تحول در سیمای کشاورزی استان ایلام

 ایلام در خلاء نبود صنایع بزرگ و نیمه بزرگ و البته به لطف زمین‌های حاصلخیز، منابع آبی و وجود نیروی انسانی از دیرباز تاکنون عمدتاً به عنوان یکی از استان‌های عمدتاَ کشاورزی خیز کشور شناخته می‌شود.

 استان ایلام با وجود مساحت اندک (۲ میلیون هکتار) اما یکی از قطب‌های کشاورزی کشور محسوب می‌شود و تولید بیش از ظرفیت مرغ، گوشت قرمز، غلات و دانه‌های روغنی گویای این موضوع است.

در دولت سیزدهم که به جرأت می‌توان آنرا دولت تکمیل زیرساخت‌ها نیز نامید، کشاورزی استان از رونق خاصی برخوردار شد و اهتمام وزارت جهادکشاورزی تکمیل زیرساخت‌های مهمی چون سامانه گرمسیری و طرح احیای اراضی پایین دست سد کرخه بود.

هر چند عمر فعالیت دولت سیزدهم( کمتر از سه سال) کوتاه بود اما در همین مدت اندک، با تلاش همه مسئولان و همراهی مردم، چهره کشاورزی در استان دگرگون و تحولی چشمگیر در زیربخش‌های کشاورزی استان ایجاد و شتاب فزاینده‌ای در حرکت رو به جلوی چرخ دنده‌های بخش کشاورزی به وجود آمد.

 سیمای زراعی و باغی ایلام

مجموع تولیدات کشاورزی استان در سال آبی گذشته (۱۴۰۱ - ۱۴۰۲ ) یک میلیون و ۱۳۳ هزار و ۸۸ تن شامل تولید محصولات زراعی ۹۲۴ هزار و ۷۹۰ تن، باغی ۲۳ هزار و ۲۶۹ تن، دامی ۹۰ هزار و ۴۹۶ تن، آبزیان ۱۱ هزار و ۳۶۶ تن و تولیدات عشایر نیز ۸۳ هزار و ۱۶۷ تن بوده است.

در استان ایلام ۱۰ محصول زراعی شاخص شامل گندم، جو، برنج و شلتوک، ذرت، حبوبات، کنجد، چغندر، کلزا، گیاهان علوفه‌ای، انواع سبزی و صیفی کشت می‌شود که گندم، گیاهان علوفه‌ای، سبزی و صیفی بیشترین تولید را به خود اختصاص داده‌اند که از لحاظ استراتژیکی کشت گندم، کلزا و جو اهمیت دارد و البته تولید گیاهان علوفه‌ای نیز به عنوان نهاده دامی مهم است.

کل اراضی کشاورزی استان ایلام تا سال گذشته ۳۳۶ هزار و ۳۶۵ هکتار است که سهم میزان اراضی آبی ۱۱۷ هزار و ۱۴۴ هکتار، دیم‌زارها ۲۱۹ هزار و ۲۲۰ هکتار، اراضی زیر کشت ۲۳۵ هزار و ۶۹۷ هکتار، باغات پنج هزار و ۸۲۶ هکتار و سطح آیش ۹۴ هزار و ۸۴۱ هکتار است.

در ایلام ۱۶ هزار و ۶۸ تن انواع محصولات باغی از جمله ۱۳ هزار و ۴۲۸ تن انگور، زیتون یک هزار و ۲۸۹ تن، یک هزار و ۳۵۱ تن گردو و ۱۶۷ میلیون شاخه گل نرگس تولید شده است.

محصولات تولیدی گلخانه‌ای سطح زیر کشت استان ۲ هزار و ۴۰۰ تن با گستره ۱۵ هکتار است و همچنین مجتمع پیشگامان کشاورزی کوثر (هلیلان) در هفت هکتار با واحد ۱۳ گلخانه‌ای و مجتمع گلخانه‌ای صالح آباد پنج هکتار با هشت واحد در استان احداث شده است. 

میزان تولیدات دامی و شیلات ایلام

استان ایلام ۹۱۸ واحد پرورش دام سبک و سنگین شامل گاو شیری، گوساله و بره است که از این تعداد ۳۰۱ واحد پرورش دام سبک و سنگین صنعتی با ظرفیت ۵۰ هزار و ۴۹۵ راس و ۶۱۷ واحد نیمه صنعتی و ۳۸۰ واحد مرغداری فعال است.

تعداد ۶۲ گاوداری شیری صنعتی با ظرفیت ۲ هزار و ۹۵۵ رأس و ۲۳۴ واحد نیمه صنعتی با سه هزار و ۱۳۸ رأس، پرواربندی گوساله صنعتی با ۱۶۰ رأس و ظرفیت ۱۹ هزار و ۳۹۰ رأس و نیمه صنعتی با ۳۸۳ راس و ظرفیت ۱۲ هزار و ۷۹۹ رأس و ۷۹ رأس پرواربندی بره با ظرفیت ۲۸ هزار و ۱۵۰ رأس در استان فعالیت دارد.

تعداد مرغداری‌های گوشتی ۳۷۷ واحد با ظرفیت هشت میلیون و ۱۲۵ هزار و ۵۰۰ قطعه و سه واحد مرغ تخم‌گذار با ظرفیت ۲۳۰ هزار قطعه و تعداد ۱۸۸ هزار ۴۳۵ عدد کلونی زنبور عسل است.

میانگین تولید فرآورده‌های پروتئینی در استان طی سال زراعی گذشته (۱۴۰۱ - ۱۴۰۲ ) مقدار ۱۳ هزار تُن گوشت قرمز، ۳۳ هزار و ۳۶۰ تن گوشت مرغ، ۴۰ هزار تن شیر خام، عسل یک هزار و ۵۳۴ تن و ۲ هزار و ۶۰۲ تن بوده است.

۲۶۲ واحد پرورش ماهی سردآبی و گرم‌آبی و پرورش در قفس در استان فعال شامل تعداد ۶۵ واحد پرورش ماهی سردآبی با ظرفیت ۲ هزار و ۵۰۴ تن، ۱۷۶ واحد گرم آبی با ظرفیت یک هزار و ۶۳ تن و ۲۱ واحد پرورش ماهی در قفس با ظرفیت یک هزار و ۶۲۹ تن است.

مساحت استخرهای سردآبی استان ۲۲ هزار و ۳۰۰ مترمربع، استخرهای گرم آبی ۱۷۷ متر مربع و پرورش در قفس ۲۴ هزار و ۲۵۰ مترمربع است و البته در گستره یک هزار و ۲۶۵ کیلومتر از اراضی طبیعی یا نیمه طبیعی دارای قابلیت صید ماهی نیز ۶ هزار و ۱۷۰ تن ماهی صید می‌شود. 

وضعیت صنایع تبدیلی استان ایلام

یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های توسعه کشاورزی در استان ایلام در سه سال گذشته در بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی بوده که در این راستا ۱۵۲ فقره پروانه بهره‌برداری در استان با تولید ۸۶۶ هزار و ۴۲۶ تن در سال، ۹۸۱ هزار و ۹۶۲ تن با ظرفیت افزایش تناژ در سال و اشتغالزایی یک هزار و ۲۸۵ نفر در استان فعال است.

تا پایان سال گذشته ۱۷۲ فقره مجوز برای صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان با ظرفیت سالانه ۹۴۰ هزار و ۶۸۹ تن و افزایش یک میلیون و ۳۹۵ هزار و ۷۰۷ تن در سال و اشتغالزایی یک هزار و ۷۵۸ نفر صادر شده است

همچنین موافقت اولیه تاسیس ۲۴۰ واحد صنایع تبدیلی و تکمیلی با ظرفیت سالانه تولید یک میلیون و ۹۱ هزار و ۵۹۵ تن محصول و افزایش تناژ یک میلیون و ۵۳۲ هزار و ۴۰۹ تن محصول در سال و اشتغالزایی ۲ هزار و ۹۹ نفر انجام گرفته است. 

طرح های آب و خاک

اجرای طرح‌های نوین آبیاری برای مصرف بهینه و مدیریت منابع آبی یکی از مهم‌ترین اقدامات و برنامه‌های دولت سیزدهم در استان ایلام بود که در زمینه سامانه‌های نوین آبیاری از ۴۷ هزار هکتار عملیات در دست اقدام تاکنون ۳۶ هزار و ۲۵۵ هکتار معادل ۷۷ درصد آن تا سال ۱۴۰۲ اجرا شده است.

یکی دیگر از طرح‌های حوزه آب و خاک احداث و بازسازی کانال‌های آبیاری عمومی به طول ۶۰۰ کیلومتر است که از این میزان تاکنون ۴۰۷ کیلومتر معادل ۶۷ درصد عملیاتی شده و ۱۳۳ هزار هکتار طرح احداث شبکه‌های فرعی ۹۳ هزار هکتار معادل ۶۹ درصد انجام گرفته است.

از مجموع ۳۷ هزار ۹۰۰ هکتار تجهیز و نوسازی اراضی زیر دست سدهای مخزنی تاکنون ۲۰ هزار و ۷۲۵ هکتار معادل ۵۴ درصد اجرایی شده و از ۶ هزار احداث، تعمیر یا مرمت جاده‌های دسترسی بین مزارع سه هزار و ۷۶۰ هکتار معادل ۶۲ درصد عملیاتی شده است.

هفت رشته قنات معادل ۳۷ درصد از ۱۸ رشته قنات لایروبی و مرمت انجام گرفته و در حوزه عملیات آب وخاک در عرصه تشکل‌های کشاورزی نیز از ۶ هزار هکتار عملیات سه هزار و ۳۸۳ هکتار معادل ۵۶ درصد به پایان رسیده است.

با اجرای این طرح‌ها در حوزه آب و خاک متوسط مدیریت منابع آبی به ۷۵ درصد رسیده و ۱۸۰ میلیون متر مکعب آب تاکنون صرفه جویی شده و مقدار صرفه جویی آب در هکتار در بخش آبیاری نوین هم یک هزار و ۵۰۰ متر مکعب است. 

توسعه مکانیزاسیون در کشاورزی استان

افزایش راندمان تولید در کشاورزی مستلزم به کارگیری اداوات نوین است که استان ایلام نیز از این قاعده مستثنی نیست و در دولت سیزدهم برای کشاورزان استان ۳۴ هزار و ۵۹۱ دستگاه انواع ماشین‌ها، ادوات دنباله بند و و تجهیزات مخصوص اراضی کشارزی تامین شد.

تعداد ۶ هزار و ۳۵۶ دستگاه تراکتور، ۲۱۹ دستگاه انواع کمباین، ۱۸۰ عدد دروگر خودگردان غلات، هفت هزار و ۲۱۲ دستگاه انواع گاوآهن، پنج هزار و ۳۱۰ عدد ادوات خاک‌ورزی و دیسک، کاشت مستقیم(خطی کار و ردیف کار)، خطی کار و عمیق کار و سایر کارنده‌ها به تعداد سه هزار و ۸۲ دستگاه، سه هزار و ۳۷۵ دستگاه ادوات داشت و برداشت برای کشاورزی استان تامین شده است.

۲۳ دستگاه پهپاد سمپاش، ۸۲۷ دستگاه خرمنکوب، سه هزار و ۵۶۱ دستگاه تریلر، چهار هزار و ۴۴۶ عدد انواع تجهیزات دام، طیور، شیلات و آبزیان از دیگر تجهیزات تامین شده برای کشاورزی استان ایلام است.

عمده این اداوات و تجهیزات با پرداخت تسهیلات به متقاضیان بخش کشارزی استان ایلام پرداخت شده است.