه شده است.

جمعه گذشته مردم با حضور در پای صندوق‌های رأی در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کردند که آمارها مشارکت 39 درصدی را نشان می‌دهد؛ اما انتخابات به دور دوم رفت و جمعه پیش رو، یعنی 15 تیرماه نیز یک‌بار دیگر شاهد حضور مردم در پای صندوق‌های رأی برای تعیین سرنوشت چهار سال آینده خواهیم بود. بدون تردید فارغ از نتیجه، حضور مردم و مشارکت آنان در این امر مهم سیاسی محل بحث بوده و باید کارگزاران و تصمیم‌سازان علل و عوامل مشارکت و کاهش و افزایش آن را مورد بررسی قرار دهند؛ اما آنچه در این مصاحبه می‌خوانید، گفت‌وگوی خبرنگار گروه خبری سپهر با دکتر امیرحسین رهبر، استادیار دانشگاه بوعلی‌سینا همدان و از تحلیل‌گران مسائل اقتصادی و سیاسی درخصوص مشارکت در انتخابات و وظیفه نخبگان در این میان است:

ناکارآمدی مدیریتی منجر به کاهش مشارکت می‌شود

استادیار دانشگاه بوعلی‌سینا همدان در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه مشارکت 39 درصدی دو دلیل دارد، عنوان کرد: موضوع نخست این است که درک مردم از شرایط حاکم بر کشور، درک مناسبی نیست؛ مثلاً در استانی مثل خوزستان که طی سال‌های اخیر تا این حد مورد توجه رئیس‌جمهور وقت قرار گرفته، مشارکت افزایشی پیدا نکرده و حتی کاهش هم داشته است.

امیرحسین رهبر سپس افزود: این شرایط نشان می‌دهد مردم نارضایتی دارند که قسمتی از آن به ناکارآمدی ساختارهای مدیریتی ما ربط دارد؛ مثلاً موضوع این است که در برخی جاها کار به دست کاردان نیست. در برخی جاها مسائل مهم و کلانی پیش روی کشور است، اما افرادی که ما به‌عنوان مردم برای آن مسائل برگزیدیم، افراد راهبردی و کلان‌نگری نیستند؛ بنابراین در ادوار مختلف از عهده حل آن مسئله برنیامده‌اند و یا با ابزارهای ساده‌ای خواسته‌اند مسئله را حل کنند، در‌حالی‌ که مسئله پیچیده بوده و به این صورت درنهایت مشکل حل‌نشده باقی مانده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: این یک قسمت ماجرا است که در گذر دولت‌های مختلف اصلاح‌طلب و اصولگرا مسئله حل‌نشده باقی‌ مانده و باعث ناامیدی مردم از هر دو جریان شده است.

خیمه سنگین رسانه‌های معاند بر کشور

رهبر تصریح کرد: قسمت مهم دیگر خیمه سنگین رسانه‌های معاند از شبکه‌های ماهواره‌ای تا شبکه‌های اجتماعی و مجازی است که تلاش دارند اوضاع کشور ما را بسیار بسیار بدتر از آن چیزی که هست، نشان دهند؛ مثلاً اگر کشور ما نمره‌اش در امور حکمرانی 14 از 20 باشد، قصد دارند آن را 4 از 20 جلوه بدهند که خیلی در نگاه مردم ما این موضوع اهمیت و البته اثر دارد.

جنگ روانی رسانه‌ای مشارکت را پایین می‌آورد

وی در ادامه سخنان خود در این بخش اظهار کرد: کاهش مشارکت نشانه‌های جدی‌تری هم دارد؛ به‌عنوان مثال در استان‌هایی که درآمد سرانه کمتر بوده، مشارکت بیشتر است، این موضوع نشان‌دهنده چیست؟ اگر مسئله فقط وضعیت اقتصادی مردم بود، طبیعتاً آنجا که درآمد کمتر بود، مشارکت هم باید کمتر می‌شد، اما مشارکت بیشتر را شاهد هستیم! به این دلیل که استان‌های مذکور کمتر در معرض جنگ روانی هستند.

این کارشناس و تحلیل‌گر مسائل اقتصادی سپس با اشاره به وظیفه نخبگان و فرهیختگان در روشنگری جامعه، متذکر شد: وظیفه نخبگان در درجه نخست بازگرداندن امید و اعتماد به جامعه است؛ کار راهبردی ما این بوده که به مردم نشان دهیم اوضاع به آن شکل که شبکه‌های معاند و دشمنان نشان می‌دهند، بد نیست. کم‌وکاستی‌هایی هم که وجود دارد، با مدیریت صحیح قابل رفع است و می‌توانیم با برشمردن نمونه‌های موفق و جاهایی که آگاهانه وارد شده و با فکر و تدبیر مسئله را حل کرده‌ایم، این مسئله را تبیین کنیم.

رهبر در ادامه توضیحات خود در این بخش اضافه کرد: تا سالیان پیش چک برگشتی یک موضوع مهم در کشور بود، اما با فکر، سامانه سیاح ایجاد و مشکل چک برگشتی تقریباً حل شد و یا سامانه درگاه ملی مجوزها که صدور مجوزهای کسب‌وکار را تسهیل کرد. این مسائل نشان می‌دهد با تدبیر می‌توانیم مسئله‌ای که با زیست اقتصادی مردم سروکار دارد را حل کنیم؛ به شرط اینکه اولاً درک عمیقی از مسئله داشته باشیم، ثانیاً با رأی خود افرادی که توانایی دارند را برگزینیم.

افراد شایسته، ترجمان گفتمان «ما می‌توانیم» هستند

وی سپس با تأکید بر اهمیت مشارکت مردم، به انتخاب اصلح اشاره کرد و توضیح داد: انتخاب اصلح پیوند ناگسستنی‌ای با قسمت نخست دارد؛ به این معنا که هرقدر افراد شایسته‌تری را برگزینیم، در ادوار بعد امید بیشتری خلق خواهد شد و این افراد شایسته ترجمان گفتمان «ما می‌توانیم» هستند که امید را به مردم برمی‌گردانند.

استادیار دانشگاه بوعلی‌سینا همدان یادآور شد: باید از دیدگاه‌های رخوت‌آلودی که پیشرفت را صرفاً در آویزان شدن به این و آن می‌بیند، دوری کرد و به‌دنبال نظریه‌هایی بود که پیشرفت را به معنای درون‌زا و برون‌گرا خلق می‌کند؛ آن‌هم برون‌گرایی‌ای که صرفاً منحصر به چند کشور اروپایی و آمریکایی نیست و می‌توان کل زمین وسیع خداوند متعال را برای ارتباطات دیپلماتیک هدف گرفت.

رهبر سپس تأکید کرد: مطابق نظرسنجی‌ها انتظار نسل جوان و نخبگان از رئیس‌جمهور منتخب عمدتاً اقتصادی بوده و شامل مهار تورم، تأمین مسکن و غیره است؛ خیلی وقت‌ها این موضوع درحقیقت نوک قله یخ است و مشکلاتی که توقع داریم حل شود، زیر آب بوده و مستلزم حل شدن مشکلات دیگری است که در لایه‌های زیرین قرار دارد.

وی در ادامه یادآوری کرد: اگر بخواهیم تورم را درست کنیم، بایستی بتوانیم کسری بودجه دولت را درست کنیم، اگر این موضوع را بخواهیم درست کنیم، باید بتوانیم نظام بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد را مستقر کنیم، خب ممکن است آن جوان هیچ‌وقت از ما تقاضای استقرار این سامانه را نداشته باشد، اما دولت‌مرد بصیر ترجمان مناسبی از خواست جوان را پیگیری می‌کند تا این خواسته به منصه ظهور ‌برسد؛ طبیعتاً تخصیص بودجه با لابی‌گری بدون مطالعه، باز گذاشتن دست بانک، نداشتن سیستم به‌سامان از بانکداری مرکزی و غیره، منجر به تورم می‌شود؛ پس این موارد باید اصلاح شود، ولو اینکه در ظاهر خواست مردم نباشد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: طبیعتاً باید گفت اگرچه ما کمبود مسکن داریم، اما این مسئله آن‌قدر بحرانی نیست که چنین آسیبی را ایجاد کرده باشد؛ مسئله اصلی کاهش قدرت خرید مردم است، این یک گره دیگر بوده که فکر کنیم با ساخت مسکن بیشتر، گره باز می‌شود. مسکن باید ساخته شود، اما موضوع اصلی نیست؛ موضوع اصلی این است که بر اثر تورم قدرت جوانان برای خرید مسکن کاهش یافته، بنابراین اکنون تعداد بسیار زیادی خانه خالی هست، اما کسی نمی‌تواند از آن‌ها استفاده کند و همین باعث شده انگیزه ساخت مسکن کم شود.

رهبر در خاتمه سخنان خود یادآوری کرد: اینکه می‌گویم باید درک عمیق از موضوع وجود داشته و علت و معلول‌ها درست شناخته شود، برای همین است؛ یک شناخت غلط از علت و معلول‌ها کشور را چندسال معطل کرده و مسیر تلاش‌ها را منحرف می‌کند، در انتهای همین دوره هم مسئله حل‌نشده باقی مانده و باعث ناامیدی مردم می‌شود. امیدوارم مردم ما همه با حس مسئولیت‌پذیری بهترین فرد را برای اداره امور اجرایی کشور برگزینند و البته حاکمیت نیز پاسخ این اعتماد را به شکل منطقی به آنان بدهد.