یکی از موتورهای محرکه اقتصاد همدان، بخش کشاورزی است، بخشی که حجم زیادی از تولیدات ما را شکل داده و به یک معنا در طول تاریخ، اقتصاد همدان مبتنی بر آن بوده است.

با این حال اما کشاورزی آن گونه که باید مورد توجه نهادهای رسمی نبوده و این فعالیت و تلاش‌‌های صورت‌گرفته طی سالیان سال در طول نسل‌های مختلف به مانند یک رودخانه به حیات خود ادامه داده و امروز با خطر جدی مواجه شده است. به طوری که در دهه‌های اخیر کشاورزی بدون روش، الگویی صحیح و علمی و بدون مدیریت فکرشده آسیب‌های جدی خورده و کشت‌های بدون برنامه‌ریزی، استفاده ناصحیح از منابع آب، رشد سریع جمعیت در مدتی کوتاه و عدم تطابق توسعه کشاورزی با این میزان از توسعه جمعیت، به کشاورزی همدان و منابع پایه‌ای طبیعی و خدادادی این استان و شهرستان‌ آسیب‌های جدی وارد کرده به طوری که پیش‌بینی برخی کارشناسان، کمرنگ شدن این پایه اقتصادی طی چند سال آینده است.

اما چه راه‌حل‌های کوتاه و بلندمدتی برای برون‌رفت از این بحران وجود دارد؟ چگونه می‌توان از نابودی کشاورزی ایران جلوگیری و کشاورزی با اسلوب علمی را در همدان ممکن کرد؟

بر این اساس با توجه به جایگاه تولیدکنندگان و بهره‌برداران این بخش در سیاستگذاری‌ها برآن شدیم تا با کشاورز مطرح اسدآبادی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

عین‌الله طاهروند با تأکید بر اینکه به همراه برادرانم بالغ بر 300 هکتار زمین کشاورزی داریم گفت: عمده محصولات کشاورزی کشت‌شده در این اراضی شامل گندم، جو و چغندر قند است که به‌صورت تناوبی کشت می‌شود.

وی با بیان اینکه حدود 100 هکتار از این اراضی که بخشی از آن باغی است در اختیار بنده قرار دارد مطرح کرد: شرایط تولید در حوزه کشاورزی با مشکلات عدیده‌ای مواجه است در حالی که اگر این مشکلات رفع شود یقیناً اقبال از آن روزبه‌روز بیشتر می‌شود.

این کشاورز اهل جنت‌آباد از روستاهای بخش مرکزی اسدآباد با تأکید بر اینکه امروز هزینه تولید با قیمت‌گذاری‌ها به‌ویژه در غلاتی همچون جو همخوانی ندارد، افزود: برای مثال طی سال جاری قیمت جو به‌دلیل فراهم بودن بستر واردات این محصول با قیمت مناسب از کشور روسیه، به ازای هر کیلو 10 هزار تومان قیمت‌گذاری شده حال آنکه این عدد به هیچ وجه با هزینه تولید همخوانی ندارد.

طاهروند با تأکید بر اینکه این روند منجر به دلسردی کشاورزان شده و آن‌ها را از ادامه کار دلسرد می‌کند تشریح کرد: مسئله این است که متأسفانه سال جاری نیز محصول تولیدی را با رغبت نمی‌خریدند.

وی ادامه داد: نکته مهم‌تر اینکه هنوز مشخص نیست کی قرار است مطالبات کشاورزان در خرید تضمینی پرداخت شود زیرا به‌دلیل عدم مشخص نبودن محل پرداخت و تأمین اعتبار سالانه با تأخیر چندماهه مواجهیم.

این کشاورز اسدآبادی با تأکید بر اینکه در خصوص گندم نیز همین مشکل وجود دارد گفت: از طرفی تجهیزات فرسوده به‌ویژه کمباین در عرصه برداشت بنا به فرسودگی در بیشتر موارد ریزش محصول را نیز به‌دنبال دارد.

طاهروند با ابراز اینکه امروز تأمین نهاده‌هایی همچون کود و سم از بازار آزاد یکی از مشکلات مبتلابه حوزه کشاورزی است، اذعان کرد: در حوزه چغندرقند نیز اصلی‌ترین مشکل به عیارسنجی بازمی‌گردد زیرا با کاهش عیار، قیمت پرداختی به ازای هرکیلو کاهشی خواهد بود.

وی با بیان اینکه متأسفانه در استان تنها یک کارخانه قند وجود دارد که به‌عنوان صنایع تبدیلی، چغندرقند را خریداری می‌کند اذعان کرد: مسئله این است که با حذف یارانه چهار هزار و 200 تومانی شرایط خرید این محصول توسط کارخانجات این‌چنینی بهبود یافته زیرا پیشتر کارخانه از طریق یارانه تخصیصی، شکر مورد نیاز را خریداری می‌کرد و چغندر روی دست کشاورزان استانی باقی می‌ماند، حتی در بسیاری از موارد کپک زده و دور ریخته می‌شد، زیرا برخی از کشاورزان بنا به هزینه‌بر بودن حمل‌و‌نقل، امکان انتقال محصول به سایر استان‌‌ها را نداشتند اما در حال حاضر این امکان از او سلب شده، پس شرایط خرید در این محصول بهبود نسبی یافته است.

این کشاورز جنت‌آبادی ادامه داد: البته مسئله این است که در صورت پر شدن ظرفیت این کارخانه بنا به عدم بهره‌برداری از کارخانه قند نهاوند همچنان مجبوریم محصول را به سایر استان‌ها همچون مشهد و اصفهان ارسال کنیم حال آنکه این امر نه‌تنها هزینه حمل‌و‌نقل را بر دوش کشاورز تحمیل می‌کند بلکه بیشتر این صنایع عیار محصول را پایین زده و مشخص نیست که کِی و چه زمانی هزینه محصول خریداری‌شده را به کشاورزی پرداخت می‌کنند.

طاهروند با بیان اینکه یکی دیگر از دغدغه‌های کشاورزی، تأمین آب است اذعان کرد: در حال حاضر در شهرستان برای آب شرب با مشکل مواجهیم؛ بنابراین در برخی نقاط امکان برداشت از چاه‌های کشاورزی وجود ندارد زیرا برای تأمین آب شرب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه خوشبختانه جهاد کشاورزی در تأمین ادوات کشاورزی از طریق ثبت نام در شرکت‌های خدمات کشاورزی و پرداخت تسهیلات تا حدودی خوب عمل کرده و ما نیز از این امکانات بهره‌مند هستیم، خاطرنشان کرد: در حوزه پرداخت تسهیلات سرمایه در گردش این فرصت برای کشاورز فراهم نیست حال آنکه پرداخت مطالبات ازسوی دولت با تأخیر اتفاق افتاده و کشاورز مجبور است نهاده مورد نیاز را از بازار آزاد و با چندین برابر قیمت خریداری کند؛ بنابراین پرداخت این تسهیلات یک نیاز انکارناپذیر است.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد کشاورزان همدانی همچنان با مشکلاتی دست و پنچه نرم می‌کنند که طی دو دهه گذشته همواره به‌عنوان گلایه‌مندی از آن یاده کرده‌اند؛ مثلاً تأخیر در پرداخت مطالبات، عدم همخوانی قیمت دستوری با هزینه تولید محصولات راهبردی، بی‌انصافی صنایع در پایین زدن عیار محصولاتی همچون چغندر، نبود صنایع تبدیلی به اندازه نیاز استان، گرانی نهاده و غیره که هرکدام در صورت پرداختن به آن مثنوی هفتادمن است و به تنهایی می‌تواند یک کشاورز را از ادامه فعالیت در عرصه کشاورزی بازدارد. حال سؤال این است که چرا کشاورزی استان در هیچ‌یک از مباحث مطرح‌شده نتوانسته نسخه‌ای کارآمد تدوین کرده و حداقل بعداز گذشت چند دهه بتواند بخشی از این موانع را از پیش روی کشاورزان و تولیدکنندگان این بخش بردارد؟

این در حالی است که بخش کشاورزی کاملاً خصوصی بوده و نزدیک به 98 درصد سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی خصوصی است و دولت سرمایه‌گذاری ندارد. کشاورز خودش زیرساخت‌ها را فراهم و سرمایه پایدار و جاری را تأمین می‌کند. محصولی تولید کرده و پولش را نمی‌دهند همین موضوعات کشاورز را فرسوده فرسوده‌تر می‌کند.

از طرفی الزامات قانونی مناسب هم فراهم نیست و به گفته کارشناسان حوزه کشاورزی ما به قوانین 50 سال قبل وصل هستیم بعضی از قوانین باید بازنگری و به‌روز شود تا کشاورز را در مخمصه قرار ندهند. بعضی از قانون‌های خوب اجرایی نمی‌شود. از مجلس قوانین خوبی بیرون می‌آید اما در حوزه نظارت و اجرا مشکل داریم و اجرایی نمی‌شود. اینجاست که باید سازمان‌های نظارتی و اطلاعاتی وارد شده و بپرسند قوانینی که از مجلس بیرون آمده چند درصد عملیاتی شده است؟

از مطالباتی که پرداخت نمی‌شود و صنعتی که ایجاد نشده است