جهانی شدن روستاهای همدان در آغاز راه، اگر مسئولان گام بردارند

همه ما علاقه داریم ساعاتی از محیط صنعتی و پرغوغای شهر دور شویم و یا اینکه برای تنوع هم که شده از محل زندگی خود به جایی برویم که سبک زندگی متفاوتی دارد و به ما این فرصت را می‌دهد که تجربه‌زیسته جدید و متفاوتی را داشته باشیم یکی از راه‌های تحقق این خواست زیبا و فرح‌بخش سفر به روستاها و مناطق ییلاقی است به ویژه روستاهایی که ویژگی‌های منحصر به فردی داشته و می‌توانند خاطره‌های منحصر به فردی بیافرینند

چند سالی است که در کشور ما گردشگری روستایی جایگاه ویژه‌ای یافته است به طوریکه مسئولان با بررسی ظرفیت‌های موجود در روستاهای برخی از آن‌ها را به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی کرده و فرصتی برای اهالی این روستا‌ها جهت ایجاد فضای جدیدی درآمدی و رونق اقتصادی فراهم آورده‌اند در استان همدان نیز روستاهای زیادی هستند که یا به عنوان هدف گردشگری معرفی شده یا ظرفیت قرار گرفتن در این فهرست را دارند روستاهای ورکانه، ملحمدره، مانیزان، سیمین، ابرو، اشتران، فارسبان، حبشی، علیصدر و قلعه جوق از جمله روستاهای هدف گردشگری همدان معرفی هستند این تعداد روستا که ظرفیت و جذابیت گردشگرپذیری را دارند نشان از آن دارد که استان همدان به توجه به سرمایه تاریخی و فرهنگی که دارد بیش از این می‌تواند در گردشگری روستایی نقش‌آفرین باشد

آنچه باعث شد دوباره به ظرفیت کم‌نظیر روستاهای همدان بپردازیم معرفی هشت روستای کشور به سازمان گردشگری ملل متحد برای ثبت جهانی بود که این روزها آخرین مراحل تکمیل و ارائه پرونده‌ها را می‌گذرانند این روند که از سال 2021 آغاز شده است برای روستاهایی که دارای این امتیاز می‌شوند دستاوردهای خوبی به همراه خواهد داشت به عبارت دیگر می‌توان گفت مزایای انتخاب روستا برای ثبت جهانی این است که به آنها دیپلم و یا لوح امضاشده توسط دبیرکل سازمان گردشگری ملل متحد (UNTOURISM) اعطا می‌شود. همچنین روستاهایی که جایزه دریافت می‌کنند، از دید و اعتبار بین‌المللی، به‌عنوان نمونه برجسته‌ای از یک مقصد گردشگری روستایی توسعه‌یافته شناخته می‌شوند.

طبق اخبار اعلام شده این هشت روستا از کشور ما برای شرکت در رقابت جهانی 2025 معرفی شده‌اند؛ برای اطلاع از سهم همدان از این رویداد مهم خبرنگار روزنامه‌سپهرغرب با سیدمصطفی فاطمی‌فیروزآبادی،مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید:

سیدمصطفی فاطمی‌فیروزآبادی با بیان اینکه روستاهای جهانی واژه‌‌ایست که سازمان جهانی جهانگردی حدود 5 سالی است که بر آن متمرکز شده است، گفت: این سازمان بهترین روستاهای جهانی را از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی خود به اعضا و آژانس‌ها معرفی می‌کند.

وی با تاکید براینکه این امر تاثیر مثبتی بر حوزه گردشگری دارد، اظهار کرد: افرادی که تور‌های گردشگری را مدیریت می‌کنند آژانس‌ها و دفاتر مسافرتی مخاطبان این پایگاه اطلاع‌رسانی هستند.

*برای جهانی شدن هر روستا40 شاخص مدنظر است

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در ادامه افزود: برای ثبت جهانی یک روستا 40شاخص مد نظر قرار می‌گیرد در این شاخص‌ها مباحث زیرساختی یعنی هتل مجموعه اقامتی، وضعیت راه، اینترنت، بهداشت و سلامت، تحصیل و آموزش مد نظر است.

فاطمی‌فیروزآبادی با اشاره به اینکه صرفا اینکه یک روستا زیبا باشد به تنهایی نمی‎‌تواند باعث شود تا در فهرست روستاهای جهانی قرار بگیرد، گفت: طی 5 سال گذشته پرونده‌های بسیاری را به سازمان گردشگری ملل متحد ارسال کرده‌ایم که بالاخره سال گذشته توانستیم کندوان را در فهرست این روستاها قرار دهیم.

وی در ادامه به تشریح شرایط کندوان پرداخت و تصریح کرد: روستای کندوان دارای هتل 5 ستاره بوده و در آن زنجیره ارزش درستی در حوزه گردشگری شکل گرفته است.

* روستا باید ابتکارات متفاوتی داشته باشد

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با بیان اینکه زنجیره ارزش در حوزه گردشگری شامل مجموعه اقامتی، پذیرایی، بازارچه‌های صنایع دستی و تولیدات است عنوان کرد: مسئله مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد وجود ابتکار و برنامه‌های خلاقانه‌ای است که از سوی روستائیان به اجرا شده، می‌باشد.

فاطمی فیروزآبادی با اشاره به اینکه فرض کنید یک روستا که دارای مشکلات زیست محیطی بوده از طریق گردشگری این مشکلات را رفع کرده باشد، افزود: مثلا آسیب‌های محیطی گردشگری را اهالی به یک شیوه‌ خاص کاهش داده‌ باشند.

* روستا باید دارای پایگاه اطلاع‌رسانی تخصصی به چند زبان باشد

وی در ادامه با تاکید براینکه دیگر موضوع مهم در بحث روستاهای جهانی ارتباط با مجموعه‌های بین‌المللی است، گفت: این بدان معناست که روستا دارای پایگاه‌های اطلاع‌رسانی تخصصی به چند زبان باشد و زیرساخت‌های الکترونیک آن به نحوی باشد که گردشگران بتوانند از کارت‌های اعتباری بین‌المللی استفاده کرده و یا اینکه روش‌هایی برای پرداخت مالی توسط مجموعه‌های اقامتی اجرا شده باشد.

وی با تاکید بر کیفیت و سرعت اینترنت در این روستاها افزود: روستاهای جهانی باید در وب‌سایت‌های رزرواسیون جهانی حضور داشته باشد.

این مقام مسئول باید بیان اینکه موارد فوق دست ما را برای انتخاب بیشتر روستاها بسته است گفت: بسیاری از روستاهای ما این شاخص‌ها را ندارند به همین دلیل قراردادی را با دانشگاه تهران منعقد کردیم و بر اساس شاخص‌هایی که تعریف شد 150 روستا در کل کشور انتخاب شده، که از این تعداد در نشستی که هفته گذشته با کارشناسان طبیعت‌گردی استان‌های کشور داشتیم که در آن دوره آموزشی نیز برگزار شد؛ تعداد روستاها به 50 روستا تقلیل پیدا کرد و از این بین نیز تعدادی بعد از بازدید و امتیازدهی انتخاب خواهند شد.

وی افزود:بعد از امتیاز دهی 20 روستا برای تکمیل پرونده انتخاب خواهند شد و در پایان با توجه به اینکه ما در هر سال می‎توانیم 8 روستا را به سازمان جهانی جهانگردی معرفی کنیم، پرونده 8 روستا به سازمان گردشگری ملل متحد ارسال خواهد شد.

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در ادامه ابراز کرد: حال اینکه کدام روستا انتخاب خواهد شد مستلزم طی شدن این فرآیند است؛ البته سال گذشته نیز 8 روستا به سازمان جهانگردی معرفی شد و سال آینده نیز تعداد جدیدی معرفی خواهند شد.

* صحت‌سنجی امتیاز روستاها توسط کارشناسان سازمان جهانی جهانگردی

وی افزود: روند انتخاب هم یک پروسه سخت را در سازمان جهانی جهانگردی دارد که ابتدا کارشناسان براساس شاخص‌ها امتیازاتی را اعطا خواهند کرد و بعد در هیئت داوری فیلم،کلیپ و پاورپوینت‌های آماده شده از سوی ما ارائه می‌‎شود و سپس این موضوع به مرحله راستی‌آزمایی خواهد رسید در این مرحله کارشناسانی از سازمان جهانی جهانگردی برای صحت‌سنجی به روستاهای هدف اعزام خواهند شد تا پرونده‌های ارسالی را در محل بررسی کنند و این مرحله بدون اطلاع ما و به صورت نامحسوس خواهد بود.

*حکمرانی و نقش دستگاه‌های دولتی در توسعه روستا؛یکی از شاخصه‌های انتخاب

فاطمی‌فیروزآبادی با اشاره به اینکه بعد از تکمیل این روند روستاها انتخاب خواهند شد، گفت: در این فرآیند نظرات استان‌ها و دستگاه‌های مربوطه‌ای که در حوزه روستا در استان فعالیت می‌کنند بسیار اهمیت دارد چرا که یکی از شاخصه‌های انتخاب ما حکمرانی و نقش دستگاه‌های دولتی در توسعه روستا است که از اهمیت بالایی برخوردار است.

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به تشریح سهم همدان از انتخاب روستاهای جهانی پرداخت و گفت: از بین روستاهای انتخاب شده برای بررسی در کشور روستاهای ورکانه، حیدره و ملحمدره از استان همدان در لیست کاندیدای جهانی شدن قرار دارند.

* لزوم وجود پایداری زیست محیطی و محیط طبیعی

وی با اشاره به اینکه به طور کلی در مورد روستاها باید گفت که روستاهای ما زیبا است اما زیرساخت‌های لازم را برای ثبت جهانی شدن ندارد و این موضوع نه فقط در همدان بلکه در اکثر روستاها وجود دارد، ابراز کرد: یکی از موضوعاتی که بسیار اهمیت دارد بحث پایداری زیست محیطی و محیط طبیعی است که متاسفانه بسیاری از روستاهای ما در این حوزه مشکل دارند.

فاطمی‌فیروزآبادی با عنوان اینکه اغلب روستاهای ما فاقد هتل هستند، تاکید کرد: تعداد کمی از روستاهای ما دارای هتل هستند و می‌توانند در وب سایت‌های جهانی حضور داشته باشند.

وی در ادامه توضیح داد: وقتی بحث ثبت مطرح می‌شود بیشتر ذهنیت‌ها به سمت ثبت میراثی می‌رود در صورتی که این موضوع بحث دیگری است؛ در ثبت میراثی معماری و شاخصه‌های معماری حائز اهمیت هستند، البته این موضوع در این نوع ثبت نیز مهم است اما نه اندازه ثبت میراثی.

فاطمی‌فیروزآبادی با اشاره به اینکه هنوز بررسی کامل برای این سه روستای همدان انجام نشده و ما سال گذشته فقط ورکانه را بررسی کرده‌ایم که در مرحله اول نتوانسته امتیاز لازم را کسب کند، گفت: در خصوص دو روستای دیگر تا کنون کاری انجام نشده، اما امسال هر سه روستا مجددا مورد بررسی قرار خواهد گرفت و پیش‌بینی می‌شود طی دو ماه آینده بتوان به آن شاخص‌های اولیه دست یافت تا کار ثبت جهانی آن پیگیری شود.

وی با اشاره به اینکه همدان در بحث توسعه گردشگری دارای شاخص‌های خیلی خوبی است و جزو دو محور اصلی ایران است که از دیرباز در گردشگری مورد توجه بوده است، تاکید کرد: قطعا وجود یک روستای گردشگری در کنار سایر جاذبه‌های تاریخ و تمدنی همدان می‌تواند نقش بزرگی را در توسعه گردشگری آن ایفا کند

*متولیان حوزه روستا پای کار باشند تا مولفه‌های لازم ثبت روستای جهانی در مقاصد ایجاد شوند

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در پایان افزود: ممکن است طی یکی دو سال آینده موفق به این امر نشویم اما باید روستا را به مولفه‌های مورد انتظار برسانیم که لازمه آن این است که یک عزم استانی به وجود بیاید و همه دستگاه‌هایی که در حوزه روستا دخیل هستند، روستاهای دارای مزیت را به سمت مهیا کردن شاخص‌های ثبت جهانی هدایت کنند

همانطور که اشاره شد همدان یکی از استان‌های دارای پتانسیل برای توسعه و فعالیت در عرصه گردشگری است و ثبت روستاهای آن در فهرست روستاهای جهانی یکی از راه‌های معرفی این دیار به گردشگران و تورهای گردشگری است که در سطح جهان فعالیت می‌کنند.

مهم‌ترین مسئله برای حضور در این لیست وجود زیرساخت‌ها و مولفه‌های لازم مانند لزوم پایداری زیست محیطی است اما ما در گزارش‌های قبلی در روزنامه سپهرغرب به تفصیل به مشکلات این سه روستا پرداخته‌ایم که اگر این مشکلات رفع نشوند و مورد توجه مسئولا استانی به ویژه اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری قرار نگیرد این روستاها از این قافله جا خواهند ماند و استان از این ظرفیت سهمی نخواهند داشت.

مثلا روستای سنگی ورکانه که یکی از کاندیداهای ثبت در این عرصه است این روزها با مشکل تخریب بافت سنگی روستا و در عین حال محیط زیست خود دست و پنجه نرم می‌کند و رد تخریب معادن بالادست بر تن سنگی ورکانه به دلیل عبور کامیون‌ها مشهود است و فعالیت آن‌ها باعث شده تا کوه‌های بالادست به تل‌های خاکی تبدیل شده و با بارش باران روانه جوی‌های روستا شوند و این روند معضلاتی را به دنبال داشته باشد.

دیگر مشکل این روستا جای خالی پارکینگ برای پارک ماشین مسافران و جلوگیری از آسیب حضور آن‌ها به بافت سنگی است البته درب اسطبل قدیمی آن که به مری لیلی معروف است نیز به روی گردشگران بسته و باید حفظ و مرمت بافت سنگی این محل و روستا مورد توجه باشد.

درباره روستای حیدره نیز باید اذعان کرد طبق اذعان رئیس شورای روستای حیدره تندباد معضلات فرهنگی منطقه حیدره خطری جدی برای حفظ اصالت فرهنگی این روستا شده‌است ملحمدره دیگر کاندیدای همدان برای ثبت جهانی هم از آسیب‌های اجتماعی و مشکلاتی که گردشگران برای روستا ایجاد کرده اند شکایت دارد این موارد و دهها مورد از این دست به نشان می‌دهد عدم وجود اسناد بالادستی برای حوزه گردشگری استان و نبود نگاه جامع و علمی به این صنعت پویا باعث شده است استان همدان علیرغم ظرفیت بی‌بدیل در این حوزه در سطح منطقه و جهان کمتر حرف برای گفتن داشته باشد.